هشدار برای ساخت تندیس محمدرضا شجریان
با درگذشت محمدرضا شجریان و شروع حرکت هایی برای نام گذاری برخی معابر شهرهای مختلف به نام او، و با توجه به اتفاق هایی که در ماه ها و سال های گذشته در تندیس سازی برای برخی مشاهیر افتاده است، شاید بهتر باشد این بار مسوولان، ساخت سردیس برای چنین چهره‌ای را به افراد کارشناس و حرفه‌ای بسپارند تا باری دیگر سیلی از انتقادها و حاشیه روانه ساخت مجسمه‌ای بدساخت برای چهره‌ای محبوب نشود.
پیشتر هم وقتی سردیس نامتناسبی برای جمشید مشایخی (بازیگر) ساخته شد، عباس مجیدی (رییس هیات مدیره انجمن مجسمه‌سازان ایران) درباره ساخت آن به ایسنا گفته بود: «باید برای ساخت سردیس و یادبود مشاهیر، برنامه‌ریزی دقیق و مطلوب در نظر گرفته شود؛ به گونه‌ای که سردیس و یادبود شخصیت‌های بزرگ و ملی ما در زمان حیات آنها ساخته شود که دیگر شاهد این مشکلات نباشیم.»
انتقاد معاون هنری از تندیس‌های نازیبای ساخته شده از سردار سلیمانی و همچنین تاکید مدیرکل هنرهای تجسمی مبنی بر اینکه ساخت، اجرا و نصب هرگونه مجسمه، دیوارنگاره و نقش برجسته در فضای شهری باید با مجوز شورای نظارت بر نصب مجسمه‌ها صورت بگیرد، هم نمونه‌ای از واکنش‌های اخیر به ساخت مجسمه‌های بدساخت بوده است.
هادی مظفری - مدیر دفتر هنرهای تجسمی وزارت ارشاد - که بر اساس نخستین «تصویب نامه هیات وزیران وقت مورخ ۲۹ /۳ /۱۳۳۸» طبق پیشنهاد وزارت فرهنگ (هنرهای زیبای کشور) تصویب شد که سازمان‌های دولتی و ملی که درصدد تهیه مجسمه مشاهیر تاریخی، ادبی و هنری برای نصب در میادین و ... هستند، باید قبلا طرح و نام سازنده مجسمه را به هنرهای زیبای کشور ارسال کنند تا در کمیسیون مربوطه مورد مطالعه و پس از تصویب اقدام به تهیه آن شود.
حال با توجه به این صحبت‌ها و تجربه چندین‌باره ساخت سردیس‌ها و تندیس‌های بدشکل از مشاهیر، ایسنا گفت‌وگویی با عباس مجیدی، رییس هیات مدیره انجمن مجسمه‌سازان درباره ساخت تندیس برای محمدرضا شجریان داشته است.
مجیدی که پیشتر درباره این موضوع اعلام کرده بود که انجمن مجسمه‌سازان می‌تواند هنرمندانی حرفه‌ای برای ساخت سردیس از مشاهیر معرفی کند، اکنون درباره طی شدن مراحل قانونی ساخت مجسمه و یادمان شهری با توجه به گفته‌های هادی مظفری، بیان می‌کند: صحبت‌های آقای مظفری درباره این امر به آینده برمی‌گردد؛ چون هنوز چنین مصوبه‌ای وجود ندارد؛ البته مصوبه‌ای از قدیم بوده (بنابر گفته‌های مظفری از حدود ۶۰ سال پیش تاکنون ۴ آیین نامه مبنی بر نحوه نظارت بر انتخاب، ساخت و نصب مجسمه‌ها و یادمان‌ها در میدان‌ها و اماکن عمومی داشته‌ایم که همگی به عنوان قانون الزام‌آور است.) ولی اجرا نشده است.
