نطنز راز کهن تاریخ
تاریخ صندوقچه سر به مهری است که گشودن هر یک از قفل‌های آن برای بشر جذاب و دلفریب بوده، همین موضوع سبب شده بازدید از آثار تاریخی همواره یکی از بهترین سرگرمی‌های آدمی باشد.
به گزارش ایمنا ، ایران یکی از سه تمدن کهن تاریخ است که همپای چین و مصر از بنیانگذاران فرهنگ و مدنیت به شمار می‌آید. شاید بسیاری از ممالک جهان دارای سابقه کهن باشند، اما در هیچ یک از آنها مانند این سه تمدن زندگی مدنی سازمان یافته در دشت شکل نگرفته است.
تاریخ پر فراز و نشیب ایران یادآور حضور و گذر اقوام بسیاری است که یا با کوچ از موطن نخستین خود این سرزمین را برای زیستن برگزیدند یا آنکه به طمع دست‌یافتن بر ثروت و مکنت مردمان و سلاطین آن به این خاک لشکر کشیده‌اند. در هر یک از شهرهای ایران یادمان‌هایی از ایام کهن برجا مانده که در نوع خود کم‌نظیر و گاه بی‌نظیر است. کانون فلات ایران به سبب موقعیت خاص جغرافیایی بخش زیادی از این یادمان‌ها را در خود جای داده است و شهرهای مختلف این بخش از خاک ایران به مثابه موزه شهرهایی زیبا، آثار تاریخی را چونان درّ در صدف حفظ کرده‌اند. نطنز از شهرهای تاریخی فلات مرکزی ایران است که بناهای تاریخی زیادی از ازمنه کهن در آن وجود دارد. یکی از این آثار "مجموعه افوشته" دارای ۹ یادمان تاریخی است.
سر درِ خانقاه
این بنا در اصل خانه "سید واقف" بوده که در سال ۸۴۹ هجری قمری برای سکونت شخصی ساخته شده و به ضمیمه سایر اموال و دارایی‌های وی در سال ۸۵۷ هجری قمری به عنوان خانقاه حسینی وقف شده است که از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده که جلوخان آن با دهنه ۴.۷ متر با دو سکو به عرض ۶۸ و بلندی ۷۰ سانتیمتر در طرفین راهروی ورودی به سر در خانقاه مشهور است.
آرامگاه میرسید واقف
این آرامگاه بر فراز تپه‌ای کم‌ارتفاع بین محله‌های میرسید و دیزآب قرار دارد. بنا هشت ضلعی و طول هر یک از اضلاع خارجی آن ۴.۹ متر و محیط آن بالغ بر ۲۰ متر است.
حسینیه
این حسینیه از بناهای عهد قاجار و در سال ۱۲۶۸ مقارن با چهارمین سال حکمرانی ناصرالدین‌شاه بنا شده است. مساحت این بنا ۸۳۵ مترمربع و دارای ابعاد مساوی است و همچنان مورد استفاده اهالی قرار دارد.
خانه سورگاه
بنایی متعلق به عهد تیموری است که بر روی تپه‌ای مشرف بر حسینیه افوشته نطنز خودنمایی می‌کند.
مقبره سیدحسن واقف
نسب سید واقف با یازده واسطه به امام سجاد(ع) می‌رسد. این آرامگاه دارای برجی مرتفع و هشت ضلعی با گنبد دوپوش و فیروزه رنگ و زیباست که بر روی تپه‌ای مشرف بر محله افوشته قرار گرفته است.
حمام
این بنای تاریخی متعلق به قرن ۹ هجری‌قمری است. صفه‌های جنوب‌غربی حدود ۵۰ سانتیمتر از کف رواق بالاتر قرار دارد و در وسط هر سه رواق، حوض آب کم‌عمقی با دیواره و فواره سنگی ایجاد شده است.
شربتخانه
شربتخانه افوشته بنایی است کم‌نظیر متعلق یه دوره تیموری که به صورت ساختمانی با فضای مرکزی چهارگوش با دو گوشوار هشت‌بر و دو گوشواره شش‌بر در چهار گوش آن و چهار ایوان در چهار جبهه آن به چشم می‌خورد
آب انبار
سردر آب انبار با تاق رومی به بلندی ۸.۴ متر و عرض دهانه پنج متر است و در دو طرف آن دو سکو به ابعاد ۲.۷۵ متر در ۶۷ سانتیمتر و بلندی ۹۵ سانتیمتر از جنس سنگ مرمر قرار دارد که حدود ۲۰۰ سال قدمت دارد.
مسجد جامع
از محتوای کتیبه‌های موجود در محل می‌توان دریافت که ساختمان مسجد، پس از ساختن گنبد یعنی سال ۸۲۸ آغاز و به سال ۸۳۱ پایان گرفته است.