شلاقِ بی‌تفاوتی بر "مُنبت" گلپایگان
دستان توانمند و ذهن خلاق منبت‌کاران گلپایگانی از گذشته‌های دور تاکنون آنچنان روحی را در چوب دمیده که در گوشه گوشه ایران شهره شده، اما خواسته یا ناخواسته غبار بی‌توجهی بر پیکر این هنر در گلپایگان نشسته است.
به گزارش ایسنا، تنها چیزی که می‌تواند چوب را مسحور هنر کند دستان هنرمندانی است که قادرند به چوب خشک و جدا شده از درخت جانی دوباره دهند. منبت‌کاران در هر نقطه از ایران که باشند با دستانی قدرتمند که بی‌شک از هر انگشت آن دریایی از هنر جاریست، با طرح‌هایی زیبا و چشم‌نواز در چوب بی‌روح چنان هنری می‌دمند که گویا جانی دوباره گرفته است، اما منبتِ منبت‌کاران گلپایگانی از آن هنرهایی است که شنیدن آن کِی بُوَد مانند دیدنش.
گرچه منبت گلپایگان در نوع خود بی‌نظیر است و می‌تواند به یک کالای صادراتی و درآمدزا تبدیل شود، اما هنوز گام‌های استواری در این راه برداشته نشده و نتوانستند برای صاحبان این آثار درآمدی پایدار رقم زنند و همین مسئله که این هنر به تنهایی نمی‌تواند راهی برای امرار معاش یک خانواده باشد سبب شده جوانان کمتر به سمت آن گرایش پیدا کنند که بی‌شک این خود عاملی خواهد بود برای روبه نابودی رفتن این هنرِ کُهن، اما با تمام مشقت‌های موجود هنوز هم هستند کسانی که با عشقی وصف‌نشدنی ثابت قدم در این راه مانده‌اند و با سرانگشتان خود هنر خویش را به رخ بیننده می‌کشانند.
قطعاً هریک از مردم و مسئولان می‌دانند نه تنها هنر منبت بلکه هر هنر دیگری مشقت‌های فراوانی را به همراه دارد و با توجه به اینکه درآمد آنچنانی ندارد، تنها عشق و علاقه است که یک هنرمند را ثابت قدم نگاه داشته است، بنابراین لازم است که همگی همت گمارند و سنگی از جلوی پای این هنر قدیمی شهرستان بردارند نه اینکه خود مانعی شوند برای دیده شدن این هنر با قدمت گلپایگان.
در بهار سال92 به همت شهردار وقت و میراث فرهنگی شهرستان بازارچه صنایع‌دستی گلپایگان با حضور 24هنرمند در رشته‌های مختلف منبت، معرف، مشبک، چرم‌دوزی، سنگ تراشی و... با حضور تعدادی از مسئولین شهرستان افتتاح شد، اما اکنون وقتی به این بازارچه مراجعه می‌کنیم با مغازه‌های خالی و خاک گرفته‌ای روبرو می‌شویم که با هدف اولیه راه‌اندازی این بازارچه هیچ‌گونه تناسبی ندارد.
پای شهرداری گلپایگان بیخ گلوی منبت شهرستان
سید مرتضی حسینی یکی از منبت‌کاران گلپایگانی که در بازارچه صنایع‌دستی گلپایگان مغازه‌ای دارد در گفت و با خبرنگار ایسنا، اظهار کرد: منبت و معرق را از استادان مساح و محمدتقی توسلی فرا گرفتم و بعد از دوران بازنشستگی در این حرفه مشغول به کار شدم. آن طور که از اساتیدم شنیده‌ام گلپایگان قدمت دیرینه و 7 هزار سالهای دارد و در آن زمان هم که هنر منبت امروزی رواج نداشته مردم این خطه بر روی سنگ حکاکی کردند و اکنون از آن به عنوان سنگ نگاره یاد می‌شود.
وی ادامه داد: پس از اسلام با ساخت درِ مساجد و منبرها منبت بر روی چوب رایج شد. منبت گلپایگان در قدمت شاید حرف اول را می‌زند و شاید بتوان گفت هیچ شهر دیگری این نوع منبت را ندارد چراکه منبت این خطه خاص و دارای نماد گل و پرنده است ضمن اینکه در برخی از کتب از قدمت منبت گلپایگان نام برده شده است.
