کوه آتشگاه اصفهان

نام اصلی و قدیمی این بنا "مهربین" است که اخیراً به آتشکده معروف شده است. ساخت این آتشگاه در دوران ساسانی یا حتی پیشتر از آن تخمین زده شده است.



این بنا ۸ گوشه دارد و در هر گوشه از آن یک پنجره رو به بیرون قرار گرفته شده است که موبدان زرتشت، آتش مقدس را درون این اتاق قرار می دادند.
این مجموعه دیدنی بعنوان یکی از جایگاه های آتش مقدس بشمار می آید و همچنین به دلیل موقعیت مذهبی و تفریحی همواره مورد توجه گردشگران قرار گرفته است.
جنس این تپه از سنگ‌های رسوبی بوده واز نظر زمین‌شناسی به دوره کرتاسه باز می گردد.


بافتِ ساختمانیِ این مجموعه از لایه‌های خشتی است.
میان دو ردیف خشت را هم یک لایه نازکِ نی (که از رودخانه آورده می‌شده) قرار می‌دادند تا بر استحکامِ آن بیفزایند.
پایه‌های بزرگ و خشتیِ بنا تقریباً از میانهٔ تپهٔ آتشگاه آغاز و در بالا به ستونهایی محکم و قابلِ اعتماد تبدیل می‌شدند که در گذشته اتاقهایی نیز بر رویِ آنها قرار داشته‌است.



در برخی از قسمت های این بنا نیز بقایایی از راه پله‌هایی منظم و کنده شده در دلِ سنگ بچشم می‌خورد که تا بالا ادامه داشته‌ اما امروزه از میان رفته‌ است.
در بالای تپه بنایی گِرد ساخته شده که می‌توان آنرا نقطه نهاییِ معماریِ این بنا معرفی کرد.
بر رویِ تپه، هیچ بنایی بلندتر از آن ساخته نشده‌است.
این اتاق دارای هشت گوشه‌است و در هر گوشه یک پنجره هم رو به بیرون دارد که گفته می‌شود موبدان زرتشتی، آتشِ مقدس را در درون این اتاق قرار می‌داده‌اند.

کوه آتشگاه اصفهان کجاست؟

آتشگاه اصفهان در غرب اصفهان و ۸ کیلومتری مرکز شهر در خیابان آتشگاه و جنوب خمینی شهر قرار دارد. این بنا در نزدیکی رودخانه زاینده رود، بر روی کوهی قرار دارد. از بلندای این تپه، تا کیلومترها از هر چهار سوی اصلی را می‌ توان به خوبی مشاهده کرد.

تاریخچه کوه آتشگاه اصفهان

زمان ساخت بنا را قدیم تر از عصر ساسانیان می دانند. مطالعات مؤسسه (ایزمنو IZMEO) قدمت بنای آتشگاه را به دوران تمدن ایلام و حکومتی می رساند که انزان نامیده می شده است. این نظر را مطالعات و پژوهش های انجام شده بر روی آتشکده های بر جای مانده از دوران ساسانی در نطنز و کاشان و یزد و آذربایجان و نائین تأیید میکنند چرا که در آن روزگاران آتشکده ها را بر روی کوه یا بر فراز تپه نمی ساختند بلکه آتشکده ها در مکان هایی احداث می شدند که دسترسی به آنها آسان باشد بنابراین می توان با قاطعیت آتشگاه اصفهان را نشانه ای از حضور تمدن های قدیم تر از ساسانی و سلسله های قبل از آن به شمار آورد.

نام گزاری کوه آتشگاه اصفهان

نام اصیل و کهن این بنا آتشکده مِهربین یا دژِ مهربین بوده و اکنون در گفتارهای عامیانه به آن آتشگاه یا قلعه ماربین می‌گویند.
آتشکده مهربین یا دژ مهربین را موبدان زرتشتی نام گزاری کردند زیرا با توجه به تاریخچه متوجه شدیم که به قبل از ساسانیان بر می گردد و آتشکده ها در زمان زرتشتی ها برای جشن ها و رسومات خود ایجاد می شدند از این رو بعد از گذشت زمان نام آن را کوه آتشگاه قرار دادند.

