وانتی فرسوده را در کوچه‌پس‌کوچه‌های شهر به حرکت درمی‌آورد و از بلندگوی دستی خود با صدای نتراشیده و نخراشیده فریاد می‌زند: «ضایعات می‌خریم»! اصولاً اکثر کسانی که در این وقت از بعدازظهر بیدار هستند و از این خریدار استقبال می‌کنند افراد مسن و بازنشستگانی می‌باشند که فرصت‌های زیادی برای خوابیدن دارند و این روزها می‌خواهند همه کارهای عقب‌افتاده‌ای را که در طول تلاش‌های شبانه‌روزی‌شان طی دهه‌های گذشته داشته‌اند، جبران کنند.
حسن روانشید| آن‌ها همه سوراخ سنبه خانه‌های قدیمی را کندوکاو کرده و انواع و اقسام ملزومات فرسوده را یک‌به‌یک پیدا می‌کنند تا تبدیل به احسن و استفاده و یا در غیر این صورت به‌عنوان ضایعات تحویل این صنف دهند. درب یکی از این خانه‌ها باز می‌شود و مرد میانسالی زیرشلوار و زیرپوش به تن درحالی‌که سبدی پلاستیکی مملو از خنزل پنزل‌ها در دست دارد به‌سوی وانت می‌رود که راننده به‌سرعت از خودرو پیاده می‌شود تا به او کمک کند. در این زنبیل بزرگ چهار دستگاه باطری اتومبیل فرسوده و ورم‌کرده ایست که پیداست چند دهه از عمر آن‌ها گذشته است، اطراف دریچه‌های روی باطری‌ها شوره زده و بوی مشمئزکننده‌ای از آن‌ها به مشام می‌رسد. راننده وانت زنبیل را خالی می‌کند تا باطری‌ها را بر روی اقلام مختلف دیگر بریزد و مبلغ مختصری به پیرمرد بدهد. آن‌ها پس از چانه‌زنی‌های فراوان بالاخره به توافق می‌رسند و راننده سوار می‌شود تا حرکت کند و بازهم بلندگو را روشن کرده و فریاد بزند: «ضایعات می‌خریم». این کار هرروز اوست تا درنهایت به یکی از فرعی‌ها در منتهی‌الیه شرقی
شهر و انبارهای فرسوده‌ای که در آن بدین منظور ایجاد شده برسد و بار خود را بفروشد. محموله‌ای که به نام طلای کثیف شناخته می‌شود و اگر درست استفاده شود ارزش‌افزوده فراوانی دارد. امروز باطری‌های فرسوده در انواع و اندازه‌های مختلف یکی از ارکان ضایعات شهری و حتی روستایی می‌باشد که نه‌تنها توجهی به بها و ارزش واقعی آن نداریم بلکه از خطرات این به‌ظاهر زباله و ارزش واقعی آن بی‌خبریم. نایب‌رئیس اتحادیه صنایع بازیافت کشور می‌گوید: «باطری‌های خانگی به دلیل دارا بودن برخی فلزات سنگین مانند کادمیوم و لیتیوم بعد از مصرف باید حتماً از زباله‌ها جدا و بازیافت شوند اما متأسفانه در کشور ما به دلیل نبودن سیستم جمع‌آوری منسجم این کار آنچنان که باید انجام نمی‌شود. باطری‌های خانگی که حاوی فلزات سنگین و سمی هستند، خسارات و ماندگاری زیادی در خاک دارند که به ریشه گیاهان آسیب می‌رساند. آن‌ها باعث آلودگی آب‌های زیرزمینی شده و درنهایت وارد چرخه زندگی انسان‌ها می‌شوند که بسیار خطرآفرین است، در برخی موارد فلزات موجود در باتری‌های خانگی ممکن است وارد مواد خوراکی شده و درنهایت باعث عقیم ماندن افراد جامعه گردد. در کشورهای پیشرفته مأموران
