پناه به دود زیر سایه تبعیض
سیگار کشیدن زنان شاید نوعی اعتراض پنهان برای کسب جایگاه باشد
رواج مصرف قلیان در جمع‌های خانوادگی، چایخانه‌ها و پارک‌ها قبح مصرف دخانیات را از بین برده است. ظواهر حاکی است مصرف دخانیات در زنان با شتابی بیشتر در حال افزایش است غافل از اینکه این رفتارها می‌تواند به‌نوعی صدای اعتراض زنان باشد.
به گزارش ایمنا، طبق آمارهای سازمان بهداشت جهانی پنج درصد سیگاری‌ها زنان هستند و هرچه سطح سواد در قشر جوان بالاتر می‌رود، مصرف سیگار بویژه در زنان تحصیل‌کرده بیشتر می‌شود، حتی مصرف قلیان هم با روندی افزایشی در دختران بیش از دو برابر شده است، حال‌آنکه به گفته کارشناسان تبعات منفی این مصرف برای زنان و دختران بسیار بیشتر از مردان است.
احساس آزادی و آرامش با مصرف سیگار
مژگان ۲۵ ساله است و به‌راحتی سیگار دست می‌گیرد: «پدر و برادرانم سال‌هاست سیگار و قلیان می‌کشند، من از ۱۹ سالگی و اواخر دبیرستان سیگار کشیدم همیشه خودم را با برادرانم مقایسه می‌کردم آنها برای کارهای خود از کسی اجازه نمی‌گرفتند و کاملا آزاد بودند من هم دلم می‌خواست کسی به من امرونهی نکند البته مادرم از سیگار کشیدنم اصلا راضی نیست، اما بیشتر بیرون از خانه وقتی با دوستانم هستم سیگار می‌کشم من اعتقادی به مضرات سیگار ندارم به‌هرحال هرکسی به دلیلی می‌میرد چه فرقی دارد دلیل مرگ برخی هم سیگار باشد.»
اما سمیرا مصرف سیگار را از دانشگاه آغاز کرده و به گفته خودش ۹ سال است که سیگار می‌کشد: «۲۹ سال دارم و در دوران دانشگاهم سیگار کشیدن را شروع کردم از قلیان خوشم نمی‌آید اما سیگار احساس آرامش به من می‌دهد و البته شاید عادت دلیل دیگر استفاده باشد. من خوشم می‌آید با زن‌های دیگر فرق داشته باشم اوایل سیگار کشیدن برایم سخت بود، اما بعد از مدتی این علائم کمتر شد حتی الآن اگر سیگار نکشم سردرد می‌گیرم، به نظر من وقتی مردها از سیگار استفاده می‌کنند دلیلی ندارد ما به خاطر زن بودنمان سیگار نکشیم به نظرم ما هم باید آزادباشیم.»
سیگارهای خارجی محبوب خانم‌ها
فروشنده یکی از سوپرمارکت‌های خیابان مطهری اصفهان در مورد خرید سیگار توسط خانم‌ها می‌گوید: به‌تازگی دختران و زنان جوان بیشتر از قبل سیگار می‌خرند، حتی بعضی‌ها کمتر از ۱۸ سال دارند، بیشتر سیگار خارجی می‌خرند چون فکر می‌کنند بوی کمتری دارد؛ خانم‌های مسن‌تر هم سیگار را به‌صورت باکسی و جعبه‌ای خرید می‌کنند و مصرف چند روز خود را یکجا می‌خرند. قیمت سیگار از سه هزار تومان ایرانی تا ۴۰ هزار تومان خارجی است و مارک‌های وینستون و کنت بیشترین فروش را دارد اگرچه خارجی هستند اما توسط شرکت‌های ایرانی توزیع می‌شود.
