فروش عضو به قیمت امرار معاش!
با حاکم شدن شرایط سخت اقتصادی در جامعه به نظر می‌رسد فروش عضو در شهرهای بزرگ شدت گرفته تا جایی که علاوه بر دیوار نویسی‌های شهری، شاهد انتشار آگهی‌های فروش عضو در فضای مجازی هم هستیم.
فروش عضو از چند دهه پیش تاکنون آغاز شده و بازار داغی هم پیدا کرده اما این روند واکنشی هم به دنبال نداشته است. بازاری که بعید است آگهی‌های مربوط به آن را بر در و دیوار شهر ندیده باشید و در مراجعه به بیمارستان‌های دولتی در شهرهای بزرگ، تقاضای خرید یا فروش اعضایی مانند «کلیه» را ندیده باشید، این در حالی است که پای فروش عضو به فضای مجازی نیز باز شده و بعضاً شاهد اگهی‌هایی با این مضمون در شبکه‌های اجتماعی هستیم، گفتنی است مسئولان وزارت بهداشت و انجمن‌های اهدای عضو اعتقاد دارند با ساز وکار جدید وزارتخانه که افراد از سوی انجمن‌ها معرفی شده و شخص ثالثی در این میان نقش ندارد، زنجیره حضور دلال‌ها قطع شده و اهدای عضو روند صحیح خود را طی می‌کند اما این در حالی است که صحبت‌های برخی فروشندگان و خریداران عضو به گونه‌ای دیگر است.
برای تأمین هزینه‌های زندگی مجبور به فروش عضو هستم
شخصی که فروشنده قسمتی از کبدش بود، در خصوص آگهی که در خیابان و به روی دیوار منتشر کرده بود، در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا ، می‌گوید: ۳۴ ساله‌ام و کبد O مثبت دارم هیچ گونه بیماری ندارم و سالم هستم، قصد دارم قسمتی از آن را بفروشم چرا که وضعیت مالی خوبی ندارم، با مشکلات زیادی روبه‌رو هستم باید اجاره منزل و هزینه درمان مادر بیمارم را تأمین کنم، در حال حاضر شغلی ندارم و برای تأمین هزینه‌های زندگی خانواده مجبور به این کار هستم.وی در خصوص شرایط پیوند عضو می‌گوید: در شرایط خاص و بحرانی پیوند زنده به زنده کبد انجام می‌شود و اینکه برخی فکر می‌کنند این گونه پیوند امکان پذیر نیست اشتباه است، با اعمال شرایط خاصی می‌توان این کار را انجام داد و نگرانی نیست. مبلغی که از تهران و دلال‌ها برای کبد پیشنهاد داده‌اند بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ میلیون بوده است اما یکی از خریداران مبلغ ۲۸۰ میلیون را پیشنهاد داده است.
وی در خصوص دلال‌ها ادامه می‌دهد: دلال‌ها به فکر خودشان هستند اما من چون به این پول نیاز دارم تا مبلغ ۲۸۰ میلیون هم موافقت کردم اما نمی‌دانم چه اتفاقی برای آن خریدار افتاد که دیگر تماس نگرفت، شاید خدای نکرده آشنایش فوت کرده و دیگر کبد نمی‌خواهد.
فروشنده کبد با اشاره به عوارض بعد از عمل اهدا، می‌گوید: از دکتر متخصص در این باره سوال کردم که گفت حدود ۵۰ میلیون خرج درمان بعد از اهدای عضو می‌شود و از مبلغی که به شما گفته‌ام باید مقداری را خرج عوارض بعد از عمل کنم.
او که روی قیمت پیشنهادی‌اش اصرار دارد، ادامه می‌دهد: واقعاً روی اعضای بدن آن هم کبد نمی‌توان قیمت گذاشت چرا که عضو حساسی است، در واقع به پولش نیاز دارم و می‌توانم با این پول شرایط زندگی‌ام را بهتر و حتی عوارض آن را تحمل کنم و زودتر از درد خلاص شوم.
این فروشنده کبد در خصوص روند اهدای کلیه افزود: در بیمارستان و انجمن اهدای عضو اگر ثابت شود که با هم آشنا و فامیل هستیم مشکلی نیست، اما برای افراد غریبه نوعی خرید و فروش به حساب می‌آید و اینکه وانمود کنیم آشنا هستیم مراحل جا به‌جایی عضو آسان‌تر می‌شود، می‌توانیم شناسنامه سازی کنیم و بعد از عمل شناسنامه را از بین ببریم!