حسینی افزود: منبت ما بازار فروشی خوبی ندارد چرا که از طریق خود ما و اداره کل میراث فرهنگی استان تبلیغ خوبی برای این هنر انجام نشده است. اگر کسی بخواهد این هنر را به عنوان شغل خود انتخاب کند و از این راه درآمدی داشته باشد امورات زندگی‌اش نمی‌گذرد.
این منبت‌کار گلپایگانی در رابطه با مکان فعلی که در آن مستقر هستند، خاطرنشان کرد: اکنون در پارک جنگلی گلپایگان که با مرکز شهر فاصله دارد مستقر هستیم. چندین سال پیش این مکان توسط شهردار وقت رایگان در اختیار ما قرار داده شد، اما شهردار سابق به مرور اجاره را اضافه کرد و نهایتاً امسال هم این بازارچه را به مزایده گذاشتند و به دلیل اینکه برخی از همکاران ما در این بازارچه اصلاً درآمدی ندارند، به ما گفتند در مرحله سوم مزایده شرکت کنید تا قیمت پایه پایین بیاید.
وی در همین باره ادامه داد: از زمان برگزاری مرحله دوم و سوم مزایده مطلع نشدیم، اما فردی از اصفهان از برگزاری این مزایده مطلع و برنده آن شد. این موضوع برای ما جای سؤال است که ما در گلپایگان مطلع نمی‌شویم، اما فردی در اصفهان با خبر می‌شود! فردی که مزایده را برنده شده است به ما گفته برای من کار کنید و اجاره‌ای هم نمی‌گیرم که البته بعید می‌دانم همچنین به برخی دیگر گفته است باید ماهی 200هزار تومان اجاره و 2میلیون تومان برای پول رهن پرداخت کنید البته سرپرست فعلی شهرداری گلپایگان قول مساعدت داده‌اند.
سید مرتضی حسینی، دوری مکان فعلی از مرکز شهر و بلاتکلیفی را از مشکلات موجود دانست و تصریح کرد: در خیابان طالقانی حمامی قدیمی وجود دارد که در حال مرمت کردن آن هستند اگر آنجا را در اختیار ما قرار دهند مکان مناسبی است.
اگر می‌خواهیم به منبت بها دهیم ابتدا باید به استادکاران توجه کنیم
همچنین با محمدحسین کریمی یکی دیگر از منبت‌کاران شهرستان گلپایگان که در بازارچه صنایع‌دستی مغازه‌ای دارد به گفت‌وگو نشستیم، وی به خبرنگار ایسنا در گلپایگان گفت: این بازارچه را در روز اول به عنوان بازارچه صنایع‌دستی به ما معرفی کردند و گفتند حق واگذاری به غیر را ندارید در صورتی که اکنون 27 مغازه را به یک فرد اصفهانی دادند.
کریمی با بیان اینکه اگر می‌خواهیم به منبت بها دهیم ابتدا باید به استادکاران توجه کنیم، افزود: افرادی که در این بازارچه مشغول به کار بودند پراکنده شدند، عده‌ای به خانه رفتند و در منزل مشغول به کار هستند. وقتی این بازارچه را به ما تحویل دادند گفتند فقط ماهی هزار تومان اجاره دهید که منت شهرداری بر سر شما نباشد، اما زمان شهردار سابق این اجاره به 20 هزار تومان رسید و نهایتاً گفتند این کار برای ما به صرفه نیست و مغازه‌های این بازارچه را به یک فرد اصفهانی واگذار کردند.
وی خاطرنشان کرد: تا پایان فروردین‌ماه با شهرداری قرارداد دارم، بعد از اتمام تاریخ قراردادم یا باید ماهی 200هزار تومان اجاره بدهم یا برای آن فرد کار کنم و یا مغازه‌ام را تخلیه کنم. شهرداری می‌گوید برای من صرف نمی‌کند، ما باید پول جمع کنیم. همچنین فردی که مغازه‌ها به او واگذار شده است می‌گوید به افراد رایگان آموزش دهید درحالی که خودش از هنرجوها پول دریافت خواهد کرد، ما رایگان آموزش می‌دهیم و دوست نداریم برای این کار از هنر جویان پولی گرفته شود.
