سایه بلاتکلیفی بر سر گذر آقا نجفی

وضعیت پروژه نیمه‌کاره گذر آقا نور ا... نجفی امروز شاید در حساس‌ترین وضعیت 7 سال گذشته خود یعنی از زمانی که به مرحله اجرا رسید، قرار دارد. در شرایطی که کشمکش بر سر ایجاد این گذرگاه توسط مدیریت شهری و مقابله با آن توسط میراث فرهنگی برای حفظ و جلوگیری از تخریب و خدشه به میدان تاریخی نقش‌جهان به تصمیم شورای عالی معماری و شهرسازی موکول شده بود، به‌تازگی بیش از ۷۰ نفر از کارشناسان، فعالان فرهنگی و هنری، پژوهشگران اصفهانی و معماران و شهرسازان در نامه‌ای به مسئولان درخواست کردند تا «حیثیت فرهنگی ایران، حرمت تاریخی میدان نقش‌جهان و ظرفیت گردشگری بافت هم‌جوار آن موردتوجه قرار گیرد.»

در این نامه خطاب به محمد اسلامی، وزیر راه و شهرسازی و علی‌اصغر مونسان، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با موضوع «تخریب حریم میدان نقش‌جهان برای ایجاد خیابان آقا نجفی» که امضای ۷۶ نفر از کارشناسان، فعالان فرهنگی و هنری، پژوهشگران اصفهانی و معماران وشهرسازان از نهادهای جمعیت دیده‌بان شهر و حقوق شهروندی اصفهان، بنیاد تاریخ، فرهنگ و تمدن آریا، موسسه فرهنگی هنری ایوان و یک شرکت خصوصی مهندسان مشاور معمار و شهرساز پای آن ثبت‌شده، آمده است: در شرایطی که ایران در معرض چالش‌های بین‌المللی قرار دارد، حراج آبروی فرهنگی کشور و تعرض به حریم اثر جهانی میدان نقش‌جهان، شایسته نیست. به دنبال پافشاری مدیریت شهری اصفهان بر ساخت خیابان آقا نورا... نجفی در نزدیکی مسجد شیخ لطف‌ا... و به خاطر بی‌توجهی اداره کل میراث فرهنگی استان نسبت به وضع آشفته و نیمه مخروبه آن محدوده، در مصوبه کمیسیون ماده پنج در تاریخ ۳۰ دی ۱۳۹۷، مقرر شد: «شهرداری اصفهان طرح ساماندهی در قالب طراحی شهری با تأکید بر رویکرد مداخله حداقلی در بافت و انطباق با گذرهای موجود را تهیه و پس از تائید اداره کل میراث فرهنگی جهت سیر مراحل قانونی به شورای عالی معماری و شهرسازی ارسال تا امکان ادامه کار فراهم آید. باوجود این مصوبه، نه‌تنها پیگرد برای تخلفات و جبران تخریب‌های گذشته دیده نمی‌شود، بلکه هنوز فراخوانی برای بررسی نظر کارشناسان منتشر نشده است. به‌تازگی نیز هجوم خودسرانه ماشین‌آلات شهرداری برای ادامه خاک‌برداری و حفاری، موجب نگرانی جدی شد. چنانکه گویی مدیران اصفهان تلاش چندانی برای پاسداری از سلامت آن مجموعه تاریخی ندارند و توسعه شهری را صرفا در تخریب داشته‌های اصیل و جایگزینی با کالبدهای نوساز می‌بینند. امضاکنندگان این نامه خواستارند تا نخست از اصرار بر ساخت خیابان آقا نجفی به بهانه کاهش ترافیک، رونق محله و هر بهانه ناموجه و فریبنده جلوگیری شود و در ادامه فضاسازی خبری مبنی بر پیشرفت اجرائی خیابان و ناگزیر بودن ایجاد آن، متوقف و به شهروندان بابت ارزش آن محله آگاهی‌رسانی شود. همچنین کمیته‌ای شایسته برای فراخوان و جمع‌آوری ایده‌های پیشنهادی مشخص‌شده و فراخوان همگانی برای نظرسنجی از کارشناسان و متخصصان حوزه شهرسازی، معماری و باستان‌شناسی منتشر شود.»