مدتهاست به دنبال پیوند کلیه هستم
فرد دیگری که نیازمند کلیه است و شماره تلفن همراه خود را در یک آگهی منتشر کرده به خبرنگار ایمنا ، می‌گوید: سالهاست از بیماری کلیه رنج می‌برم و مدتهاست به دنبال پیوند کلیه هستم، چهار بار به انجمن مراجعه کرده‌ام که هر بار متأسفانه اهدا کننده‌ها مشکلی داشته‌اند، در واقع کلیه باید یک شریان خروجی و ورودی داشته باشد اما دو نفر از آنها سه شریان داشته و گویا یک رگ اضافه داشته‌اند، دیگری زیر عمل مشکلات قلبی داشت و پزشکان اعلام کردند اگر بیهوش شود شاید دیگر به زندگی باز نگردد و نفر آخر هم به دلیل سنگ ساز بودن کلیه‌اش روند جابه‌جایی کلیه منتفی شد.وی با اشاره به قیمتی که از فروردین سال جاری در اختیار دارد، افزود: آخرین قیمت کلیه که فروردین ماه در خاطر دارم ۲۸ میلیون بود که مطمئناً با افزایش قیمت‌ها قیمت کلیه هم افزایش داشته است. اما در این شرایط شیوع کرونا از عمل پیوند کلیه می‌ترسم نمی‌دانم در این شرایط امکان این کار هست یا نه؟
گیرنده کلیه با اشاره به روند اهدای کلیه تصریح کرد: به طور مستقیم نمی‌شود برای جابه‌جایی کلیه اقدام کرد، در واقع باید به انجمن بیماران کلیوی مراجعه کرده و فردی که گروه خونی مشابه دارد از سوی انجمن معرفی می‌شود، آزمایش‌ها بعد از یک ماه انجام شده و گیرنده مبلغ را به حساب انجمن واریز می‌کند و بعد از اهدای عضو انجمن با اهدا کننده تسویه حساب می‌کند.
ایجاد سامانه پیوند اعضا نقش دلالان عضو را کاهش داده است
مهدی شادنوش، رئیس مرکز مدیریت پیوند و درمان بیماری‌های وزارت بهداشت ، در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با بیان اینکه تعداد ۳۵۰ اهدا در ایام کرونایی انجام شده است، اظهار کرد: همچنین تعداد ۵۲۵ پیوند کلیه از اهداکننده مرگ مغزی و ۲۲۰ پیوند کلیه از اهداکننده زنده و ۳۲۱ پیوند کبد و ۳۴ پیوند قلب انجام شده و در خصوص دیگر پیوندهای اعضا هم ۸ پیوند پانکراس، ۶ پیوند روده و ۹۰۰ پیوند مغز استخوان انجام شده است، گفتنی است ۹ مورد انتقال هوایی قلب نیز از سوی مرکز پیوند و درمان وزارت بهداشت انجام شده است.وی با بیان اینکه پیوند عضو کلیه بیشترین آمار اهدا را به خود اختصاص داده است، افزود: بیشترین پیوندها مربوط به کلیه است، در مجموع ۷۴۵ مورد پیوند کلیه در این مدت انجام شده است، ۶۶ درصد از مجموع پیوندها مربوط به کلیه بوده که سهم بسزایی در اعمال پیوند عضو داشته است.
شادنوش با بیان اینکه با ایجاد سامانه‌ای در مرکز پیوند اعضای وزارت بهداشت نقش دلال‌ها به پایین‌ترین حد خود رسیده است، تصریح کرد: با ایجاد سامانه تخصیص کلیه از اهدا کنندگان زنده درصد قابل توجهی از دلالی‌ها کاهش یافته است، حتی در خصوص آگهی‌های فروش عضو در فضای مجازی نیز سعی شده موارد به مرکز ذیصلاح اطلاع داده شود، اما باز شاهد تخلفات احتمالی هستیم، در ساز و کار جدید اهدا کننده و گیرنده در سامانه وزارت بهداشت ثبت‌نام می‌شوند و بر اساس امتیاز و میزان تطابق بافتی فرد دهنده عضو معرفی می‌شود که این باعث قطع زنجیره حضور دلالان می‌شود.
