پالپکتومی دندان : موارد استفاده، عوارض جانبی و روش انجام
پالپکتومی دندان به فرایندی گفته می شود که طی آن پالپ دندان که دچار عفونت شده است را درمان می کنند. پالپ دندان همان محفظه ای است که داخل دندان وجود دارد و رگ های خونی و عصب ها و بافت همبند در آن قرار دارد. اما زمانی که مینای دندان که یک لایه محکم و محافظت کننده است آسیب می بیند و به علت عدم رعایت بهداشت، پالپ دندان دچار پوسیدگی شده باید با روش پالپکتومی آن را برطرف کرد.
پالپکتومی دندان چیست؟
پالپ دندان به ماده داخلی دندان گفته می شود که دارای بافت نرمی است و شامل بافت همبند، رگهای خونی و اعصاب دندان می شود. پالپ دندان در واقع قسمت زنده دندان است که دندان را زنده نگه می دارد. شما با کمک این پالپ سرما و گرما را حس می کنید. این قسمت از دندان خون مغزی را به دندان ها می رساند و مهم ترین عملکرد آن تولید بافت کلسیفیه شده یا همان عاج است که دندان را نگهداری و تقویت می کند.
پالپکتومی دندان روشی است که در آن تمام پالپ دندان از قسمت تاج تا ریشه برداشته می شود. زمانی که اسید تولید شده توسط باکتری ها در دهان به مینای دندان و عاج آسیب وارد می کند و دچار پوسیدگی می کند، این پوسیدگی و عفونت به قسمت پالپ دندان نفوذ می کند. در صورتی که پالپ دندان شیری به این ترتیب آلوده شود می توان با استفاده از روش پالپکتومی اقدام به درمان و نجات دندان کرد.
اگر پالپ دندان دچار آلودگی شده باشد یا اقدام به کشیدن دندان می کنند و یا آن را عصب کشی می کنند. در این روش به منظور کاهش درد و جلوگیری از کشیدن دندان، پالپ به طور کلی از دندان خارج می شود و به جای آن کانال ریشه را با یک ماده قابل جذب پر می کنند. به این کانال، کانال ریشه کودک نیز گفته می شود.
دندان از چه قسمت هایی تشکیل شده است؟
قبل از هر چیز برای اینکه درک کامل تری از این فرایند داشته باشید لازم است بدانید که اجزای تشکیل دهنده دندان ها کدامند. دندان از قسمت های مختلفی تشکیل شده است که شامل تاج، ریشه و گردن می باشد.- تاج دندان همان قسمتی است که در داخل دهان قابل مشاهده است و شکل ظاهری آن وابسته به عملکرد هر دندان متفاوت است. دندان های جلویی که برای برش استفاده می شوند دارای شکل اسکله ای هستند و دندان های آسیاب که برای خرد کردن غذا استفاده می شوند دارای سطحی صاف هستند.
- ریشه به بزرگترین بخش هر دندان گفته می شود که اندازه آن تقریبا دو برابر قسمت بیرونی دندان است. ریشه کمک می کند که دندان در جای خود ثابت بماند.
- گردن ناحیه ای است که تاج و ریشه به هم می رسند.
اما هر دندان از چند لایه تشکیل شده است که شامل مینا، عاج، پالپ و سمان می باشد.
- مینا لایه بیرونی است و جنس آن خیلی سخت است.
- عاج لایه میانی است و از میلیون ها لوله کوچک تشکیل شده است و انتهای عصب از لایه داخلی وجود دارد.
- سمان لایه سخت را پوشش داده و به آن ریشه دندان گفته می شود.
مقایسه پالپکتومی با عصب کشی
در پالپکتومی، پالپ را به طور کامل از ریشه و تاج جدا می کنند و جای آن را با یک ماده ای که توسط بدن جذب می شود پر می کنند. این فرایند معمولا روی دندان های شیری صورت می گیرد.
عصب کشی با ریشه درمانی شروع می شود و ممکن است دندان یا تاج به طور دائمی پر شود، همچنین این فرایند بر روی دندان های دائمی انجام می شود.
از دیگر تفاوت های عصب کشی با پالپکتومی این است که عصب کشی در چند جلسه صورت می گیرد و در طی آن کل سیستم کانال ریشه تمیز شده و سپس شکل داده و پر و پانسمان می شود و ممکن است با یک تاج موقت جلسه تمام شود و بیمار برای پر کردن دائمی باید یک جلسه دیگر به مطب مراجعه کند.
اما پالپکتومی در یک جلسه انجام می شود و مراحل آن به شرح زیر است:
•ابتدا از ریشه دندان ها عکس برداری می شود تا علائم عفونت و شکل کانال ها بررسی شود.
•برای بی حس کردن از بی حسی موضعی استفاده می شود.
•در دندان روزنه ای ایجاد می شود.
•برای از بین بردن پالپ از ابزار و وسایل کوچک مخصوص استفاده می شود.
•دندان ها را تمیز کرده و ضد عفونی می کنند و در نهایت آنها را با یک ماده قابل جذب پر می کنند.
