فرش میمه؛ جادوی نقش و خیال بر تار و پود
خیال‌پردازی، جادوی فرش ایرانی است. جادویی که گره به گره، خیال در خیال و نقش به نقش گواهی بر هنر دست مردان و زنانی است که روایت خوشی‌ها و ناخوشی‌های روزگار خود را لا‌ی‌لای ریسمان‌های تاروپود فرش به یادگار نهاده‌اند.
به گزارش ایسنا، به گواهی تاریخ، هنر قالیبافی قدمتی به اندازه تاریخ کشورمان دارد و در آغازِ پادشاهی صفویان قالیبافی زیباترین هنر آن زمان شناخته می‌شد. شاه عباس صفوی با فراهم کردن شرایط بازرگانی مناسب قابلیت‌های هنری فرش ایرانی را بیش از پیش در منصه ظهور قرارداد و قالیبافی را از یک هنر خانگی به یک صنعت پول‌ساز و تجملی ارتقا داد.
پس از شاه عباس، با افول قدرت صفویان این صنعت نیز دچار رکود شد و با شورش افغان‌ها و انقراض سلسله صفویان، تقریباً باقی‌مانده صنعت قالیبافی در ایران از بین رفت. در زمان فتحعلی‌شاه قاجار و جنگ‌های ایران و روس، با وجود فقر و پریشانی مردم و احساس ناامنی هنر قالیبافی تداوم یافت و با برقراری نظم و امنیت، قالیبافی جانی دوباره گرفت، به نحوی که در آغاز سلطنت ناصرالدین‌شاه، بازرگانان تبریزی اقدام به فروش قالی به تاجران انگلیسی، فرانسوی و آمریکایی در سطح گسترده‌ای کردند.
با بررسی تاریخ قالی و قالیبافی در استان اصفهان به یک رویه مشابه در خصوص تاریخ قالیبافی در شهرستان شاهین‌شهر و میمه می‌رسیم. به نوعی که این صنعت در زمان صفویه در میمه نیز رواج داشته است، اما پس از آن، قالیبافی در این منطقه منسوخ شد و به‌جای آن جاجیم‌بافی، خورجین‌بافی و کالابافی رواج یافت.
در زمان سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار بر اثر رونق بازار فرش، قالیبافی در این منطقه احیا شد و به عنوان یک منبع درآمد ثانویه توسط زنان و دختران روستایی مورد استقبال قرار گرفت.
برای بررسی بیشتر این موضوع مجتبی معینیان- استاد دانشگاه و کارشناس صنعت فرش و وحید اُلیکی- بازرگان فرش بتوضیحاتی ارائه کرده که در ادامه می خوانید:
فرش "میمه" ذهنی‌بافت است
مجتبی معینیان با اشاره به اینکه فرش میمه ذهنی‌بافت است، اظهار کرد: این فرش از لحاظ سبک و طراحی در جهان منحصربه‌فرد و برگرفته از شیوه فرش «جوشقان» (شهری از توابع کاشان) است و سبک‌های معروف آن با طراحی هندسی شامل «لچک‌ترنج»، «جنگلی» و «کشمیری» است که سبک لچک‌ترنج جایگاه ویژه‌ای در میان طرفداران این نوع فرش دارد.
وی افزود: فرش میمه‌بافت دارای تارو پود پنبه‌ای و پرزهای پشمی و تنوع رنگی آن در هر فرش بین ۹ تا ۱۵ رنگ است و گره‌هایش به سبک فارسی و چله‌کشی آن تلفیقی از آذری (تبریزی) و فارسی (کاشان) است.
او با اشاره به نظر «اریک اشنبرنر» پژوهشگر آلمانی درباره رنگ قرمز به‌کار رفته در این نوع فرش که «قرمزترین رنگ قرمز است» تصریح کرد: رنگ‌های به‌کار رفته در این نوع فرش، رنگ‌های تند است و پس از تکمیل فرش با تکنیک‌های شستشوی خاص، رنگ‌ها را جهت ارسال و فروش ملایم‌تر می‌کنند.
معینیان همچنین به کیفیت فرش‌های میمه هم اشاره کرد و گفت: در کل فرش‌های دستباف ایرانی به دلیل ساختار سلولی پشم به‌کار رفته در آن دارای این مزیت است که هرچه بیشتر استفاده می‌شود درخشندگی بیشتری دارد و این ویژگی به دلیل الیاف و رنگ طبیعی آن است.
این کارشناس صنعت فرش افزود: این صنعت همچنان در روستاهای خسروآباد، ازان، ونداده، حسن رباط و لوشاب به‌عنوان منبع درآمدی شناخته می‌شود.
وی با اشاره به استقبال مردم اروپا از طرح‌های فرش میمه، تصریح کرد: طرح‌های فرش میمه توسط شرکت "House of Hackney" بر روی مبلمان کاغذ دیواری البسه و حتی کیف‌های کوله‌پشتی با عنوان "Mey Meh" به بهره‌برداری رسیده است که با استقبال خوب مردم آلمان روبرو شده است، این در حالی است که متأسفانه شناخت و اطلاعات کاملی از این هنر صنعت در داخل ایران وجود ندارد.
معینیان افزود: نحوه‌بافت، چله‌کشی، رنگ‌بندی و طرح‌های فرش میمه همواره مورد توجه پژوهش‌های دانشجویان طراحی فرش بوده و مقالات و پژوهش‌های متعددی از این هنر منحصر به‌فرد تهیه شده است.
جوانان شناخت کامل و کافی از هنر فرش ندارد
همچنین وحید اُلیکی هم تحریم‌ها رو عامل اصلی رکود بازار صادرات فرش دانست و گفت: با توجه به نفوذ بالای ایالات‌متحده در بازار جهانی فرش، وجود تحریم‌ها باعث اختلال در روند توسعه صنعت قالیبافی و صادرات فرش و همچنین دل‌سردی بافندگان شده است.
وی افزود: در دنیا از هنر طراحان، رنگرزان و قالیبافان ایرانی الگوبرداری می‌شود و هنرشان مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد و گاها کپی می‌شود، اما متأسفانه قشر جوان در ایران شناخت کامل و کافی از هنر فرش و قالیبافی این مرز و بوم ندارد.
این بازرگان فرش با گلایه از عدم فرهنگ‌سازی صحیح در خصوص شناساندن هنر و صنعت فرش به نسل‌های امروز، گفت: ایجاد باورهای غلط در این حوزه، مانند «اشتغال افراد کم بضاعت در این صنعت» باعث شده تا جوانان، این صنعت را متعلق به قشر ضعیف دانسته و به آن وارد نشوند.