چگونه با تغذیه صحیح کم خونی را درمان کنیم؟

کم خونی یکی از بیماری‌های شایع و گسترده است که انواع و علل مختلف و تا حدی درمان‌های متفاوتی دارد و داشتن برنامه غذایی کامل، مصرف مواد غذایی حاوی آهن، ویتامین C، B12 و … در درمان و حتی پیشگیری از کم خونی به ویژه در زنان، زنان باردار و کودکان مؤثر است. کم خونی عوارض مختلفی را در افراد ایجاد می‌کند و گاهی منجر به اختلال در انجام امور روزانه می‌شود؛ چرا که خستگی زودرس و احساس خواب‌آلودگی توانایی انجام کارهای روزانه را از بیماران سلب می‌کند؛ بنابراین لازم است در کنار درمان دارویی، برنامه غذایی افراد نیز زیر نظر متخصصان تصحیح شود و نحوه جبران و درمان آن از طریق تغذیه سالم باید مورد توجه قرار گیرد.

لزوم داشتن برنامه غذایی کامل در درمان بیماران مبتلا به کم خونی

حسن انتظاری، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در خصوص تأثیر تغذیه بر کم خونی و نوع رژیم غذایی افراد کم خون به ایمنا ، می‌گوید: کم خونی ناشی از فقر آهن از جمله شایع‌ترین انواع کم خونی به شمار می‌رود و بهترین توصیه تغذیه‌ای به افراد کم خون به ویژه زنان مصرف حدود سه وعده از گروه گوشت‌ها است، چرا که گوشت‌ها در بین منابع غذایی دیگر دارای بهترین کیفیت و کمیت جذب آهن است، لازم است زنان قبل از دوران یائسگی از انواع گوشت‌ها به ویژه گوشت قرمز و شترمرغ برای پیشگیری از کم خونی استفاده کنند و مصرف گوشت را در رژیم غذایی خود قرار دهند تا در دوران یائسگی دچار مشکل کم خونی نشوند.
وی با اشاره به لزوم مصرف مکمل‌های غذایی برای افرادی که دچار کم خونی هستند، ادامه می‌دهد: لازم است پزشک معالج نوع کم‌خونی فرد مبتلا را مشخص کند و اگر نیاز به مصرف مکمل‌های غذایی بود، متخصص تغذیه متناسب با کم خونی در برنامه غذایی فرد مکمل‌های غذایی را بگنجاند، با توجه به شدت کم خونی فرد مدت زمان مصرف این مکمل‌های متفاوت است و ممکن است نیاز باشد فردی حدود یک سال مکمل غذایی مصرف کند، در حالی که کم خونی فرد دیگری با مصرف چند ماه مکمل‌های غذایی درمان می‌شود و پزشک معالج بر اساس نوع و میزان کم خونی و برنامه غذایی فرد مشخص می‌کند که هر کس چه میزان و چه مدت باید از مکمل‌های غذایی استفاده کند.

اهمیت مصرف ویتامین C در افزایش جذب آهن در بدن

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با اشاره به اینکه رژیم غذایی مکمل درمان دارویی در بیماران مبتلا به کم خونی است، خاطرنشان می‌کند: مصرف مداوم و همیشگی داروهای مربوط به انواع کم خونی در بیماران توصیه نمی‌شود، بنابراین مصرف داروها تنها برای یک یا چند دوره در کم خونی شدید و علامت‌دار توصیه می‌شود و نیاز است تا فرد پس از درمان دارویی و برطرف شدن حد قابل قبولی از کم خونی یک رژیم غذایی صحیح، اصولی و زیر نظر متخصص تغذیه را استفاده کند تا کم خونی بیمار به طور کامل کنترل و رفع شود، به طور مثال لازم است بیماران مبتلا به کم‌خونی ناشی از کمبود اسیدفولیک در روز یک یا دو وعده از سبزیجات به ویژه سبزیجاتی دارای برگ سبز تیره مانند اسفناج، کلم بروکلی، ریحان، جعفری و … در رژیم غذایی خود داشته باشند.
وی با بیان اینکه گاهی کم خونی برخی افراد با مصرف آهن، اسیدفولیک و ویتامین B12 درمان خواهد شد، تصریح می‌کند: در بیمارانی که کم خونی دارند، مصرف لبنیات همراه با مواد غذایی حاوی آهن مانند گوشت، سبب بروز اختلال در جذب آهن خواهد شد و افراد مبتلا به کم خونی ناشی از فقر آهن باید از مصرف منابع غذایی حاوی آهن با لبنیات به شدت خودداری کنند، بنابراین مصرف لبنیات در افراد کم خون باید تا حدودی محدود شود و از مصرف هم زمان مواد غذایی لبنی با گوشت پرهیز کنند.
انتظاری با تاکید به اهمیت مصرف میوه‌های حاوی ویتامین C در بیماران مبتلا به کم خونی، می‌افزاید: مصرف میوه‌های حاوی ویتامین C و مکمل ویتامین C می‌تواند به جذب بیشتر آهن در بدن مؤثر باشد، همچنین مصرف ویتامین C می‌تواند جذب آهن موجود در منابع غیر گوشتی از جمله حبوبات، غلات، میوه‌های خشک یا سبزی‌های برگ سبز تیره را چندین برابر افزایش دهد و این موضوع به بیماران مبتلا به کم خونی کمک می‌کند.

