یارانه ۲۰۰ هزار تومانی پرداخت می‌شود؟
پرداخت یارانه ۲۰۰ هزار تومانی از وعده‌های دولت سیزدهم است. موضوعی که قرار است به زودی با اجرای آن پنج دهک نخست تحت پوشش قرار گیرد.
با وجود آنکه در لایحه بودجه ۱۴۰۰ وعده‌ای از افزایش یارانه بودجه نیست اما دولت سیزدهم با وعده انتخاباتی افزایش این یارانه چنین انتظاری را برای مردم به وجود آورد. این‌چنین که از میان وعده‌های رئیسی، یک مورد مرتبط با ارائه پرداخت کارت اعتباری معیشتی ۲۰۰ هزار تومانی به چند دهک اول بود. قرار است برای خانوارهای پنج دهک اول، کارت اعتباری معیشت صادر شود. این کارت‌ها هر ماه به ازای هر نفر بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار تومان شارژ می‌شود. با این تفاوت که دهک‌های اول، دوم و سوم به ازای هر نفر ۲۰۰ هزار تومان و دهک‌های چهارم و پنجم به ازای هر نفر ۱۵۰ هزار تومان دریافت می‌کنند.
ارائه این وعده با این تأکید همراه بود که اجرای آن نه به زودی بلکه چند ماه پس از روی کار آمدن دولت، آغاز خواهد شد و اکنون گویا زمان پرداخت آن نزدیک است. بر اساس توضیحات رئیس جمهور این یارانه بلاعوض نیست بلکه نوعی وام قرض‌الحسنه است که با کارمزد دو درصد پرداخت می‌شود. حتی پیش‌بینی شده است به خانوارهایی که توانایی بازپرداخت اقساط را نداشته باشند یارانه بازپرداخت اقساط تعلق می‌گیرد.
پنج دهک مشمول دریافت یارانه جدید
قرار بر آن است که با واریز یارانه ۲۰۰ هزارتومانی از آذر ماه امسال، یارانه پنج دهک اول جامعه چندین برابر می‌شود. از میان آن‌ها خانوارهایی که در سه دهک اول باشند با فرض یک خانواده پنج نفره، یارانه‌ای که می‌گیرد به شرح زیر است:
یارانه نقدی: ۲۲۷ هزار تومان (زمان پرداخت ۱۰ آذر)
یارانه معیشتی بنزین: ۲۰۵ هزار تومان (زمان پرداخت ۲۰ آذر)
یارانه جدید: یک میلیون تومان (زمان پرداخت احتمالاً آخر آذر)
واقعیت آن است از پرداخت این یارانه‌ها در حالی خبر می‌رسد که بودجه سال ۱۴۰۱ باید به زودی برای بررسی به مجلس ارائه شود و بزرگ‌ترین چالش آن یعنی کسری احتمالی منابع، پیش‌بینی‌هایی را برای حذف برخی یارانه‌ها قوت می‌بخشد.
مسعود میرکاظمی، رئیس سازمان برنامه و بودجه نیز در جلسه اخیر ستاد تهیه و تدوین لایحه بودجه سال ۱۴۰۱، با اشاره به موضوع یارانه‌های نقدی گفته است: با توجه به توزیع یارانه‌ها در بخش‌های مختلف، آثار مثبت و اثربخشی مطلوب و قابل قبولی در بهبود سفره مردم، شاخص‌های کلان اقتصادی و بخش تولید دیده نمی‌شود و بهبود اثرگذاری هدفمندسازی یارانه نیاز به مطالعه علمی و کارشناسی دارد.
در این خصوص امید حاجتی، مدیرعامل سازمان هدفمندسازی یارانه‌های کشور در پاسخ به آن گفته است که برنامه حمایتی پیشنهادی علاوه بر فقرزدایی باید به گونه‌ای طراحی شود که فاصله طبقاتی در جامعه به حداقل برسد و وضعیت ضریب جینی در جامعه بهبود پیدا کند و باید به کلیه سطوح افراد در جامعه و رفع فقر آن‌ها توجه شود.
به منابع تأمین یارانه‌های جدید، توجه شود
در ارتباط با پرداخت یارانه جدید، احمد شاکران، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با ایمنا اظهار می‌کند: یارانه‌ای که بحث داغ این روزها شده است مبلغ ۲۰۰ هزار تومان تعیین شده و پرداخت آن با حذف یارانه تعدادی دیگر که جز ثروتمندان محسوب می‌شوند، امکان‌پذیر است. البته آن طور که خبر می‌رسد این یارانه وامی است که بازپرداخت آن با بهره بسیار اندک همراه خواهد بود که در نگاه اول، روشی قابل قبول است. اما قبل از اجرا بهتر است چند نکته به‌طور کارشناسانه در نظر گرفته شود.
