همه چیز درباره سریال " افرا "

به گزارش خبرنگار ایمنا، باید بپذیریم که در میان برنامه‌های مختلف رسانه ملی با عناوین مختلف، رقابتی وجود ندارد. این عدم رقابت در میان سریال‌های تلویزیونی بیش از سایر برنامه‌ها به چشم می‌آید. در روزگارانی نه چندان دور، سریال‌ها پرمخاطب‌ترین برنامه‌های تلویزیون بودند، اما به مرور زمان، رسانه ملی قافیه را به رقبایی قدر، همچون ماهواره و بعدها شبکه نمایش خانگی باخت و حالا دیگر مجموعه‌های تلویزیونی تنها برای خالی نماندن عریضه ساخته می‌شوند. به نظر می‌رسد امروز دیگر در ساخت و تهیه سریال‌ها، به مخاطب و کیفیت، توجه چندانی نمی‌شود و مهم آن است که بودجه‌ای که توسط صندوق توسعه ملی به سازمان صدا و سیما پرداخت می‌شود، هزینه شود.
صدا و سیما در سال ۱۴۰۰، دو هزار میلیارد و ۶۱۹ میلیون تومان و ۱۵۰ میلیون یورو دریافت کرده است. بزرگی این رقم وقتی مشخص می‌شود که بدانید بودجه نهادهای مهم‌تری همچون ستاد بحران کشور، تنها ۱۳ میلیارد و ۷۰۰ میلیون بوده است.
اما قسمت تلخ ماجرا آنجا است که این بودجه هنگفت، برای سریال‌هایی کم کیفیت و نا امید کننده که بعضاً متهم به توهین به شعور مخاطب هستند، صرف می‌شود.

درباره افرا
بهرنگ توفیقی در ساخت سریال‌های تلویزیونی عمدتاً پر مخاطب، سبقه ای طولانی دارد. مجموعه‌هایی همچون انقلاب زیبا، آمین، پشت بام تهران، زیر پای مادر، پدر و بر سر دو راهی از جمله آثار این کارگردان است که هر کدام در زمان پخش، مخاطبان زیادی را با خود همراه ساختند. اما توفیقی با ساخت سریال "آقازاده " برای شبکه نمایش خانگی، قدم در مسیر جدیدی در حرفه خود گذاشت و بیش از پیش مشهور شد. بسیاری تصور می‌کردند که این کارگردان مسیرش را در شبکه نمایش خانگی و با مضامین جنجالی و بحث برانگیز ادامه دهد، اما او بار دیگر به خانه اول خود، یعنی تلویزیون بازگشته و افرا را کارگردانی کرده است.
افرا همچون سایر آثار توفیقی، سریالی پر ستاره است و این کارگردان از لحاظ ترکیب بازیگران، دست پُر به سراغ مخاطبانش آمده است. افرا که توسط پدرام پورامیری، حسین امیری دوماری، فرزاد فرزانه و امیرحسن نجف پور به نگارش در آمده روایتگر داستان زندگی حاج محمود است که کارخانه چای و برنج دارد و به خاطر اعتبار کارخانه به شهرت رسیده است. مسعود، پسر حاج محمود به اصرار پدر بعد از فوت عمویش با دختر عموی خود که جراح است، ازدواج می‌کند، اما به دلیل آنکه مسعود، محیط‌بان است و این ازدواج اجباری بوده، تفاهم ندارند و تصمیم به جدایی می‌گیرند. پیمان، برادر یکی از کارگرهای کارخانه حاج محمود، عاشق مائده، دختر حاج محمود شده اما با مخالفت شدید مسعود و پدرش مواجه می‌شود. در یک درگیری میان پیمان و مسعود، پیمان به شکل تصادفی توسط مسعود به قتل رسیده و مسعود روانه زندان می‌شود. این آغازی است برای ماجراهایی تازه که خانواده پیمان و حاج محمود درگیر آن می‌شوند...
در وهله نخست، بزرگ‌ترین مشکل افرا، فیلمنامه آن است. جای خالی پرداختن به زندگی محیط‌بان‌ها و مشکلات آنها و بررسی بحران‌های محیط زیستی به شدت در سریال‌های تلویزیونی احساس می‌شود. قسمت‌های ابتدایی افرا با تمرکز بر مشکلات مسعود به عنوان یک محیط‌بان در محل کار و زندگی شخصی، نوید آن را می‌داد که قرار است با سریالی با همین مضمون مواجه باشیم و روایتی دقیق از سختی‌های زندگی محیط‌بانان را تماشا کنیم، اما این مجموعه به سرعت با تغییر رویکرد به یک درام جنایی_خانوادگی تبدیل شد، تا آنجا که کار به گروگان‌گیری هم کشید و محیط بانی مسعود و مشکلات شغلی او به سرعت فراموش شد.
حالا دیگر افرا تبدیل به مجموعه‌ای شده که فیلمنامه آن هدف مشخصی را دنبال نمی‌کند. آنقدر خرده داستان به پیرنگ اصلی فیلمنامه اضافه شده که مخاطب را سردرگم می‌سازد. افرا با آنکه شروع متفاوت و قدرتمندی داشت، اما خیلی زود به دام کلیشه‌ها افتاد. در تلاش بودن خانواده قاتل برای جلب رضایت مقتول، دو دسته گی در خانواده مقتول برای دادن رضایت، گذشتن از خون عزیزان تنها برای دریافت دیه و… از جمله کلیشه‌های تکراری است که پیش از این بارها و بارها در دیگر آثار تلویزیونی دیده‌ایم و تکرار چند باره‌اش دیگر لطفی ندارد.
توفیقی کارگردانی است که همیشه پلان‌های پر حجم و درگیر کننده را استادانه جلوی دوربین می‌برد، در افرا نیز او همین شیوه را در پیش گرفته است. با این روش علاوه بر روایت داستان، طبیعت زیبای شمال کشور نیز به خوبی تصویر شده است. اگرچه نوع کارگردانی توفیقی به ورطه تکرار افتاده، اما میزانسن‌های درست و دکوپاژ استاندارد او همچنان قابل ستایش است.

