زایمان زودرس؛ علل، تشخیص و درمان
تقریبا از میان هر ۱۰ نوزاد، یکی زودتر از موعد به‌دنیا می‌آید. به‌همین دلیل در این مطلب به علائم هشدار دهنده زایمان زودرس، علل، درمان و روش‌های پیشگیری می‌پردازیم.
زایمان زودرس چیست؟
زایمان زودرس هنگامی رخ می‌دهند که انقباضات مکرر و پشت سر هم پیش از هفته ۳۷ بارداری رخ دهند و به دنبال آن‌ها دهانه رحم باز شود که به صورت زیر قابل دسته بندی هستند:
علل زایمان زودرس
زایمان زودرس ممکن است در هر بارداری رخ دهد. علل و دلایل زیادی برای زایمان زودرس وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره شده است:
مصرف دخانیات و زایمان زودرس
علائم هشدار دهنده زیر می‌توانند نشان دهنده وقوع زایمان زودرس باشند:
تشخیص زایمان زودرس
آزمایشات و معاینات زیر می‌توانند تعیین کنند که آیا شما در حال دچار شدن به زایمان زودرس هستید یا خیر:
درمان زایمان زودرس
درمان زایمان زودرس بستگی به علت آن و همچنین سنجش مزایا و معایب به تاخیر انداختن زایمان دارد.
۱. تجویز دارو
۲. سرکلاژ دهانه رحم
روش‌های پیشگیری از زایمان زودرس
اگرچه زایمان زودرس همواره غیر قابل اجتناب نیست، در برخی موارد می‌توان از آن جلوگیری کرد. دانستن این که چگونه می‌توان از زایمان زودرس جلوگیری کرد میتواند به کاهش ریسک مواجهه با این موقعیت ترسناک کمک کند. در ادامه روش‌هایی برای جلوگیری از زایمان زودرس آورده شده است:
۱. انجام یوگای بارداری: یوگای بارداری یکی از ورزش‌های پر طرفدار در میان مادران باردار است. نه تنها این ورزش تناسب اندام شما را حفظ می‌کند و مانع مشکلات زیادی از جمله درد مفاصل و سر درد می‌شود، همچنین گردش خون را بهبود می‌بخشد و تامین اکسیژن برای بدن را تنظیم می‌کند. این عوامل می‌توانند موجب کامل شدن دوره بارداری شوند.
۲. پیلاتس بارداری: نوعی تمرین ورزشی مفرح و سرگرم کننده دیگر که به کامل شدن دوره بارداری کمک می‌کند و مانع زایمان زودرس می‌شود، پیلاتس بارداری است. این تمرین ورزشی به تقویت عضلانی کمک می‌کند که به طور مستقیم در زایمان دخیل هستند. پیلاتس میتواند گردش خون را تنظیم کند و مفاصل ناحیه لگن را ریلکس کند که منجر به این می‌شود که جنین در محیط امن تری رشد کند.
۳. مواظب خودتان باشید تا سرما نخورید: زنانی که سرما می‌خورند بیشتر در خطر زایمان زودرس هستند. اگر هم سرما خوردید سعی کنید که استراحت بیشتری بکنید تا مانع زایمان زودرس شوید.
۴. ویتامین‌های خود را مصرف کنید: یکی از دلایل اصلی که میتواند منجر به زایمان زودرس شود، کمبود ویتامین هاست. پزشک ویتامین‌هایی را برای شما تجویز می‌کنند که باید حتما آن‌ها را مصرف کنید تا دچار مشکلات بارداری و همچنین زایمان زودرس نشوید.
۵. مصرف دخانیات را کنار بگذارید: مصرف دخانیات موجب زایمان زود رس می‌شود. پس مصرف آن را کنار بگذارید.
۶. پیاده روی کنید: تقریبا تمام پزشکان به شما توصیه می‌کنند که در طی بارداری ورزش کنید که دلیل آن بهبود گردش خون و سالم ماندن جنین است که مانع زایمان پیش از موعد می‌شود.
۷. وزن توصیه شده توسط پزشک را حفظ کنید: پزشک رژیم غذایی را برای شما تجویز می‌کند تا سلامت شما در حالت بهینه باقی بماند. افزایش زیاد وزن میتواند موجب دیابت بارداری و مسمومیت بارداری شود که می‌توانند منجر به زایمان زودرس شوند.
۸. آب کافی بنوشید: اکثر ما اهمیت هیدراته بودن در طی روز را نمی‌دانیم. اهمیت این فاکتور در زمان بارداری چند برابر می‌شود. بهتر است از پزشکتان درباره میزان آبی که باید در طی روز بنوشید سوال کنید.
۹. دهانتان را به طور مرتب تمیز کنید: این مورد ممکن است تعجب برانگیز باشد، اما سالم ماندن دندان‌ها و لثه‌ها در پیشگیری از زایمان زودرس موثر هستند.
