چگونه تولید پسماندهای خانگی را کاهش دهیم؟
اصل پنجاهم قانون اساسی این نکته را گوشزد می‌کند که مشارکت همگانی در حفظ محیط زیست برای نسل آینده وظیفه همه ما است و کوتاه‌ترین راه عملی کردن این موضوع، تولید کمتر زائدات مثل پسماندها است.
به گزارش ایمنا، امروزه تولید مقادیر زیاد پسماند شایسته جوامع پیشرفته یا روبه پیشرفت نیست، از این رو این سؤال مطرح است که چرا وقتی به سادگی می‌توانیم از تولید آنها پیشگیری کنیم، باید برای مدیریت پسماند متحمل هزینه زیاد شویم؟
به طور حتم در آینده نه چندان دور سالم‌ترین محیط‌ها و توانمندترین اقتصادها به کشورهایی که به جوامع بازیافت کننده تبدیل شده‌اند، تعلق خواهد داشت، برخی از کارشناسان محیط زیست بر این باور هستند که ادامه روند فعلی تولید پسماند، تا سال ۲۰۲۵ میزان آن را چهار تا پنج برابر مقدار فعلی می رساند، از این رو اتخاذ روش‌ها و مدیریتی که کاهش تولید پسماند و در نتیجه کاهش هزینه‌های مدیریت آن را در پی داشته باشد، ضروری است.
براساس آخرین آمارهای ارائه شده، سرانه تولید پسماند هر شهروند اصفهانی ۴۷۷ گرم در روز است که مشارکت مردمی در مدیریت پسماند نقش بسیار مهمی در این زمینه خواهد داشت، البته شهرداری اصفهان در چند سال اخیر تلاش کرده تا با ایجاد زیرساخت‌های لازم و برنامه‌های مختلف و متنوع فرهنگی و آموزشی به منظور ترویج فرهنگ تفکیک زباله از مبدا، هزینه‌های مدیریت پسماند را به حداقل کاهش داده و از مخاطرات زیست محیطی جلوگیری کند.
تلاش برای تحقق سطوح عالی هرم مدیریت پسماند در اصفهان
«علی دهنوی» مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان با تأکید بر لزوم همراهی شهروندان در زمینه تحقق سطوح متعالی هرم مدیریت پسماند می‌گوید: هرم مدیریت پسماند دارای سطوح مختلفی است و هر سطح آن گویای نوعی از رفتار در حوزه جمع آوری و مدیریت پسماندها است که در این میان اجتناب و کاهش تولید پسماند و بازمصرف به ترتیب سطوح عالی و تفکیک و بازیافت، تولید انرژی و دفن در سطوح پایین تر قرار می‌گیرند.
وی تصریح می‌کند: با تلاش‌های صورت گرفته در حوزه مدیریت پسماند به منظور فراهم سازی زیرساخت‌ها همچنین آموزش مستمر شهروندان توانسته‌ایم در سطح تفکیک و بازیافت متمرکز شویم و مردم اصفهان را در این مسیر با خود همراه کنیم؛ هر چند طبق آمار میزان تولید پسماند در سال جاری کاهش یافته و این نشان دهنده آن است که از سطوح دیگر نیز غافل نبوده‌ایم و مردم در فرآیندهای آموزشی و فرهنگی همراه ما بوده اند، البته در این میزان کاهش، شرایط اقتصادی حاکم نیز بی تأثیر نبوده است.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان ادامه می‌دهد: امروزه همه شهروندان در زمینه لزوم تفکیک پسماندها، آگاهی دارند و بخش زیادی نیز در حوزه تفکیک پسماندها رفتارهای درست نشان دهند، اما فعالیت در این حوزه تنها به جلب مشارکت مردم در امر تفکیک و بازیافت محدود نمی‌شود، هر چند در این حوزه بسیار می‌کوشیم.
وی با اشاره به رویکرد سازمان مدیریت پسماند برای رسیدن به سطوح کاهش تولید پسماند و بازمصرف، اظهار می‌کند: در این سازمان سعی شده با فراهم کردن زیرساخت‌های مناسب برای جمع آوری و بازیافت و همچنین در نظر گرفتن گزینه‌های تشویقی مشارکت مردم را در امر بازیافت و تفکیک افزایش دهیم، اما سطوح بالاتر یعنی بازمصرف، کاهش تولید و اجتناب نیز بسیار حائز اهمیت است.
دهنوی ادامه می‌دهد: تحقق این سطوح تماماً به رفتار شهروندان بستگی دارد و نیازمند آن است که مردم با ارتقاء آگاهی‌های خود، رفتارهایشان را در این زمینه تغییر داده و به سبک زندگی دوستدار محیط زیست روی آورند.
وی تصریح می‌کند: شهروندان اصفهانی می‌توانند با حذف یکبار مصرف‌ها، استفاده چندباره از وسایل، تعمیر به جای دور انداختن، استفاده از کیسه‌های پارچه ای به جای نایلون و مواردی از این دست، تولید پسماند خود را کاهش دهند و در مرحله بعد هم با رعایت اصول دقیق و صحیح جداسازی پسماندها، مدیریت آنها را تسهیل کنند.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان با اشاره به جداسازی صحیح پسماند تر و خشک تأکید می‌کند: علاوه بر جداسازی پسماندهای تر و خشک که سالها است در زمینه ترویج آن تلاش می‌شود، جداسازی پسماندهای خطرناک و ویژه خانگی نیز اکنون مورد توجه است و شهروندان باید اقلامی مانند سرسرنگ، باتری، تیغ، لانست قندخون به عنوان پسماندهای ویژه را در جعبه ایمن به طور جداگانه به ایستگاه‌های بازیافت تحویل دهند تاعلاوه بر کمک به ارتقای سلامت جامعه، از آسیب‌های زیست محیطی این پسماندها نیز بکاهند.
