فلسفه وجودی قربان رسیدن به کمال است
عید قربان یکی از اعیاد مهم برای مسلمانان بوده و تاریخچه پیدایش آن آزمایش حضرت ابراهیم و قربانی کردن فرزندش اسماعیل بود که با سربلندی از آن بیرون می‌آید. معمولا به لفظ قربان و قربانی به عنوان ذبح قربانی توجه می‌شود منتها باید از یک‌جهت دیگر که بالاتر و عمیق‌تر است به ماجرا نگاه کنیم که منظور لفظ قربان است.
سید روح ا... فیاض | عید قربان یکی از اعیاد مهم برای مسلمانان بوده و تاریخچه پیدایش آن آزمایش حضرت ابراهیم و قربانی کردن فرزندش اسماعیل بود که با سربلندی از آن بیرون می‌آید. معمولا به لفظ قربان و قربانی به عنوان ذبح قربانی توجه می‌شود منتها باید از یک‌جهت دیگر که بالاتر و عمیق‌تر است به ماجرا نگاه کنیم که منظور لفظ قربان است.
قربان از قرب گرفته شده است و به معنای نزدیکی و رسیدن به معبود و تقرب به پروردگار است. از این جهت عید قربان یک روز ویژه برای تقرب بندگان به پروردگار عالم است و اعمالی هم که برای این روز مشخص‌شده است؛ همه اعمال حتی آن قربانی که انجام می‌شود ابزارهایی برای توجه دادن انسان به قرب پروردگار عالم است. امکان دارد این سؤال ایجاد شود و برخی بپرسند چرا باید این تقرب ایجاد شود و برای چه بندگان خدا باید به خدا نزدیک شود؟ مگر نه اینکه خدا بندگانش را با رحمت و حکمتش خلق کرده است و ما مخلوقات خداییم که به ما حیات داده است تا زندگی کرده و مسیری را طی کنیم؟
پس این تقرب الهی و نزدیک شدن به پروردگار عالم چه فلسفه‌ای دارد؟ برای پاسخ به این سؤال دو مقدمه داریم. نخست اینکه در عالم امکان و عالم وجود یک سرچشمه وجود و یک منشأ صدور وجود داریم که همه خیرات و خوبی‌ها و کمالات و هر اتفاقی که در عالم رخ می‌دهد از اوست؛ موجودی که وجودی پیدا می‌کند وجودش را از آن سرچشمه وجود می‌گیرد که همان پروردگار و خالق عالم است و در فلسفه عرفان به آن واجب‌الوجود می‌گویند. هر خیری در عالم وجود مشاهده می‌کنیم سرچشمه‌اش آن عین الوجود یا همان خداوند عالم است.
نکته دوم این است که انسان فطرتا کمال طلب است و هر انسان با هر دین و نژاد و آیین در طول تاریخ یک میل فطری در وجودش دارد که کمال طلبی نام دارد. به‌عنوان‌مثال علم و آگاهی یک کمال است و هر انسانی این میل به دانستن را دوست دارد و این میل فطری در وجود انسان است. به همین ترتیب توانمندی، زیبایی، جاودانگی و هر کمالی که تصور کنید انسان‌ها آن را دوست دارند و در سرشت انسان این کمال طلبی قرار داده شده است.
نتیجه این دو مقدمه این است که از آنجایی که انسان فطرتا کمال طلب است و میل دستیابی به کمال با همه مصادیقش را دارد و از آن طرف وجودی در عالم داریم که سرچشمه کمال است پس انسان فطرتا تمایل دارد به آن سرچشمه وجود نزدیک شود. به این امر میل به تقرب می‌گوییم و در اساس فلسفه وجودی دین هم همین است. دین روش و سازوکار رسیدن انسان کمال طلب به سرچشمه کمال عالم. شامل هر راه و مسیری می‌شود که انسان را به کمال نزدیک کرده و به آن برساند که بخشی از آن ممکن است از طریق محبت کردن باشد، ممکن است با اخلاق حسنه باشد، ممکن است با کمک به انسان‌های دیگر باشد و ممکن با تعلیم و تربیت باشد. در مجموع مصادیق مختلفی دارد که اسم آن را عبودیت یا بندگی می‌گذاریم که این راه تقرب الی ا... بوده و عید قربان قله این تقرب است. به خاطر همین هم در روایات اسلامی داریم عمل خیری که در این روز انجام شود ضریب زیادی می‌خورد و در واقع بندگان پروردگار این تقرب الی ا... را جشن می‌گیرند و شادی می‌کنند از بابت این که در مسیر کمال مطلق قرار گرفته‌اند و این تقرب باعث دریافت کمالات برای ما می‌شود.
انسان برای چه می‌خواهد به تقرب برسد؟ چون نزدیک و اتحاد و یگانگی با کمال مطلق باعث می‌شود خود انسان هم کمال مطلق را دریافت کند؛ مانند دانشمندی که انسان میل دارند با او حشرونشر داشته باشند و با سرچشمه علم بنشینند و از علمش دریافت کنند، حال اینکه خداوند سرچشمه تمام کمالات است و انسان‌ها تمایل به رسیدن به آن را دارند. این فلسفه وجودی قربان است.