رمدسیویر و فاویپیراویر؛ از اثربخشی تا عوارض

محمدرضا صابری با اشاره به اینکه طبق تجربیات اثربخشی رمدسیویر بستگی زیادی به زمان شروع درمان دارد، اظهار کرد: به طور مثال اگر این دارو در هفته اول ابتلاء تزریق شود، بیشترین اثر را دارد زیرا در روزهای اول که ویروس در حال گسترش در بدن است، تزریق رمدسیویر جلوی توزیع ویروس را می‌گیرد اما اگر فاز وایرال ویروس تمام شده و وارد فاز التهابی در بافت‌های مختلف از جمله گوارش و ریه شده باشد، این دارو تأثیر زیادی نخواهد داشت.
وی در خصوص داروی رمدسیویر و تأثیر آن گفت: رمدسیویر دارویی ضدویروس است که اساساً برای درمان کووید -۱۹ طراحی نشده است؛ در حقیقت این دارو برای درمان ویروسی به نام ابولا که چند سال پیش در آفریقا شایع بود، طراحی شد. این دارو بعدتر برای درمان ویروس‌هایی مثل مرس، سارس و… نیز پیشنهاد شد، اما برای هیچ‌کدام به صورت رسمی مصرف نشد.
صابری تصریح کرد: بر اساس تجربیاتی که تا الان در نظام درمانی به دست آمده، به هر حال نمی‌توان تأثیر رمدسیویر را در بهبود بیماران رد کرد، اما هنوز مطالعات و گزارشات علمی و دقیقی مبنی بر اثربخشی این دارو در درمان کرونا منتشر نشده است.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه زمانی که دنیا گرفتار پاندمی کرونا شد، رمدسیویر برای درمان بیماران مبتلا به این ویروس پیشنهاد و مدتی بعد هم به ایران وارد شد، گفت: در حال حاضر رمدسیویر به میزان وسیع در حال استفاده است؛ هر چند که اثربخشی آن همچنان زیر سوال است.

افزایش حتمی قند خون از عوارض رمدسیویر است

وی در خصوص عوارض داروی رمدسیویر گفت: پروفایل و اطلاعات علمی این دارو هنوز تکمیل نشده که بخواهیم در خصوص تمام عوارض آن و منع مصرف در بیماران خاص صحبت کنیم، اما آنچه که تاکنون از مصرف این دارو در پاندمی کرونا گزارش شده، حکایت از بروز عوارضی چون افزایش حتمی قند خون در تمام بیماران دارد؛ بنابراین اگر کسی مبتلا به دیابت باشد و این دارو را تزریق کند، حتماً باید قند خون او تحت کنترل قرار گیرد.
صابری بروز افت فشار خون، سرگیجه و حالت تهوع را از دیگر عوارض این دارو دانست و گفت: علاوه بر این رمدسویر می‌تواند یک‌سری عوارض کلیوی بر جای بگذارد. همچنین ممکن است آنزیم‌های کبدی را افزایش داده و عوارض کبدی به وجود آورد. تمام این عوارض بعد از تزریق رمدسیویر در بیماران کرونایی گزارش شده است، اما درصد عوارض و اینکه در چه افرادی چنین مسائلی بروز پیدا می‌کند و چه میزان قابل بازگشت است، هنوز به صورت دقیق گزارش نشده است.