اهدای عضو بیماران کرونایی تنها یک شایعه است
رئیس مرکز مدیریت پیوند و درمان بیماری‌های وزارت بهداشت اظهار کرد: اهدای عضو از فرد زنده تنها برای کلیه و کبد ممکن است و پیوند کبد تنها از اهدا کننده فامیل امکان پذیر است که این شرایط همگی از سوی وزارت بهداشت بررسی شده تا تخلفی صورت نگیرد، با توجه به شرایط نابسامان اقتصادی تصور می‌شود که تغییری در میزان آمار اهدایی به وجود آمده که باید اعلام کنم این‌طور نیست و تغییری در میزان اهدا زنده به خاطر شرایط اقتصادی پیش نیامده است.وی در خصوص شایعه اهدای عضو از سوی بیماران کرونایی که امیدی به زنده ماندن آنها نیست، افزود: گفته می‌شود که افرادی که در آستانه مرگ هستند به سمت اهدای عضو سوق داده می‌شوند، این خبر تنها یک شایعه است و آن را تکذیب می‌کنم، عملاً حرف بیجا و نشدنی است و چنین چیزی صحت ندارد.
تنها یک چهارم اعضای بیماران مرگ مغزی اهدا می‌شود
کتایون نجفی‌زاده مدیرعامل انجمن پیوند عضو ایرانیان در گفت و گو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: فروش عضو به صورت گرفتن عضو از افراد زنده انجام می‌شود و انجمن اهدای عضو از افراد دارای مرگ مغزی عضو را جابه جا می‌کند، وزارت بهداشت این کار را انجام می‌دهد و اهدای عضو از افراد زنده تحت نظر این وزارتخانه است، در گذشته انجمن‌ها در این خصوص فعالیت می‌کردند اما بعد از ایجاد ساز و کار اساسی این روند بر عهده گروه فراهم آوری اعضا پیوندی وزارت بهداشت است.وی می‌افزاید :۱۲ مرکز پیوند کبد، ۹ مرکز پیوند قلب، ۳۱ مرکز پیوند کلیه، دو مرکز پیوند ریه، دو مرکز پیوند لوزالمعده و یک مرکز پیوند روده کوچک و احشاء در کشور فعال است، هر یک از دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور یک بخش اهدای عضو دارند که در تمام مراکز استان‌ها بخش اهدای عضو فعال است.
نجفی زاده با بیان اینکه در سال ۹۸، هزار و ۷۸ پیوند عضو در کشور داشتیم، تصریح می‌کند: سالانه پنج تا هشت هزار مرگ مغزی در کشور به وقوع می‌پیوندد که نیمی از آنها معادل حدود سه تا چهار هزار بیمار مرگ مغزی برای اهدای عضو مناسب هستند. متأسفانه تنها یک سوم تا یک چهارم از اعضای قابل اهدای بیماران مرگ مغزی در کشور اهدا می‌شود و بقیه به سبب مخالفت خانواده‌هایشان بدون استفاده به خاک سپرده می‌شوند.
ادعای همکاری انجمن‌های اهدای عضو با دلالان صحت ندارد
مدیرعامل انجمن اهدای عضو ایرانیان با بیان اینکه روزانه ۷ تا ۱۰ بیمار در انتظار پیوند عضو در کشور به دلیل آماده نشدن عضو پیوندی جان خود را از دست می‌دهند، می‌گوید: از هر یک میلیون نفر در ایران در سال گذشته، ۱۴ نفر پیوند عضو کرده‌اند که این رقم در سال ۹۷، به ازای هر یک میلیون نفر (شاخص پی ام پی) ۱۱.۲ دهم بوده است و این نشان دهنده تلاش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این خصوص است.نجفی زاده در خصوص صدور کارت اهدای عضو، اظهار می‌کند: افراد داوطلب برای اهدای عضو در صورت مرگ مغزی می‌توانند کدملی خود را به شماره ۳۴۳۲ پیامک کنند و پس از پاسخ به چند سوال کوتاه تصویر کارت ملی خود را در فضای مجازی دریافت کنند که این امر در کمتر از یک دقیقه امکانپذیر است، هم اکنون ۱۲ درصد از ۵۰ میلیون بزرگسال کشور کارت اهدای عضو دارند که این رقم در آمریکا بیش از ۵۰ درصد است.
وی در خصوص شائبه همکاری برخی از افراد حاضر در انجمن‌های اهدای عضو با دلال‌ها گفت: طرح چنین ادعایی اصلاً صحت ندارد، همکاران ما در وزارتخانه می‌توانند در این خصوص توضیح بدهند حتی با ساز و کار جدید اطلاعیه‌های روی دیوار بی‌فایده است و اصلاً اهدا کننده و گیرنده نمی‌توانند به مراکز مربوطه مراجعه کرده و برای جابه جایی عضو اقدام کنند.