این منبت کار گلپایگانی تصریح کرد: مزایده‌ای برای این بازارچه برگزار کردند، اما ما مطلع نشدیم و اکنون خواسته ما این است که مکانی با اجاره مناسب در اختیارمان قرار دهند.
گلپایگان نیازمند خانه صنایع‌دستی است
همچنین مصطفی قانونی- مسئول نمایندگی میراث فرهنگی و صنایع‌دستی و گردشگری شهرستان گلپایگان به خبرنگار ایسنا گفت: منبت گلپایگان در سال 93 در فهرست میراث ناملموس ثبت شده است. همچنین سال گذشته مقدمات ثبت گلپایگان به عنوان شهر ملی منبت را فراهم کردیم که امیدواریم در سال جاری این کار به ثمر برسد که البته لازمه آن این است که جامعه متحدی از منبت‌کاران در این شهرستان شکل بگیرد.
وی ادامه داد: حدود 400 منبت‌کار در شهرستان مشغول به کار هستند، اما این هنر آن طور که باید و شاید از نسل قدیم به جوانان امروز منتقل نشده، علاوه بر این بازاریابی مناسبی هم برای این رشته هنری انجام نشده است و می‌توان گفت این رشته هنری شغل دوم و یا سوم محسوب می‌شود که این خود نوعی آسیب به شمار می‌رود.
قانونی اضافه کرد: در سال 96 جلسه‌ای با هنرمندان داشتیم و درخواست کردیم جامعه‌ای متحد یا شرکت تعاونی فعالی تشکیل بدهند که حمایت‌ها، بازاریابی‌ها و آموزش‌ها متمرکز باشد، اما متأسفانه از این موضوع استقبالی انجام نشد. اکثر منبت‌کاران به نام شهرستان گلپایگان بازنشسته هستند و تفریحی کار می‌کنند و به دلیل درآمد پایین و عدم بازاریابی مناسب، جوانان به این سمت حرکت نمی‌کنند.
وی خاطرنشان کرد: باید در نقطه مناسبی در سطح شهر بازارچه‌ای برای این قشر در نظر گرفته شود، میراث در این زمینه نمی‌تواند خیلی کمک کند چراکه بودجه‌ای در اختیار ندارد، اما شهرداری‌ها می‌توانند در این راه کمک کننده باشند تا علاوه بر راه‌اندازی بازارچه‌ای در نقطه‌ای مناسب در سطح شهر محل مشخصی نیز برای بازدید توریست‌ها فراهم شود.
قانونی پراکندگی هنرمندان شهرستان را یکی از مشکلات موجود دانست و تصریح کرد: نیازمند راه‌اندازی خانه صنایع‌دستی در گلپایگان هستیم و به کمک نهادهایی همچون شهرداری‌ها و فرمانداری نیازمند هستیم، مکانی که در آن آموزش منبت هم انجام شود چراکه یکی از شرایط ثبت گلپایگان به عنوان شهر ملی منبت، آموزش این رشته هنری است.
مسئول نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلپایگان در خصوص بازارچه فعلی صنایع دستی شهرستان، خاطرنشان کرد: در سالهای گذشته قرار بود این مکان فعلی با اجاره‌ای کم در اختیار هنرمندان قرار بگیرد، اما شهرداری در سال گذشته برای این بازارچه مزایده‌ای برگزار کرد گرچه ما هم موافق برگزاری این مزایده نبودیم. اکنون هنرمندان باید با برنده مزایده این بازارچه توافق کنند، ضمن اینکه قرار شده است جلسه‌ای با هنرمندان و فرد برنده مزایده برگزار کنیم.
وی یادآور شد: حمام بهشت در خیابان طالقانی به رستوران سنتی تبدیل می‌شود و قرار است زمین کنار آن‌که وقفی است به بازارچه هنر تبدیل شود که پس از بهره‌برداری از آن هنرمندان منبت‌کار هم می‌توانند از این بازارچه استفاده کنند.
به گزارش ایسنا؛ در سال 92 شهرداری گلپایگان با روی خوش از صنایع‌دستی شهرستان استقبال کرده و مکانی را تحت عنوان بازارچه صنایع‌دستی در اختیار این قشر قرارداد، اما چند ماه گذشته در زمان شهردار برکنار شده گلپایگان با به مزایده گذاشتن این بازارچه احتمال تعطیلی مغازه‌های صنایع دستی به وجود آمد.