۱۰. به اندازه کافی استراحت کنید: استراحت کافی برای شما و جنین تان بسیار حیاتی است و مانع ابتلا به زایمان زودرس می‌شود.
۱۱. هر زمان که احساس نیاز به دفع ادرار داشتید حتما به دستشویی بروید: ادرار خود را نگه ندارید این کار موجب التهاب رحم و مثانه می‌شود و میتواند منجر به عفونت شود که در نهایت به زایمان زودرس ختم می‌شود.
۱۲. بین بارداری‌های خود وقفه ایجاد کنید: فاصله کمتر از شش ماه بین دو بارداری میتواند منجر به زایمان زودرس شود. اکثر پزشکان فاصله حداقل ۱۸ ماهه را پیش از بارداری بعدی توصیه می‌کنند.
۱۳. تغذیه سالمی داشته باشید: حفظ رژیم غذایی سالم و دوری از غذا‌های فراوری شده مانند سوسیس و کالباس و فست فود برای بارداری الزامی است و مصرف غذا‌های حاوی اسید‌های چرب امگا-۳، ویتامین سی و کلسیم می‌توانند مانع زایمان زودرس شوند.
زایمان زودرس هنگامی رخ می‌دهند که انقباضات مکرر و پشت سر هم پیش از هفته ۳۷ بارداری رخ دهند و به دنبال آن‌ها دهانه رحم باز شود که به صورت زیر قابل دسته بندی هستند:
- زایمان زودرس در هفته‌های قبل از هفته ۲۸ بارداری
- زایمان زودرس در هفته‌های ۲۸ تا ۳۲ بارداری
- زایمان زودرس در هفته ۳۲ تا ۳۷ بارداری
علل زایمان زودرس
زایمان زودرس ممکن است در هر بارداری رخ دهد. علل و دلایل زیادی برای زایمان زودرس وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره شده است:
- زایمان زودرس در بارداری‌های قبلی
- بارداری دو قلویی یا چندقلویی
- مشکلات مرتبط با رحم، دهانه رحم یا جفت
- مصرف دخانیات یا دارو‌های مخدر
مصرف دخانیات و زایمان زودرس
- عفونت به خصوص وجود عفونت در مایع آمنیوتیک یا در دهانه رحم یا واژن
- برخی بیماری‌های مزمن مانند فشار خون بالا یا دیابت یا تیروئید
- رخداد‌های پر استرس زندگی مانند مرگ یکی از عزیزان
- افزایش مایع دور جنین که به آن پلی هیدروآمنیوس نیز گفته می‌شود.
- خون ریزی و لکه بینی واژینال در طی بارداری
- وجود نقص جنینی
- فاصله کمتر از شش ماه بین دو بارداری
- عفونت بافت‌های اطراف دندان‌ها
- مشکلات لخته شدن خون
- عدم رعایت مراقبت‌های لازم در طی بارداری
- اضافه وزن یا کمبود وزن در طی بارداری
- بارداری به واسطه IVF
- مسمومیت بارداری
- کوتاهی دهانه رحم
- جفت سر راهی
- بارداری در زنان کمتر از ۱۸ سال یا بالای ۳۵ سال
علائم هشدار دهنده زیر می‌توانند نشان دهنده وقوع زایمان زودرس باشند:
- افزایش ترشحات واژن
- تغییر نوع ترشحات
- خون ریزی یا لکه بینی واژینال
- درد در ناحیه زیر شکم
- دل درد با یا بدون اسهال
- احساس فشار در ناحیه لگن
- کمر درد
- انقباضات مکرر کمتر از ۱۰ دقیقه
- پاره شدن کیسه آب
تشخیص زایمان زودرس
آزمایشات و معاینات زیر می‌توانند تعیین کنند که آیا شما در حال دچار شدن به زایمان زودرس هستید یا خیر:
- معاینه لگنی: این روش به پزشک کمک می‌کند تا ضخامت رحم و اندازه و موقعیت جنین را تشخیص دهد و همچنین به ارزیابی این مورد کمک می‌کند که آیا دهانه رحم در صورت پاره شدن کیسه آب باز شده است یا خیر.
- سونوگرافی
- معاینه رحم با دستگاه توکومتر برای سنجش انقباضات رحمی
- تست آزمایشگاهی برای بررسی عفونت و فیرونکتین جنینی: فیرونکتین جنینی پروتئینی است که توسط رحم ترشح می‌شود و ساک حاملگی را به پوشش داخلی رحم متصل می‌کند. از بین رفتن این چسب میتواند منجر به زایمان زودرس شود.
درمان زایمان زودرس
درمان زایمان زودرس بستگی به علت آن و همچنین سنجش مزایا و معایب به تاخیر انداختن زایمان دارد.