هر ۶ دوز رمدسیویر باید تزریق شود

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در پاسخ به این پرسش که آیا لازم است بیماران تمام شش دوز رمدسیویر را به طور کامل تزریق کنند، تصریح رد: داروهایی که علیه پارازیت‌هایی همچون باکتری و ویروس استفاده می‌شود، دوره درمانی دارد که باید دوره مصرف این داروها تکمیل شود تا چرخه تکثیر ویروس یا باکتری در بدن متوقف گردد؛ در غیر این صورت ممکن است بیماری دوباره بازگردد یا بدن در مقابل دارو مقاوم شود؛ بنابراین حتماً باید دوره درمانی تکمیل و از شش دوز رمدسیویر کاملاً استفاده شود.
صابری در خصوص داروی فاویپیراویر و اثرات آن نیز گفت: این دارو نیز همچون رمدسیویر یک داروی ضدویروس به حساب می‌آید که برای ابولا طراحی شده بود و می‌تواند تکثیر رشته‌های RNA ویروس را مهار کند. اثربخشی این دارو نیز هنوز تأیید قطعی ندارد و زیر سوال است و برخی مطالعات نیز مصرف آن در بیماران کرونایی را کلاً رد کرده‌اند.
وی در مورد عوارض فاویپیراویر بیان کرد: از آنجایی که این دارو به صورت قرص خوراکی مصرف می‌شود، ممکن است عوارضی مانند مشکلات گوارشی، کاهش اشتهای شدید، حالت تهوع و استفراغ داشته باشد. همچنین این دارو می‌تواند سطح آنزیم‌های کبدی را تغییر داده و عوارضی چون افزایش اسید اوریک خون ایجاد کند. در مجموع شاید بتوان فاویپیراویر را کم‌عارضه‌تر از رمدسیویر دانست، اما از طرفی با توجه به گزارشات شاید اثربخشی آن نیز از رمدسیویر کمتر باشد.
استاد شیمی دارویی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در خصوص اصرار مردم به تزریق رمدسیویر اظهار کرد: شاید مردم تصور می‌کنند اگر برای آن‌ها یا بیمارشان رمدسیویر تزریق نشود، بهبودی پیدا نخواهند کرد، اما من توصیه می‌کنم مردم به سیستم پزشکی اعتماد داشته باشند و اگر تشخیص پزشک بر این است که در فاز درگیری که در آن قرار دارند، نیاز به تزریق رمدسیویر نیست، بر این موضوع اصرار نورزند یا اگر تشخیص بر تزریق دارویی هست، به این تشخیص اعتماد کنند.
صابری گفت: بنابراین معقول‌ترین رفتار این است که به پروتکل‌های درمانی در سطوح مختلف سیستم پزشکی اعتماد کنیم؛ به فرض مثال اگر پزشک می‌گوید اکسیژن خون و وضعیت عمومی بیماری خوب است، به تزریق رمدسیویر یا بستری در بیمارستان نباید اصرار ورزید زیرا سیستم ایمنی بدن می‌تواند این سطح از درگیری را کنترل کند.
وی ادامه داد: از طرفی برخی از افراد از بیمارستان ترس دارند و زمانی که کاملاً بدحال می‌شوند به ناچار به بیمارستان مراجعه می‌کنند. طبیعتاً این افراد فرصت درمان را از دست می‌دهند و زمانی مراجعه می‌کنند که برای درمان دیر است. دلیل بسیاری از مرگ‌ها بر اثر کرونا همین مساله است.

آنتی‌بیوتیک‌ها نقشی در درمان کرونا ندارد

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با تاکید بر اینکه داروهای تقویتی از جمله روی، سلنیوم و ویتامین C به تقویت سیستم ایمنی به طور حتم کمک می‌کند، گفت: داروهای آنتی‌بیوتیک مطلقاً منجر به درمان ویروسی همچون کرونا نمی‌شود زیرا آنتی‌بیوتیک‌ها برای مبارزه با باکتری‌ها طراحی شده است.
صابری تصریح کرد: دلیل این که ممکن است پزشکی داروی آنتی‌بیوتیک برای بیماری تجویز کند، به تشخیص او بازمی‌گردد. در واقع ممکن است تشخیص پزشک برای فرد خاصی عفونتی غیر از ویروس بوده که کنترل آن نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک داشته است وگرنه آنتی‌بیوتیک هیچ نقشی در درمان یک عفونت ویروسی ندارد.
وی ادامه داد: در پروتکل‌ها به صورت تجربی گفته شده داروهای آنتی‌بیوتیک همچون آزیترومایسین و… حال بیمار کرونایی را بهبود می‌بخشد که ظاهراً بیشتر در فاز التهابی تأثیر دارد، نه اینکه این ویروس را در بدن از بین ببرد.

انعقاد خون دلیل بسیاری از مرگ‌های کرونایی

استاد شیمی دارویی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه در دوران کرونا جابه‌جایی بزرگی در علم پزشکی صورت گرفت، گفت: بسیاری از داروهایی که ربطی به بیماری ندارد را امروز تجویز می‌کنیم. تنها چند داروی خاص است که برای کرونا اثبات قطعی دارد؛ مثلاً آسپرین و هپارین رقیق‌کننده خون است که در درمان کرونا در برخی بیماران مؤثر است زیرا یکی از نتایج کرونا ایجاد انعقاد است که دلیل بسیاری از مرگ‌ها است.
صابری افزود: همچنین اثبات شده که کورتون‌ها با کاهش التهابات در فاز التهابی باعث نجات فرد می‌شود. علاوه بر این اکسیژن تأثیر اصلی را در بهبود حال بیماران کرونایی دارد.

زمان طلایی درمان را ازدست ندهید

وی با تاکید بر اینکه مصرف خودسرانه داروهای آنتی‌بیوتیک و خوددرمانی تنها از دست دادن زمان است، ادامه داد: اصلی‌ترین عارضه درمان‌های خودسرانه از دست دادن زمان طلایی درمان صحیح است. زمانی که بیمار شروع به خوددرمانی می‌کند و یک هفته مشغول آن است، شرایط وی بدتر می‌شود و زمانی که وضعیتش وخیم شد، با درگیری شدید ریه به سیستم درمانی مراجعه می‌کند. درمان و کنترل بیمار با این وضعیت بسیار دشوار خواهد بود.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد خاطرنشان کرد: بنابراین توصیه ما این است که بیماران با درمان خودسرانه و عدم اعتماد به سیستم پزشکی زمان را برای درمان درست از دست ندهند.