درآمدی از جنس فقر با دستان کوچک کودکان کار در خیابان‌های نصف‌جهان
کودکانی که امید آینده ایران هستند سرنوشت خود را به‌دست گرفته و راهی خیابان‌های شهر شدهاند و با دست‌فروشی نان‌آور خانواده شدهاند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، نان خوردن از دستان کوچک این کودکان شاید طعمی ماندگارتر داشته باشد اما ماندگاری از جنس ناخوشایند فقر مالی و فرهنگی.
تعداد کودکان کار در اصفهان در سال 95 افزایشی 120 درصدی را در مقایسه با سال قبل از آن نشان می‌دهد و این افزایش برای شهر گنبدهای فیروزه‌ای بسیار نگران کننده است، اما افزایش تعداد دختران کار در این مدت بسیار نگران کننده‌تر به نظر می‌رسد.
این رشد آماری اما از نوع نگران‌کننده است، آن‌چنان که مسئولان استان را هم به تکاپو واداشته تا در سال جدید و با نزدیک شدن به فصل کار کودکان در خیابان‌های شهر، اقداماتی انجام دهند و مانع پیش‌روی این آمارها شوند.
نگرانی رشد آمار دختران و پسران کار در اصفهان
معاون اجتماعی اداره کل بهزیستی استان اصفهان به خبرنگار تسنیم گفت: تعداد کودکان کار سال گذشته 349 نفر و در سال قبل از آن 157 نفر بود که افزایش 120 درصدی را در این مدت نشان می‌دهد.
مرضیه فرشاد اظهارداشت: در سال 94 تعداد کودکان کار شامل 128 پسر و 28 دختر بود و این تعداد پارسال به 305 پسر و 44 دختر رسید.
وی با بیان اینکه افزایش تعداد دختران کار حساسیت بیشتری در جامعه ایجاد می‌کند، افزود: تلاش می‌کنیم تا این افزایش آمار امسال در مقایسه با پارسال تکرار نشود.
ترحم، عامل تشویق کودکان کار
معاون اجتماعی اداره کل بهزیستی استان اصفهان می‌گوید: در سال 94، 38 درصد کودکان کار، ایرانی و 62 درصد اتباع خارجی بودند اما پارسال، 39 درصد این کودکان ایرانی و 61 درصد اتباع خارجی بودند.
وی با ابراز نگرانی از افزایش آمار کودکان کار ایرانی، اضافه کرد: مردم ایران نسبت به کودکان ترحم دارند و وقتی کودکی را در حال کار و دست‌فروشی می‌بینند تحت تاثیر قرار گرفته و به آنها کمک می‌کنند و همین دلیلی بر افزایش تعداد کودکان کار ایرانی است.
فرشاد گفت: کار کردن کودکان علل مختلفی دارد که از آن جمله می‌توان به فقر فرهنگی و مالی خانواده‌ها و در برخی موارد بیماری پدر و مادر اشاره کرد که کودکان را مجبور به کار کردن می‌کند.
فعالیت‌ها باید خانواده محور باشد
از آنجایی که خانواده نخستین و مهمترین بنیان جامعه است، در بحث رسیدگی به وضع کودکان کار هم توجه به ریشه‌های فرهنگی و اجتماعی خانواده‌ها جایگاهی مهم و تأثیرگذار دارد.
یک کارشناس اجتماعی در این‌باره به خبرنگار تسنیم می‌گوید: باید به خانواده‌های کودکان کار توجه بیشتری کرد چون در بیشتر موارد اگر مشکلات خانواده‌های این کودکان حل شود دیگر نیازی کارکردن آنان در سنین کم و آسیب‌پذیر نخواهد بود.
نرگس شاکری اضافه کرد: بهزیستی و سازمان‌های مردم نهاد هم توصیه می‌کنند فعالیت‌ها خانواده محور باشد، چون بسیاری از کودکان به علت مشکلاتی که در خانواده‌ها دارند دست به کار در خیابان‌ها می‌زنند.
ساماندهی کودکان کار در مرکز کودکان خیابانی
معاون اجتماعی اداره کل بهزیستی استان اصفهان با اشاره به اینکه کودکان کار توسط شهرداری به بهزیستی ارجاع داده می‌شوند و ما نیز این کودکان را در مرکز کودکان خیابانی ساماندهی و پذیرش می‌کنیم، افزود: خانواده‌های این کودکان شناسایی می‌شوند و در صورتی‌که صلاحیت نگهداری آنان را داشته باشند به کانون خانواده‌ها بازگردانده و کودکان بدسرپرست هم به مراکز شبه خانواده منتقل می‌شوند.
وی همچنین گفت: در صورتی‌که خانواده‌ها صلاحیت داشته اما با مشکلاتی در نگهداری از فرزندانشان مواجه باشند مورد حمایت بهزیستی قرار می‌گیرند.
کودکان کار تغذیه خوبی ندارند
کارشناسان معتقدند کودکان کار از تغذیه خوبی برخوردار نیستند و با توجه به اینکه حاصل درآمدشان به خودشان نمی‌رسد اگر مردم می‌خواهند به آنها کمک کنند بهتر است به‌جای پول به آنها آب و غذا یا میوه بدهند.