او ادامه می‌دهد: در حال حاضر اکثر جاهایی که مجسمه‌های شهری می‌سازند، مربوط به شهرداری و سازمان زیباسازی شهری هستند. البته گاهی در تهران برای ساخت مجسمه‌های شهری، مشاوره‌هایی از انجمن گرفته می‌شود ولی این اتفاق خیلی در استان‌ها رخ نمی‌دهد و معلوم نیست پروژه ساخت مجسمه‌های شهری توسط چه افراد، سیستم و گروهی انجام می‌شود. خیلی وقت‌ها افرادی که مسئولیت ساخت مجسمه‌های شهری را برعهده گرفته‌اند، مجسمه‌ساز نبوده‌اند و گویا هیچ سیستم نظارتی بر آنها حاکم نیست.
مجیدی بیان می‌کند که «در تهران بارها در جلسات و یا به صورت کتبی به مسئولین سازمان زیباسازی شهری درباره ساخت مجسمه‌های شهری گفته‌ایم. همچنین بارها نشست‌هایی تخصصی با حضور آنها درباره مجسمه‌های شهری برگزار کرده‌ایم. اکنون هم باید در مراحل سیاست‌گذاری این امر تصمیمات درستی اتخاذ شود، شورایی آن را هدایت کند و از نهادهای مرجع کمک بخواهند. در غیر این صورت اجرا شدن این قوانین عملی نخواهد بود و باز شاهد ساخت مجسمه‌های بدساخت خواهیم بود، وگرنه پیش از این هم آیین نامه‌هایی مبنی بر نظارت بر مجسمه‌های شهری وجود داشت.»
این هنرمند بیان کرد: اگر سفارش ساخت مجسمه‌های شهری در مسیر درستی پیش رود، مجسمه‌سازهای توانا و حرفه‌ای داریم که می‌توانند آثار شهری خوبی ارائه دهند، کما اینکه پیشتر هم شاهد آثار شهری خوبی بوده‌ایم. اکنون هم اگر بخواهیم اثری درخور شأن استاد شجریان ساخته شود، در وهله اول باید هنرمندی انتخاب شود که در این عرصه توانمندی‌های لازم را داشته باشد. همچنین باید به هنرمند، فرصت و زمان مطالعاتی لازم، داده شود. از طرف دیگر باید بودجه کافی برای این کار در نظر گرفته شود.
او توضیح می‌دهد: ساخت مجسمه از چهره شخصیتی مانند استاد شجریان، تنها این نیست که صورت او شبیه‌سازی شود، بلکه مجسمه‌ساز باید شخصیت فرهنگی، هنری و علمی استاد شجریان را در اثر خود بپروراند. همچنین اثری که قرار است ساخته شود، باید از نظر ابعاد و اندازه، متناسب با فضا ساخته شود. اگر ساخت سردیس استاد شجریان توسط نهاد کارشناس ساخته شود و یا حداقل برای ساخت آن از آن نهاد مشورت گرفته شود، می‌توانیم شاهد ساخت یک اثر مناسب باشیم.
مجیدی تأکید می‌کند که بالغ بر ۵۰۰ مجسمه‌ساز توانمند برای ساخت سردیس چهره‌ها وجود دارد که توانایی خیلی از این افراد اثبات شده است و انجمن می‌تواند آنها را برای این کار معرفی کند و بدون شک برای اعتبار خود نیز که شده سعی می‌کند این اتفاق به نحو احسنت صورت بگیرد.
در پایان از او سوال می‌کنیم که آیا از زمان عملی شدن قوانینی که مدیرکل دفتر هنرهای تجسمی به آن اشاره کرده است، اطلاع دارد؟ پاسخ می‌دهد: در جلسه‌ای در این باره به من توضیح داده‌اند و تاحدودی در جریان هستم. همان موقع هم یادآور شدند که از انجمن کمک خواهند گرفت و حتما عضوی از انجمن مجسمه‌سازان را برای کنترل و نظارت خواهند داشت. ولی تا اکنون خبری قطعی در این زمینه اعلام نشده است. در نهایت امیدواریم این اتفاق رخ دهد و نهادهای شایسته و هنرمندان توانا و حرفه‌ای نظارت بر این کار را برعهده بگیرند.