چگونه می توان از پالپکتومی جلوگیری کرد؟
این عمل زمانی لازم است که مینای دندان به علت پوسیدگی آسیب دیده باشد. اما در صورت رعایت بهداشت و مراقبت های لازم می توان از پوسیدگی دندان ها جلوگیری کرد. برای اینکه کودکان شما دندان های سالمی داشته باشند باید نکات زیر را رعایت کنند:- از مصرف نوشیدنی های شیرین پرهیز شود.
- در بین وعده های غذایی از خوردن میان وعده ها خودداری شود.
- برای جلوگیری از خشکی دهان آب کافی بنوشند.
- هنگام انجام فعالیت های ورزشی و مخصوصا در باشگاه ها از محافظ دهان استفاده کنند.
- دندان ها را حداقل روزی دوبار مسواک بزنند.
- بعد از هر وعده غذایی حداقل دندان ها را با آب گرم بشویند.
- به طور مرتب به دندان پزشک مراجعه کنند تا در صورت پوسیدگی به موقع تشخیص داده شود و از عمل پالپکتومی جلوگیری شود.
- از فعالیت هایی که باعث آسیب رساندن به دندان ها می شود خودداری کرده و یا در هنگام ورزش از محافظ دهان استفاده کنند تا از هر گونه آسیب به دندان جلوگیری شود.
پالپکتومی در چه مواردی توصیه نمی شود؟
در شرایط زیر عمل پالپکتومی توصیه نمی شود:•آسیب دیدگی بیش از حد دندان ها
•برداشتن بیش از دو سوم ریشه
•متحرک بودن دندان ها
در شرایط زیر توصیه می شود از این عمل استفاده شود:
•در صورتی که بیمار غیر قابل کنترل باشد
•در صورتی که کودک دارای سابقه مشکلات قلبی باشد
•در صورتی که کودک دارای نقص سیستم ایمنی بدی باشد
مدت زمان لازم برای بهبودی عمل پالپکتومی
بعد از عمل پالپکتومی باید بیمار به سرعت به حالت عادی و فعالیت های روزمره خود برگردد. از خوردن غذاهای جامد تا زمانی که اثر بیهوشی به طور کامل از بین نرفته است خودداری شود.در صورت آلودگی شدید و وجود عفونت، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک تجویز کند. در این صورت باید دوره درمانی را کامل کنید. ممکن است اطراف دندان تا چند روز متورم و حساس شود در این صورت می توانید از مسکن استفاده کنید.
در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر با پزشک خود تماس بگیرید:
•شدید شدن درد
•عدم توانایی در جویدن غذا
•افزایش حساسیت به گرما و سرما
•طولانی شدن درد بیش از چند روز
•التهاب جدید و ایجاد عفونت در اطراف دندان
عمل پالپکتومی باید برای نگه داشتن دندان شیری تا زمان روئیدن دندان دائمی کافی باشد. در دندان دائمی اگر معاینات دندان پزشکی به صورت منظم انجام شود می توان بروز هر گونه مشکلی را در اوایل بیماری تشخیص داد.
اهمیت پالپکتومی نسبت به کشیدن دندان
در مورد اینکه چرا به جای کشیدن دندان های شیری از فرایند پالپکتومی استفاده می شود باید نکاتی را در نظر داشت. دندان شیری اگر زودتر از موعد افتادن طبیعی کشیده شود ممکن است باعث به هم ریختگی دندان های دائمی شده و بعد ها نیاز به انجام ارتودنسی داشته باشد.
اما اگر این دندان های شیری در جای خود حفظ شوند، مانع حرکت و جابجایی دندان های مجاور می شود و فضای کافی برای روئیدن دندان های دائمی فراهم می شود و از به هم ریختگی آنها جلوگیری می شود.
این امر در مورد دندان های جلویی از اهمیت بیشتری برخوردار است زیرا آنها در خط خنده قرار دارند و به هم ریختگی آنها باعث می شود کودک اعتماد به نفس خود را از دست بدهد. علاوه بر این ممکن است کودک در تلفظ برخی از حروف مانند س و د دچار مشکل شود. این مسائل همگی بر روی اعتماد به نفس کودک اثر منفی خواهند داشت.
پالپکتومی مناسب چه کودکانی است؟
این روش معمولا در کودکانی انجام می شود که دچار مشکل نکروز بافت یا مرگ دندان شده اند. این روش همچنین برای افرادی که به آبسه پری اپیکال مبتلا هستند و یا در حال حاضر در دندان های خود عفونت دارند استفاده می شود.این روش یک روش موفق در جلوگیری از عفونت باکتریایی و نکروز در دندان های اطراف می باشد. از مزایای اصلی این روش جلوگیری از افتادن دندان و همچنین تسکین درد می باشد.
این روش یکی از مؤثر ترین و استاندارد ترین روش هایی است که برای کودکانی که از داروهای ضد درد برای کاهش و تسکین درد و ناراحتی استفاده می کنند.
در مرحله اول بیمار می تواند کانال ریشه دندان را پر کند و بعد از اینکه دندان ها افتادند به جای آن دندان های طبیعی و دائمی رشد کنند. این روش یکی از روش های استانداردی است که توسط دندان پزشکان توصیه می شود تا از نابودی دندان جلوگیری کرده و برای دندان های دائمی فضای کافی حفظ شود.