انواع شایع کم خونی ناشی از فقر آهن، کمبود ویتامین B12 و اسید فولیک است

وی با اشاره به اینکه علائمی از جمله رنگ‌پریدگی، خستگی زودرس، سر درد، سوزن سوزن شدن دست و پا، سرگیجه، کاهش قدرت حافظه کوتاه مدت و … در بیماران مبتلا به کم خونی مشاهده می‌شود، می‌گوید: کم خونی انواع مختلفی دارد و در تمام انواع کم خونی به نوعی با کاهش میزان هموگلوبین خون روبرو هستیم، اما شایع‌ترین انواع کم خونی در افراد ناشی از فقر آهن، کمبود اسید فولیک و ویتامین B12 است، تشخیص کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 و اسیدفولیک کمی پیچیده است و برای تشخیص صحیح نیاز به انجام آزمایش‌های دقیق برای اندازه‌گیری میزان ویتامین B12 و اسیدفولیک موجود در خون است، البته کم خونی ناشی از فقر آهن با انجام آزمایش ساده‌تر مشخص می‌شود، تشخیص نوع کم خونی در بیماران برای انجام درمان مؤثر نیاز است.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با تاکید بر اینکه میزان نیاز به آهن بر اساس سن، جنس و وضعیت فیزیولوژیکی افراد متفاوت است، اضافه می‌کند: زنان باردار به علت افزایش حجم خون، رشد جنین، جفت و سایر بافت‌ها به آهن بیشتری نیاز دارند و بیشتر از دیگر افراد در معرض خطر کم‌خونی قرار دارند و در شیرخواران میزان آهن موجود در شیر مادر برای حدود شش ماه کافی است، اما نوزادانی که با وزن کم متولد می‌شوند، ذخایر آهن در بدن آنها کم است و باید از سه ماهگی قطره خوراکی آهن مصرف کنند.

تأثیر مصرف غذاهایی با طبع گرم در خون‌سازی و درمان کم خونی

مهران کریمی، مشاور طب سنتی در خصوص درمان کم خونی به خبرنگار ایمنا ، می‌گوید: غذاهایی با طبع گرم و تر می‌تواند در خون‌سازی و درمان کم خونی تأثیرگذار باشد، بیماران مبتلا به کم خونی باید مصرف جوانه حبوبات و غلات به ویژه برای درمان کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B و فقر آهن را در برنامه غذایی خود بگنجانند.
وی با اشاره به تأثیر مواد غذایی خون‌ساز در درمان کم خونی، ادامه می‌دهد: از جمله مواد غذایی که خاصیت خون سازی دارند و در درمان کم خونی مؤثر است، می‌توان به گزنه‌، شبدر، عناب‌، زرشک‌، آلبالو، انار، سیب و … اشاره کرد، البته مصرف گوشت، شیره انگور، مویز، انجیر نیز برای درمان بیماری کم خونی مفید و مؤثر است.

مصرف کدام دم‌نوش‌ها به درمان کم خونی کمک می‌کند؟

مشاور طب سنتی در خصوص مصرف دم‌نوش‌ها برای افزایش جذب آهن در بدن، تصریح می‌کند: بیماران مبتلا به کم خونی باید مصرف چای و قهوه را محدود کنند و مصرف دم‌نوش‌های از جمله دم‌نوش رازیانه را برای مقابله با کم خونی استفاده کنند، البته نعناع نیز منبع خوبی از آهن است و مصرف آن حداقل بعد از وعده غذایی مؤثر خواهد بود، افراد می‌توانند از دم‌نوش نعناع دو بار در روز استفاده کنند.
وی با بیان اینکه معمولاً کم خونی با رنگ پریدگی و ضعف کلی در بدن مشخص می‌شود، تاکید می‌کند: دم نوش‌های رزماری و دارچین نیز در درمان کم خونی مؤثر است، البته مصرف انواع دم‌نوش‌ها و مواد غذایی دیگر باید بر اساس میزان کم خونی و طبع فرد زیر نظر متخصصان طب سنتی انجام تا مؤثر واقع شود و فرد دچار چالش نشود.

بیماران مبتلا به کم خونی خرما و سیب بخورند

کریمی خاطرنشان می‌کند: لازم است بدانیم سیب سرشار از آهن است و مصرف آن با عسل در درمان کم خونی مؤثر است، چغندر نیز حاوی اسید فولیک، فیبر و پتاسیم است و استفاده از آن با سیب تأثیر این دو را چندین برابر می‌کند، البته کنجد سیاه هم دارای آهن است و مصرف آن با عسل بسیار تأثیرگذار خواهد بود.
وی می‌افزاید: تنها خوردن آهن بیشتر برای درمان کم خونی کافی نیست و باید آهن نیز به خوبی در بدن جذب شود، در این میان گوجه فرنگی منبع غنی از ویتامین C است و این ویتامین برای جذب آهن مورد نیاز است، خرما منبع خوبی از آهن است و درمان مؤثری برای کم خونی خواهد بود، خرما به افزایش هموگلوبین در خون کمک می‌کند و حاوی مواد معدنی مانند کلسیم، منگنز، مس و … است.