با این حال افرا را باید در کارنامه توفیقی، یک عقب‌گرد به شمار آورد، شاید دلیل آن بیرون آمدن از زیر سایه سعید نعمت الله و حامد عنقا باشد که هر کدام در چندین سریال، دوشادوش توفیقی او را همراهی می‌کردند و حالا عدم حضورشان در این مجموعه، بیش از هر چیز دیگری به چشم می‌آید.
درباره بازیگران
ترکیب بازیگران سریال افرا را باید یکی از برگ برنده‌های این مجموعه دانست که عاملی مهم در جذب مخاطب است. مهدی سلطانی، پژمان بازغی، روزبه حصاری، مینا وحید، فریبا متخصص، اسماعیل محرابی، علیرضا آرا، پیام دهکردی، هامون سیدی، داریوش سلیمی، نسرین بابایی، مهرداد بخشی، آریا دلفانی، فهمیه مؤمنی و مهدی مهربان، بازیگران اصلی این سریال هستند. توفیقی با افرا نیز همچون دیگر آثارش چهره‌هایی جدید به دنیای بازیگری معرفی کرده است، محمد صادقی و سارا باقری در نقش‌های پیمان و مائده، چهره‌های جدید این کار کارگردان هستند.
توفیقی در انتخاب و هدایت بازیگران بسیار موفق عمل کرده است، هرچند اکثر آنها با پشتوانه تجربه‌های زیاد خود در این عرصه، وزنه ای مهم برای این مجموعه هستند. یکی دیگر از ویژگی‌های مثبت این سریال، گویش اکثر بازیگران با لهجه شمالی است، هر چند با انتخاب هوشمندانه بازیگران اصالتاً شمالی، مشکل همیشگی لهجه در سریال‌های تلویزیونی تا حد زیادی حل شده است. پژمان بازغی، هامون سیدی، اسماعیل محرابی و نسرین بابایی، اصالتاً شمالی هستند و با لهجه خود در این سریال حضور دارند.
با این حال باید گفت وزنه ترکیب بازیگران سریال افرا، نسبت به دیگر عواملش، کارگردانی و فیلمنامه، بسیار سنگین‌تر است.