وی ادامه می‌دهد: نخست با توجه به اینکه کشور گرفتار کسری بودجه شدیدی است، منابع تأمین این یارانه از چه محلی خواهد بود؟ آیا فقط پنج دهک نخست جامعه به این یارانه نیاز دارند و مابقی مردم جزو اغنیا محسوب می‌شوند؟ در شرایطی که روز به روز اجناس گران‌تر می‌شود تقریباً بیشتر افراد جامعه با مشکل تأمین معیشت روبرو هستند، بنابراین تکلیف مابقی دهک‌ها چه می‌شود؟ آیا آن‌ها یارانه نخواهند گرفت؟ در برابر با گرانی‌های ناشی از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و گرانی احتمالی حامل‌ها روبرو خواهند بود؟
این کارشناس اقتصادی اضافه می‌کند: نکته دیگر آن است که دهک کم درآمد، از عهده بازپرداخت این یارانه بر خواهد آمد یا آنکه این موضوع برای آن‌ها تبدیل به یک چالش خواهد شد؟ شاید هم شرایطی برای پرداخت این وام یارانه گونه تعیین می‌شود که افراد از دریافت آن منصرف می‌شوند.
عدالت اجتماعی فراموش نشود
امیر هرتمنی، استاد اقتصاد دانشگاه نیز در گفت‌وگو با ایمنا با اشاره به تجربه ناموفق یارانه ۴۵ هزار تومانی و تأثیر بر تورم اظهار می‌کند: دولت قبلی بارها اعلام می‌کرد که بودجه تأمین مبلغ ۴۵ هزار تومان به ازای هر ایرانی را ندارد و بارها درخواست کناره‌گیری ثروتمندان از دریافت یارانه را کرد. حتی به‌جایی رسید که خود اقدام به حذف عده‌ای نمود. حال چه تغییری در بودجه کشور اتفاق افتاده است که دولت مصمم به پرداخت یارانه ۲۰۰ هزارتومانی شده است؟
وی تصریح می‌کند: اگر قرار بر آن است این یارانه پرداخت شود اما بر نرخ کالاهای دولتی افزوده شود نه تنها اقشار جامعه که مشمول دریافت این یارانه نیستند با مشکل مواجه خواهند شد، بلکه همین دهک‌های تحت پوشش هم منفعتی از این یارانه نمی‌بینند چون به همین میزان که قدرت خریدشان بالا می‌رود بر قیمت اجناس هم افزوده می‌شود. از طرفی پرداخت این یارانه قرار است به اقشار خاصی تعلق گیرد. در صورتی که شناسایی دهک‌هایی که لازم است این یارانه را دریافت کنند مشکل است؛ زیرا هنوز افراد توانمندی هستند که دریافت کننده یارانه بوده و ممکن است جزو همین دهک‌ها محسوب شوند.
این اقتصاددان اضافه می‌کند: از طرفی هم همه افرادی که یارانه نمی‌گیرند و جز دهک‌های دریافت‌کننده نیستند، توانمندی کافی برای مقابله با گرانی‌های ناشی از پرداخت این یارانه را ندارند و این موضوع با عدالت اجتماعی منافات دارد؛ زیرا اگر قرار است عدالتی برقرار شود باید همه افراد یک جامعه از آن برخوردار شوند و با همگی یکسان برخورد شود.
هرتمنی یادآور می‌شود: ممکن است درآمد عده‌ای زیاد باشد و بتوانند خود را با تورم اقتصادی وفق دهند اما بحث بر سر غالب جامعه‌ای است که گرفتار گرانی‌ها هستند و امکان دارد اجرای چنین طرح‌هایی هم بر افزایش نرخ‌ها و در نتیجه تورم بیفزاید. این احتمال وجود دارد که اجرای پرداخت یارانه ۲۰۰ هزار تومانی به مانند یارانه ۴۵ هزار تومانی، در کوتاه‌مدت اثرات رفاهی داشته باشد و به جلب رضایت دریافت‌کنندگان منجر شود. ولی قطعاً در میان مدت و بلندمدت تأثیرات عکس خواهد داشت و دردسری دیگر برای مردم و همین دهک‌هایی می‌شود که مشمول دریافت یارانه هستند.