۱. تجویز دارو
۲. سرکلاژ دهانه رحم
روش‌های پیشگیری از زایمان زودرس
اگرچه زایمان زودرس همواره غیر قابل اجتناب نیست، در برخی موارد می‌توان از آن جلوگیری کرد. دانستن این که چگونه می‌توان از زایمان زودرس جلوگیری کرد میتواند به کاهش ریسک مواجهه با این موقعیت ترسناک کمک کند. در ادامه روش‌هایی برای جلوگیری از زایمان زودرس آورده شده است:
۱. انجام یوگای بارداری: یوگای بارداری یکی از ورزش‌های پر طرفدار در میان مادران باردار است. نه تنها این ورزش تناسب اندام شما را حفظ می‌کند و مانع مشکلات زیادی از جمله درد مفاصل و سر درد می‌شود، همچنین گردش خون را بهبود می‌بخشد و تامین اکسیژن برای بدن را تنظیم می‌کند. این عوامل می‌توانند موجب کامل شدن دوره بارداری شوند.
۲. پیلاتس بارداری: نوعی تمرین ورزشی مفرح و سرگرم کننده دیگر که به کامل شدن دوره بارداری کمک می‌کند و مانع زایمان زودرس می‌شود، پیلاتس بارداری است. این تمرین ورزشی به تقویت عضلانی کمک می‌کند که به طور مستقیم در زایمان دخیل هستند. پیلاتس میتواند گردش خون را تنظیم کند و مفاصل ناحیه لگن را ریلکس کند که منجر به این می‌شود که جنین در محیط امن تری رشد کند.
۳. مواظب خودتان باشید تا سرما نخورید: زنانی که سرما می‌خورند بیشتر در خطر زایمان زودرس هستند. اگر هم سرما خوردید سعی کنید که استراحت بیشتری بکنید تا مانع زایمان زودرس شوید.
۴. ویتامین‌های خود را مصرف کنید: یکی از دلایل اصلی که میتواند منجر به زایمان زودرس شود، کمبود ویتامین هاست. پزشک ویتامین‌هایی را برای شما تجویز می‌کنند که باید حتما آن‌ها را مصرف کنید تا دچار مشکلات بارداری و همچنین زایمان زودرس نشوید.
۵. مصرف دخانیات را کنار بگذارید: مصرف دخانیات موجب زایمان زود رس می‌شود. پس مصرف آن را کنار بگذارید.
۶. پیاده روی کنید: تقریبا تمام پزشکان به شما توصیه می‌کنند که در طی بارداری ورزش کنید که دلیل آن بهبود گردش خون و سالم ماندن جنین است که مانع زایمان پیش از موعد می‌شود.
۷. وزن توصیه شده توسط پزشک را حفظ کنید: پزشک رژیم غذایی را برای شما تجویز می‌کند تا سلامت شما در حالت بهینه باقی بماند. افزایش زیاد وزن میتواند موجب دیابت بارداری و مسمومیت بارداری شود که می‌توانند منجر به زایمان زودرس شوند.
۸. آب کافی بنوشید: اکثر ما اهمیت هیدراته بودن در طی روز را نمی‌دانیم. اهمیت این فاکتور در زمان بارداری چند برابر می‌شود. بهتر است از پزشکتان درباره میزان آبی که باید در طی روز بنوشید سوال کنید.
۹. دهانتان را به طور مرتب تمیز کنید: این مورد ممکن است تعجب برانگیز باشد، اما سالم ماندن دندان‌ها و لثه‌ها در پیشگیری از زایمان زودرس موثر هستند.
۱۰. به اندازه کافی استراحت کنید: استراحت کافی برای شما و جنین تان بسیار حیاتی است و مانع ابتلا به زایمان زودرس می‌شود.
۱۱. هر زمان که احساس نیاز به دفع ادرار داشتید حتما به دستشویی بروید: ادرار خود را نگه ندارید این کار موجب التهاب رحم و مثانه می‌شود و میتواند منجر به عفونت شود که در نهایت به زایمان زودرس ختم می‌شود.
۱۲. بین بارداری‌های خود وقفه ایجاد کنید: فاصله کمتر از شش ماه بین دو بارداری میتواند منجر به زایمان زودرس شود. اکثر پزشکان فاصله حداقل ۱۸ ماهه را پیش از بارداری بعدی توصیه می‌کنند.
۱۳. تغذیه سالمی داشته باشید: حفظ رژیم غذایی سالم و دوری از غذا‌های فراوری شده مانند سوسیس و کالباس و فست فود برای بارداری الزامی است و مصرف غذا‌های حاوی اسید‌های چرب امگا-۳، ویتامین سی و کلسیم می‌توانند مانع زایمان زودرس شوند.