کاهش تولید پسماند در فصل بهار
وی از کاهش تولید پسماند تر در بهار سال جاری خبر می‌دهد و می‌گوید: بیشترین میزان کاهش مربوط به اردیبهشت ماه امسال و به مقدار حدود ۲۰ درصد بوده است.
دهنوی خاطرنشان می‌کند: هرم استراتژیک مدیریت پسماند در عالی‌ترین سطح خود دارای دو بخش اجتناب و کاهش تولید پسماند است که سیاست‌ها در حوزه مدیریت پسماند به این سو در حرکت بوده و برنامه‌های آموزشی و زیرساختی سازمان در سطح شهر نیز همین اهداف را دنبال می‌کند.
وی اظهار می‌کند: با توجه به تغییر الگوی زندگی و مسائل اقتصادی، آمارهای مربوط به جمع آوری پسماندها حاکی از آن است که در سه ماهه نخست سال جاری، میزان پسماند تر تولیدی به طور میانگین نسبت به دوره مشابه در سال قبل ۱۵ درصد کاهش داشته است که بیشترین میزان کاهش مربوط به اردیبهشت ماه و حدود ۲۰ درصد بوده است.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان با اشاره به کاهش میزان تولید پسماندهای بیمارستانی و پسماند فضای سبز در فصل بهار می‌گوید: با توجه به این که هم اکنون تفکیک پسماندهای بیمارستانی با دقت و حساسیت بیشتری صورت می‌گیرد، از ورود پسماندهای خشک و غیرعفونی به پسماندهای بیمارستانی جلوگیری شده و از این رو شاهد کاهش حدود ۳۳ درصدی در آمار پسماندهای بیمارستانی در سه ماه نخست سال جاری نسبت به دوره مشابه در سال قبل بوده‌ایم.
وی با اشاره به افزایش میزان تولید پسماندهای ساختمانی با توجه به رونق گرفتن مجدد ساخت و ساز، می‌افزاید: تولید پسماندهای ساختمانی در فصل بهار سال جاری حدود ۳۶ درصد افزایش یافته که بیشترین بخش این افزایش متعلق به خرداد ماه با میزان ۸۴ درصد بوده و نشانگر رشد نرخ ساخت و ساز در این ماه است.
دهنوی با تاکید بر اهمیت کاهش تولید پسماند و لزوم مشارکت شهروندان، تاکید می‌کند: تولید پسماند به هر میزان، به ضرر محیط زیست است به همین دلیل شهروندان باید در کنار فعالیت‌هایی که در راستای تفکیک انواع پسماندها انجام می‌دهند، برای کاهش میزان پسماندهای تولیدی نیز اقدام کنند.
راهکارهای کاهش پسماند
کم کردن پسماند نخستین قدم در مدیریت پسماندها است که این کار را می توان با استفاده درست از مواد و کالاها، استفاده مجدد از کالاها و در نهایت تفکیک پسماندها انجام داد.
کاهش پسماند به کاهش جمع آوری، حمل و نقل، بازیافت و سپس دفع آن منجر خواهد شد و در پی آن حفظ منابع طبیعی وکاهش آلودگی‌ها را به دنبال خواهد داشت.
این مساله زمانی می تواند تحقق یابد که تغییرات اساسی در عادت‌های روزمره زندگی، شیوه تولید و مصرف صورت پذیرد. در زیر روش هایی برای رسیدن به این هدف توصیه شده است.
_تا حد امکان برای غذا خوردن و یا نگهداری مواد غذایی از ظروف یکبار مصرف استفاده نکنید.
_به جای رومیزی و سفره های یک بار مصرف از نوع پارچه ای یا قابل شستشوی آن استفاده کنید.
_به جای استفاده از لیوان یکبار مصرف، از لیوان شخصی و ظروف قابل شتشو استفاده کنید.
_از محصولات و کالاهایی استفاده کنید که دربسته بندی های قابل بازیافت به بازار ارائه شده‌اند و از خرید وسایل یا میوه‌هایی با بسته بندی‌های تجملاتی و غیرضروری اجتناب کنید.
_تا جایی که می‌توانید از مواد طبیعی استفاده کنید مثلا از سرکه و جوش شیرین می‌توان به عنوان لکه بر یا از مخلوط آب، مایع ظرفشویی و کمی سرکه به عنوان آفت کش استفاده کرد.
_سعی کنید در موقع خرید هرچه کمتر کیسه نایلونی استفاده کنید برای این کار می‌توانید هنگام خرید کیسه، زنبیل یا ساک همراه خود ببرید و به فروشنده بگویید به کیسه نایلونی نیاز ندارید.
_برای استفاده طولانی‌تر از لوازم، کالاهای بادوام خریداری کنید؛ زیرا محصولات بادوام، دیرتر وارد جریان زباله شهری می‌شوند.
_به اندازه نیاز و با برنامه ریزی خرید کنید برای این کار بهتر است قبل از خرید یک لیست کامل از مایحتاج خود تهیه کنید.
_هنگام تهیه غذا از بیرون، همراه خود ظرف ببرید و از مسئول رستوران درخواست کنید از ظرف خودتان به جای ظروف یکبار مصرف استفاده کند.