مشخصات کوه آتشگاه اصفهان

این تپه از جنس سنگ ‌های رسوبی است. تراز پایینی آن در ارتفاع ۱۶۱۰ متر از سطح دریا (حدود ۵۰ متر بالاتر از تراز مرکز شهر اصفهان) و فراز آن در ارتفاع ۱۷۱۵ متری از سطح دریا واقع شده ‌است. این تپه از نظر زمین ‌شناسی در دوره کرتاسه تشکیل شده ‌است.
عکس کوه آتشگاه اصفهان در شب

بافت و معماری کوه آتشگاه اصفهان

بافتِ ساختمانیِ این مجموعه از لایه ‌های خشتی است. میانِ دو ردیف خشت را هم یک لایه نازکِ نِی (که از رودخانه آورده می‌ شده) قرار می ‌دادند تا بر استحکامِ آن بیفزایند. پایه‌ های بزرگ و خشتیِ بنا تقریباً از میانه تپه آتشگاه آغاز می‌شوند و در بالا به ستون هایی محکم و قابلِ اعتماد تبدیل می‌شدند که در گذشته اتاق هایی نیز بر رویِ آن ‌ها قرار داشته‌ است. در برخی جاها نیز بقایایی از راه پله ‌هایی منظم و کنده شده در دلِ سنگ به چشم می‌ خورد که تا بالا ادامه داشته ‌است اما امروزه از میان رفته‌ اند. در بالای تپه بنایی گِرد ساخته شده که می‌توان آن را نقطه نهاییِ معماریِ این بنا معرفی کرد. بر رویِ تپه، هیچ بنایی بلندتر از آن ساخته نشده ‌است. این اتاق دارای هشت گوشه ‌است و در هر گوشه یک پنجره هم رو به بیرون دارد. گفته می‌ شود موبدانِ زرتشتی، آتشِ مقدس را در درونِ این اتاق قرار می‌داده ‌اند.
عکس کوه آتشگاه اصفهان

زمان باز سازی کوه آتشگاه اصفهان

این مجموعه دارای اتاق ‌ها و ساختمان‌ هایی در چهار جهتِ تپه بوده که تا زیرِ اتاقکِ آتشگاه ادامه می ‌یافته‌ اند و البته اکنون تنها سازه ‌های بخشِ شمالی و بخشی از قسمتِ شرقی سالم مانده ‌اند و به‌ نظر می‌ رسد مربوط به بازسازیِ این بنا در دوره پهلوی باشند. بر رویِ برخی از خشت ‌های بکار رفته در سازه ‌های بخشِ شمالی می‌توان عددِ ۱۳۵۲ را دید که در قالبِ خشت‌ ها تعبیه شده‌ است.

عکس آتشکده کوه آتشگاه اصفهان

وضعیت امروزه کوه آتشگاه اصفهان

آتشگاه اصفهان در آذر ماه سال ۱۳۳۰ و با شماره ۳۸۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. در دهه ۵۰ این بنا مورد مرمت اساسی قرار گرفت و در اوایل دهه ۶۰ نیز به منظور جلوگیری از ایجاد صدمات و تخریب، درهای ورودی ساختمان بسته شده و بطور کامل استتار گردید و امروزه کمتر کسی می‌داند که راه ورود به داخل این ساختمانهای بزرگ از کجا بوده است.
امروزه به دلیل اینکه به مرور این اثر تخریب می شود در تلاشند تا از آن محافظت کنند و با کشیدن حصار به دور آن باعث شده که افراد بی دلیل به این مکان وارد نشوند. درنهایت درتلاشند تا به خوبی امروزه آن را بازسازی کنند تا این اثر بسیار گران بها از بین نرود.