در بخش دیگری از این درخواست مطرح شده است فرآیند انتخاب و تدوین طرح نهائی، کاملا شفاف و منصفانه باشد و حیثیت فرهنگی ایران، حرمت تاریخی میدان نقش‌جهان و ظرفیت گردشگری بافت هم‌جوار آن مدنظر قرار گیرد. پی‌نوشت این نامه به فرزانه صادق مالواجرد، معاون شهرسازی و معماری وزیر راه و شهرسازی، مهدی جمالی‌نژاد، معاون عمرانی وزیر کشور، محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، علی اصفهانی، دادستان عمومی و انقلاب استان اصفهان و سید محمدمهدی طباطبایی، مدیرکل بازرسی استان اصفهان فرستاده شده است.

در انتظار شورای عالی معماری و شهرسازی

این در حالی است که روز گذشته مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان بار دیگر تأکید کرد هرگونه اقدامی تا اعلام نتیجه نهایی توسط شورای عالی معماری و شهرسازی در گذر آقا نور ا... نجفی تخلف محسوب می‌شود. فریدون اله‌یاری با اشاره به اینکه گذر آقا نجفی از اواخر دهه هفتاد تاکنون مسیر پرتلاطمی را سپری کرده است، به مهر گفته بود: در دهه هشتاد شهرداری اصفهان بدون مصوبه و مجوز قانونی به ایجاد خیابانی بین خیابان حافظ و نشاط در ضلع شرقی میدان امام خمینی (ره) اقدام کرد که نهایتا با کمیسیون ماده ۵ در سال ۱۳۹۴ به گذر ۱۴ متری با دسترسی محلی تقلیل یافت. اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان با طرح ارائه‌شده در کمیسیون ماده ۵ در سال ۱۳۹۴ موافق نبود و در همان جلسه شروطی مطرح شد و به نظر سازمان میراث فرهنگی موکول شد تا به تائید شورای عالی معماری و شهرسازی برسد. مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با بیان اینکه در دی‌ماه سال گذشته در جلسه کمیسیون ماده ۵ بر شروط ۱۰ گانه اداره کل میراث فرهنگی تأکید شد، بیان داشت: بر این اساس در این جلسه مصوب شد تا تصمیم‌گیری نهایی شورای عالی شهرسازی و معماری برای گذر آقا نورا... نجفی اقدامی در این گذر توسط شهرداری اصفهان انجام نشود. طبق مصوبه کمیسیون ماده ۵ مورخ ۳۰ دی‌ماه 97 شهرداری اصفهان طرح ساماندهی در قالب طراحی شهری با تأکید بر رویکرد مداخله حداقلی در بافت و انطباق با گذرهای موجود را تهیه و پس از تائید اداره کل میراث فرهنگی جهت طی مراحل قانونی به شورای عالی معماری و شهرسازی ارسال تا امکان ادامه کار فراهم شود. اله یاری بیان داشت: اهمیت موضوع تا جایی است که در سال جاری نیز در شورای عالی برنامه‌ریزی استان اصفهان که دو هفته پیش برگزار شد مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان گزارشی در ارتباط با روند فعالیت‌های انجام‌شده در این گذر و نظر کمیسیون ماده پنج ارائه کرد و با نظر شخص استاندار دستور توقف کامل هر نوع فعالیت در این گذر ارائه شد تا شورای عالی معماری و شهرسازی در ارتباط با آن تصمیم بگیرد. سپس گزارش‌ها برای معاونت میراث فرهنگی کشور در تهران ارسال شد تا اظهارنظر آنها به‌اضافه نظر کمیسیون ماده پنج و شورای عالی برنامه‌ریزی استان اصفهان توسط اداره کل راه و شهرسازی به شورای عالی معماری و شهرسازی ارسال می‌شود و تصمیم نهایی با این شورا خواهد بود. اله یاری با اشاره به اینکه اقدام‌هایی بعد از کمیسیون ماده ۵ در سال ۱۳۹۷ توسط شهرداری صورت گرفته است، تصریح کرد: با توجه به حساسیت‌های ویژه گذر آقا نورا... نجفی انتظار می‌رود شهرداری شهر اصفهان همسو با نظر کارشناسان میراث فرهنگی هرگونه تحرکی در این گذر را متوقف سازند. او با بیان اینکه هرگونه اقدامی تا اعلام نتیجه نهایی درباره گذر آقا نجفی تخلف محسوب می‌شود، بیان داشت: در دو هفته گذشته شهرداری اصفهان یک بولدوزر در این مکان مستقر کرده بود که بر اساس همین نظرات و دستورالعمل‌ها فعالیت آن را متوقف کردیم. مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری اصفهان با توجه به اینکه گزارش شهرداری هم دال بر ارسال ماشین‌آلات در راستای جمع‌آوری آلودگی‌های زیست‌محیطی بوده که تخریب‌های سال‌های گذشته برای ساکنان آن منطقه ایجاد کرده ابراز داشت: هرگونه اقدامی که در راستای نقض کمیسیون ماده ۵ سال ۱۳۹۷ باشد تخلف است؛ طرح‌ها و پیشنهادها شهرداری با ضوابط ۱۰ گانه آماده‌شده و در سازمان میراث فرهنگی کشور بررسی خواهد شد تا نتیجه نهایی در شورای عالی معماری و شهرسازی اعلام شود.