سیگار کشیدن زنان نوعی اعتراض پنهان است
رومینا امیری جامعه‌شناس و استاد دانشگاه در مورد دلایل استعمال دخانیات توسط زنان در جامعه اظهار می‌کند: در جامعه ما دو نوع تبعیض جنسیتی شامل تبعیض جنسیتی خصومت‌آمیز و عطوفت آمیز وجود دارد که هردوی اینها همان تبعیض است اما تنها رنگ و لعاب متفاوتی دارند. او با بیان اینکه تبعیض جنسیتی عطوفت آمیز رنگ و لعاب زیباتری دارد، می‌افزاید: در این نوع تبعیض از سر دلسوزی وارد می‌شوند، برای مثال می‌گویند زنان ظریف هستند و بهتر است مردان کار کنند و این در مقابل همان تبعیض جنسی خصومت‌آمیز قرار می‌گیرد که موارد مطرح‌شده در آن خشن است یعنی می‌گویند زن نمی‌فهمد، بلد نیست، نمی‌تواند یا جنس دوم است و مواردی ازاین‌دست را در این نوع تبعیض مطرح می‌کنند. استاد دانشگاه خوراسگان با اشاره به اینکه زنان معمولا هر دو نوع این تبعیض‌ها را در قشر خود حس می‌کنند، می‌گوید: برخورد با این نوع تبعیض‌ها معمولا هنجارشکنانه است مانند کودکی که از مادرش ناراحت است و گلدان محبوب مادر را می‌شکند تا ناراحتی خود را جبران کند که این خود نوعی پرخاشگری منفعل نام دارد. او با بیان اینکه سیگار کشیدن زنان شاید نوعی اعتراض پنهان برای کسب جایگاه باشد، می‌افزاید: آنچه در ذهن زنان بعد از تمام امرونهی کردن‌ها در مورد عدم مصرف سیگار می‌آید این است که اگر سیگار کشیدن سرطان‌زا و بد است پس قطعا جنسیت در سرطان‌زایی آن نقشی ندارد اما چرا این‌قدر روی سیگار کشیدن زنان تمرکز می‌کنند؟ چطور است که یک مرد به‌راحتی می‌تواند سیگار بکشد اما یک زن نمی‌تواند؟ پس اگر موضوع حفظ سلامت انسان مطرح است مختص هر دو جنس اعم از زن یا مرد خواهد بود. امیری با تأکید بر اینکه گاهی اوقات سیگار کشیدن لباس روشنفکرانه به افراد می‌پوشاند، اظهار می‌کند: برخی اوقات سیگار کشیدن نوعی لباس تجدد و روشنفکری به تن می‌کند و گاهی هم حرکات افراد نمایشی است و چنین زنانی پیش خود فکر می‌کنند من مانند دیگر زنان عامه و سنتی نیستم پس این رفتار من به خاطر تفاوت من با آنهاست. او با تأکید بر اینکه رسانه‌ها هم در افزایش این امر دخیل هستند، می‌گوید: گاهی اوقات افراد جامعه با توجه به سبک فیلم‌ها از سیگار استفاده می‌کنند و قهرمان فیلم‌ها با فیگور خاصی با جذابیت زیادی به سمت سیگار می‌رود و افراد به خاطر تداعی کردن شهرت، زیبایی یا اندام قهرمان فیلم به سمت سیگار می‌روند و این همان چیزی است که هدف صنعت تبلیغات است که با سینما به اهداف خود می‌رسند.
ایجاد ترس بدون راهکار حساسیت‌ها را از بین می‌برد
این جامعه‌شناس با بیان اینکه قهرمانان زندگی افراد در این نوع سبک زندگی مؤثرند، خاطرنشان می‌کند: برخی با مصرف سیگار به فکر قهرمان زندگی خود می‌افتند و با او تداعی ذهنی دارند؛ ساخته‌های ذهنی دختران جوان در مصرف سیگار مؤثر است و آنها احساس می‌کنند شکست عاطفی با مصرف سیگار یا مشروبات الکلی جبران می‌شود، حال‌آنکه باید گفت چه کسی چنین رفتارهای عادتی را به آنها القا کرده و چه کسی این موضوع را الگوی آنها قرار داده است که افراد شکست‌خورده یا رهاشده باید چنین رفتارهایی داشته باشند آیا رسانه‌های داخلی این سبک را ترویج کرده‌اند یا رسانه‌های خارجی مؤثر بوده‌اند. او در مورد راهکار درمانی این موضوع اظهار می‌کند: باید رنگ و بوی جنسیتی را از روی این مسائل برداریم چراکه با آن به‌صورت تدافعی برخورد می‌شود، هرگاه که به‌صورت نصیحتی پیش رفتیم هرگز موفق نبوده‌ایم و حتی نتیجه معکوس داشته است و اگر تنها بگوییم سیگار نکش مانند این است که یک زخم عمیق عفونی را تنها یک پانسمان معمولی کرده‌ایم و اینکه افراد را با گذاشتن عکس قلب و ریه سیاه شده روی پاکت سیگار بترسانیم هیچ فایده‌ای ندارد چراکه ترس هیچ‌وقت عامل منع‌کننده‌ای نبوده و ترسی که پشت آن راه‌حل نباشد انسان را در موقعیت قفل می‌کند و حتی تزریق ترس زیاد بدون راهکار حساسیت را به موضوع موردنظر از بین می‌برد.