جمع‌آوری زباله از دستگاه‌های نمایشگری که ویژه تشخیص باتری در سطل‌ها و کیسه‌های زباله می‌باشد استفاده می‌کنند تا افراد خاطی از مقررات عدم عرضه و ابراز را به جرائم سنگین محکوم نمایند. بازیافت باطری نیاز به فناوری چندان بالایی ندارد که امکان این کار در کشور موجود است اما متأسفانه سیستم‌های جمع‌آوری زباله و تفکیک آن از مبدأ هنوز هم ناقص عمل می‌شود. به همین دلیل بازیافت باطری‌های خانگی تاکنون آنگونه که باید انجام نشده و تنها باطری‌های خودرو می‌باشد که در کشور به این مرحله رسیده‌اند. باید گفت عدم توجه به این امر ای چنین معنا می‌دهد که اجازه داده‌ایم بمبی ساعتی در درازمدت عواقب خطرناک خود را بر روی زندگی انسان‌ها بگذارد درحالی‌که بر روی بسیاری از باطری‌های استاندارد تذکر داده شده است (پس از مصرف در سطل زباله انداخته نشود و با سایز پسماندها ترکیب نگردد) اما در کشور ما به دلیل عدم اطلاع‌رسانی و همچنین بازیافت نشدن باطری‌های خانگی این محصول ارزشمند با سایر زباله‌ها در خاک دفن می‌شود». مطالعات انجام‌شده نشان می‌دهد امروز حدود 60 درصد از کل تولید سرب تصفیه‌شده از معادن تأمین و 40 درصد باقیمانده از بازیافت قراضه‌ها و
سرباره‌ها باطری‌های فرسوده حاصل می‌شوند. این مسئله در سراسر دنیا یکی از منابع مهم دستیابی به سرب خالص است. هم‌اکنون بازیافت این باطری‌ها در کشور به روش سنتی و در کنار اوراقچی‌های حرفه‌ای خودرو صورت می‌گیرد. باید توجه داشت که اجرای بازیافت زیست‌محیطی و بهداشتی این موارد در کشور نیازمند نظرگیری راهبردها و خط‌مشی‌هایی است که بر اساس اولویت‌های کشور تعین شده و باید در جهت تدوین چهارچوب قانونی برای جمع‌آوری، حمل‌ونقل و بازیافت صورت گیرد تا اثرات و خطرات زیست‌محیطی و بهداشتی بازیافت این پسماندها که تحت عنوان کنوانسیون بازل هستند، به حداقل کاهش یابد. باطری‌های سربی مجموعه‌هایی کوچک برای ذخیره انرژی از طریق استفاده کنترل‌شده از واکنش‌های شیمیایی می‌باشند. بر اساس تحقیقات صورت گرفته از سوی دفتر بررسی آلودگی آب‌وخاک سازمان حفاظت از محیط‌زیست، اینگونه باطری‌ها به دلیل غیرقابل‌برگشت بودن واکنش‌های شیمیایی دارای دوره عمری مشخص هستند که پس از رسیدن به آن با وجود محتوای فلزی بالا به‌ویژه سرب، غیرقابل استفاده، فرسوده و در گروه پسماندهای ویژه تقسیم می‌شوند. ازاین‌جهت می‌طلبد تا توجه ویژه‌ای به سیر گردش آن‌ها در محیط‌زیست
جامعه شده و مجموعه اطلاع‌رسانی شهرداری‌ها در سراسر کشور واحد و فرد مشخصی را که تحصیلات تکمیلی در این رابطه دارند به مدیریت آن بگمارند تا تمام هم‌وغم خود را صرف مطلع کردن مویرگی در جامعه نماید. شاید این یکی از وظائف مهم و استراتژیک سازمان شهرداری‌ها و دهداری‌های کشور باشد که از هم‌اکنون زمینه لازم را در بدنه شوراهای اسلامی شهر و روستا فراهم نموده تا اولین کلید اجرای این طرح مهم با همکاری و مساعدت وزارتخانه‌های بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و آموزش عالی تحت نظارت معاونت علمی ریاست جمهوری فراهم گردد.
ادامه دارد