بلاتکلیفی شهرداری

در این رهگذار حسین کارگر، شهردار منطقه سه شهرداری اصفهان از بلاتکلیفی وضعیت این پروژه گله گذاری کرده و در این رابطه به ایسنا گفته است: نمی‌دانم چرا دوستان میراث فرهنگی تکلیف را مشخص نمی‌کنند که بالاخره باید برای این گذر چه تصمیمی گرفته شود. این گذر طبق مصوبه کمیسیون ماده 5 که به امضا استاندار وقت رسیده به عرض 14 متر تصویب شده است. بر اساس این مصوبه 70 درصد این گذر تعیین تکلیف شده است، اما قرار شد میراث فرهنگی برای سیما و منظر آن تعیین تکلیف کند و اگر اصلاحی بر اساس همین طرح 14 متری اگر دارند ارائه کنند که تا این لحظه هیچ اقدامی نکرده‌اند. بر اساس ردیف‌های اعتباری باید این گذر تعیین تکلیف شود زیرا موجب اذیت و آزار مردم منطقه شده است.

کارگر با بیان اینکه حدود یک ماه پیش در آخرین جلسه کمیسیون ماده 5 که استاندار اصفهان حضور داشت دستور به تسریع در این زمینه داده شد، اظهار کرد: در این جلسه که دستور تسریع در تعیین تکلیف این گذر داده شد مقرر شد بر روی همین خط اگر اصلاحاتی نیاز است انجام شود. او افزود: از زمانی که میراث فرهنگی به ما اعلام کرده است که طرح متوقف باشد این طرح را پیش نبرده‌ایم و تنها از مالکان برای تعیین تکلیف ملکشان دعوت کرده‌ایم، اما سؤال اساسی این است که پس‌ازاین همه مدت میراث فرهنگی چرا برای این گذر تکلیفی تعیین نمی‌کند. شهردار منطقه سه شهرداری اصفهان گفت: اگر این طرح خلاف است و توافقی نشده بگویند اشتباه شده و خلاف است تا ما فکری برای آن انجام دهیم؛ اگر هم مورد تائید است بگویند تا کار را پیش ببریم. ما هر بار کسب تکلیف کردیم گفتند هفته دیگر، روزهای گذشته نیز من از معاون میراث فرهنگی سؤال کردم مجدد گفتند هفته آینده مشخص می‌شود. کارگر تأکید کرد: هیچ حکم قضایی مبنی بر توقف کار نداریم، اما بااین‌وجود دست نگه‌داشته‌ایم و فعلا کاری پیش نمی‌بریم. در حال حاضر این گذر از طرف خیابان حافظ آزادسازی شده و تکمیل خواهد شد و گام نخست آن نیز آسفالت‌ریزی شده است، فقط قسمت وسط مانده که امروز و فردا می‌کنند و دست نگه‌داشته‌ایم.