زنان قربانیان رو به افزایش سیگار
رضا روزبهانی، متخصص پزشکی اجتماعی و خانواده و عضو هیئت‌علمی دانشکده پزشکی اصفهان با تأکید بر اینکه مصرف سیگار در زنان و دختران روبه افزایش است، اظهار می‌کند: در کشور ما حداقل یک درصد سیگاری‌ها خانم بودند یعنی از هر صد سیگاری یک نفر خانم بود اما امروزه اگرچه آمار دقیقی در دست نیست اما می‌توان گفت که هفت یا هشت درصد کل سیگاری‌ها زنان هستند و تعداد آنها روزبه‌روز در حال افزایش است. او با اشاره به اینکه در کشورهای اروپایی پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۴۰ میلادی تعداد زنان و مردان سیگاری برابر شود، می‌افزاید: این افزایش مصرف در بین زنان فاجعه‌ای است که دلایل اجتماعی مانند برابری‌هایی که زنان به دنبال آن هستند، آزادی‌هایی که پیداکرده‌اند، حتی استقلال مالی و مواردی مانند دسترسی به شبکه‌های مجازی و اینترنت در آن نقش دارد.
تبعات منفی سیگار برای زنان بیشتر است
این متخصص پزشکی اجتماعی با اشاره به اینکه تبعات منفی سیگار برای زنان بیشتر از مردان است، تصریح می‌کند: اگر یک مرد پنج سال سیگار بکشد و یک زن تنها دو سال سیگار بکشد تأثیر این دو سال در زنان به‌مراتب بیشتر از تأثیر سال‌های بیشتر مصرف بر مردان است چراکه فیزیک زنان باعث افزایش درصد تخریب نسبت مردان می‌شود، حتی تخریب اجتماعی در زنان بیشتر از مردان است زیرا سیگار کشیدن زن تشویقی برای ادامه این کار در همسر و فرزندان او هم خواهد بود. او با بیان اینکه اعتقاد جهانی این است که سیگار کشیدن زنان عامل بسیاری از اختلافات زناشویی است، اظهار می‌کند: احتمال مصرف حشیش یا مشروبات الکلی هم در این نوع افراد دیده‌شده است حتی احتمال عضویت این افراد در باندهای ناهنجار بیشتر می‌شود، برای مثال وقتی دختری در مدرسه سیگار بکشد نمی‌تواند با کسی دوست شود و تنها با کسانی دوست می‌شود که زمینه این کار را داشته باشند. روزبهانی با تأکید بر اینکه زمینه بزهکاری در افراد سیگاری وجود دارد، می‌افزاید: بنا بر اشاره آموزش‌وپرورش حدود پنج یا شش درصد دانش‌آموزان کشور سیگار می‌کشند که این آمار را در دختران و پسران تفکیک نکرده‌اند اما اگر فرض کنیم پنج درصد دانش‌آموزان کشور سیگاری باشند قطعا استعمال سیگار در دوره ابتدایی وجود ندارد و همه اینها در دوره متوسطه اول (راهنمایی) و متوسطه دوم خواهند بود.
دختران خوابگاهی بیشتر سیگار می‌کشند
عضو هیئت‌علمی دانشکده پزشکی اصفهان با تأکید بر اینکه دوره متوسطه اول (راهنمایی) درصد کمتری افراد سیگاری دارد، می‌گوید: بیشترین آمار مربوط به متوسطه دوم و دبیرستانی‌ها است، این قشر ۱۵ یا ۱۶ درصد استعمال دخانیات کشور را شامل می‌شوند که آمار بسیار بالایی است. او با تأکید بر اینکه در دوران دانشجویی استعمال دخانیات بسیار دیده می‌شود، می‌افزاید: آمار دانشگاه‌ها قابل‌گفتن نیست حتی دیده‌شده در یک خوابگاه ۳۰ درصد دانشجویان سیگار می‌کشند. دخترانی که در خوابگاه دانشجویی هستند نسبت به دختران دانشجویی که با والدین خود زندگی می‌کنند بیشتر سیگار می‌کشند چراکه تبعات اجتماعی دانشجویان خوابگاهی به دلیل دوری از خانواده، داشتن تجربه‌های جدید، قرار گرفتن در سن خاص و مواردی این‌چنینی باعث می‌شود که درصد سیگار کشیدن در مدارس یا دانشگاه‌ها چه در پسران و چه در دختران افزایش یابد.