با شیوع کرونا با کاهش موارد اهدا و پیوند اعضا مواجه هستیم
مریم خلیفه سلطانی مسئول واحد فراهم‌آوری اعضا پیوند بیمارستان الزهرا (س) اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: در حال حاضر حدود ۵۰۰ نفر در گروه‌های مختلف خونی در لیست انتظار کلیه هستند، تعداد بیماران لیست انتظار کلیه نسبت به سایر اعضا بیشتر است، گفتنی است شیوع ویروس کرونا کمی شرایط را برای انتقال عضو سخت کرده است و برخی به این دلیل از اهدای عضو امتناع می‌کنند، در واقع با شیوع کرونا و لزوم رعایت پروتکل‌های مربوطه با کاهش موارد اهدا و پیوند اعضا مواجه هستیم.وی با اشاره به اینکه درصد بالایی از مرگ مغزی‌ها مناسب اهدای عضو نیستند، افزود: در شرایط فعلی و با توجه به شیوع کرونا حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد از مرگ مغزی‌های شناسایی شده مناسب اهدا نیستند و با توجه به اینکه برای انجام پیوند معیارهای علمی وجود دارد و بر اساس آنها موارد اولویت یا اورژانس مشخص می‌شود که این موارد برای هر عضو پیوندی متفاوت است.
مسئول واحد فراهم‌آوری پیوند اعضای بیمارستان الزهرا (س) اصفهان در خصوص اخبار یا گزارش‌هایی مبنی بر فروش عضو در شهر اصفهان، تصریح کرد: چنین اقداماتی را در اصفهان ندیده‌ام و خبر یا گزارشی نیز در این خصوص به ما نرسیده، واحد فراهم آوری اعضای پیوندی زیر نظر معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان فعالیت می‌کند و یک واحد دولتی است، اهدای عضو از مرگ مغزی کاملاً رایگان و امری خداپسندانه است.
شرایط سخت اقتصادی افراد را مجبور به فروش عضو می‌کند
مصطفی اقلیما، رئیس انجمن علمی مددکاری ایران در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: هرگاه با مسئله اجتماعی در جامعه روبرو می‌شویم، در واقع با معلولی از علت‌ها روبرو هستیم، این موارد یک روزه به وجود نیامده‌اند که سریع برطرف شوند، مسئله فروش عضو مدت‌ها در کشور ما بوده و سابقه زیادی دارد، با شرایط نابسامان اقتصادی و اجتماعی، نبود امنیت شغلی، بیکاری، فقر و تورم، فروش عضو افزایش پیدا کرده و به نظر می‌رسد در حال حاضر به مرز انفجار نزدیک شده است، در این میان افراد متمول می‌توانند با وجود هزینه‌های بعضاً گزاف این مبالغ را تأمین کنند و حتی قیمت‌های پیشنهادی را افزایش دهند.وی می‌افزاید: استیصال افراد در شرایط کنونی باعث می‌شود تا اعضای بدن خود را به فروش بگذارند، چطور ممکن است شخصی راضی به فروش عضو و آسیب رساندن به خود باشد، از نظر اعتقادی نیز به دلیل همین آسیب رسانی گناهی مرتکب شده اما همانطور که اشاره شد به دلیل شرایط سخت اقتصادی حاکم بر زندگی فرد، این افراد حاضر به فروش عضو می‌شوند.
رئیس انجمن علمی مددکاری ایران، تصریح می‌کند: برنامه ریزی غلط مسئولان و کوچک شدن سفره خانواده باعث بروز چنین ناهنجاری‌هایی شده و بعید نیست که شرایط از این هم بدتر شود، در عوض برخی دیگر چنان ثروتمند شده‌اند که حاضر به خرید عضو می‌شوند.
وی در خصوص انجمن‌های اهدای عضو کشور، می‌گوید: افراد خواستار عضو وقتی به انجمن‌های اهدا عضو مراجعه می‌کنند به دلیل مدت زمان انتظار طولانی به سمت دلال‌ها سوق داده می‌شوند تا اگر قادر به تأمین هزینه هستند زودتر عضو را دریافت کنند و متأسفانه به همین دلیل چرخه تخلف شکل می‌گیرد و نمی‌توان آن را نادیده گرفت.
اقلیما با اشاره به نقش دولت در قطع زنجیره فروش عضو، تصریح می‌کند: نقش دولت در این میان بسیار حائز اهمیت است، با ایجاد شغل برای جوانان و پایین آمدن تورم می‌توان موارد فروش عضو را به حداقل رساند، برای اینکه شرایط بدتر از این نشود باید به فکر راه چاره‌ای بود، حتی مشاهده می‌شود که فروش عضو به فضای مجازی هم رسیده و باید برای حل آن فکری اساسی کرد.