علیرضا تاجیک، یکی از فعالان در زمینه آسیب‌های اجتماعی در اصفهان به خبرنگار تسنیم می‌گوید: امروز یک کودک کار، دخترکی با لباس‌های مندرس به ماشینم تکیه زده بود و وقتی می‌خواستم ماشین را روشن کنم نزدیک آمد که پول بگیرد، با یک لگن کوچک و درب و داغون به‌دست.
به او گفتم چیزی می‌خوری؟ سرش را به نشانه تایید تکان داد، رفتم برایش یک موز گرفتم، پوست کندم و دادم؛ خیلی خوشحال شد، چشمانش برای یک لحظه پر از حسی شد که نمی‌دانم اسمش را چه بگذارم، وقتی خواستم بروم برایش بوق زدم، او هم برایم دست بلند کرد.
وی ادامه داد: بیشتر از آن موز شاید اینکه یک نفر او را جدی گرفته بود برایش مهم بود، این را از نگاهش فهمیدم چون او دختر بود، درست است که 8 یا 9 سال بیشتر نداشت ولی زن‌ها در هر سنی که باشند این چیزها را خیلی خوب‌تر می‌فهمند.
حرکت‌های مردمی در کمک به کودکان کار
یک دوچرخه‌سوار حرفه‌ای که مشغول تمرین در خیابان‌ها بود پشت چراغ قرمز دوچرخه‌اش را به کودکان کار داده تا سوار شوند و تفریح کنند.
این حرکت دوچرخه‌سوار چنان کودکان را خوشحال کرد که تا ساعتی گویی هیچ دغدغه‌ای نداشتند و لبخند شادی از لبانشان دور نمی‌شد؛ اما پس از پایان یافتن بازی، دوباره غم بر چهره‌شان نشست و کار کردن در خیابان را از سر گرفتند!
اما آن‌چه در گوشه ذهن خسته این طفل‌های معصوم جا می‌گیرد شاید همین لبخندهای بی‌منت و بدون ترحم مردمانی باشد که به‌ویژه در ماه خدا هوای هم‌نوعانی از این دست را بیشتر دارند و کارهایی هر چند ساده برای لحظاتی اندک هم که شده آنان را به دنیایی که به آن تعلق دارند می‌کشانند، دنیایی از جنس خودشان، دنیای کودکی...
با کودکان کار چگونه برخورد کنیم
بانو سواعدی خانمی 45 ساله و شهروندی اصفهانی در مورد کودکان کار به خبرنگار تسنیم می‌گوید: کودکان کار در اطراف ما خیلی زیاد هستند، یعنی ممکن نیست یک روز در تابستان بیرون برویم و با چند نفر از این کودکان روبه‌رو نشویم، هم من و هم مردم دیگر دقیقا نمی‌دانیم چه رفتاری باید با آنها داشته باشیم.
وی ادامه داد: یک بار می‌گویند از آنها خرید نکنید، یا به آنها پول ندهید، آنها را سیر کنید غذا یا خوراکی بدهید، یک بار دیگر می‌گویند با غذا دادن به آنها خطای بزرگی مرتکب می‌شوید! من به شخصه وقتی با این کودکان مواجه می‌شوم از آنها خرید می‌کنم چون معتقدم این بچه‌ها باید به کارفرمای خودشان جواب پس بدهند و اگر هیچ فروشی نکرده باشند با بدخلقی و حتی تنبیه از جانب کارفرما مواجه می‌شوند، یا برخی از این کودکان نان‌آور خانواده‌هایشان هستند برای همین کمک نکردن ما هم شاید تا حدودی به ضرر این بچه‌ها باشد.
این شهروند اصفهانی با اشاره به اینکه کاش به‌جای این توصیه‌ها که هیچ کدام به‌طور عملی قابل اجرا نیست فکری به حال این بچه‌ها می‌کردند، افزود: می‌دانم تعداشان زیاد است و کار
ساده‌ای نیست اما با یک برنامه‌ریزی منسجم، اراده‌ای قوی، صرف بودجه‌ای متناسب و تعیین چندین نیروی کار بلد و دلسوز می‌توان تا حدودی جلوی کار کودکان را گرفت؛ تاکنون هر کاری که انجام شده مقطعی بوده و مسلم است که نتیجه هم دائمی نخواهد بود.
اقدامات موثر نیست، جهل ریشه‌دار است
ستاره افضلی، دانشجوی جامعه‌شناسی دانشگاه اصفهان و علاقه‌مند به مطالعه در زمینه آسیب‌های اجتماعی است، او نظر دیگری دارد و در مورد کاهش یا از بین بردن این مشکل به خبرنگار تسنیم می‌گوید: من فکر می‌کنم در مورد کودکان کار فعالیت‌های زیادی انجام شده، خیلی آدم‌های دلسوز برای از بین بردن و یا حتی کاهش آن تلاش کردند اما مردم ما خصوصا کسانی که بچه‌ها را به کار وادار می‌کنند دچار جهل ریشه‌داری هستند که با هیچ منطقی سازگار نیست.
وی افزود: آنها فقط و فقط به فکر خودشان هستند و اعتقاداتشان را نمی‌توان عوض کرد، به‌همین دلیل تلاش‌ها هم یا بی‌نتیجه می‌ماند و یا نتیجه‌اش مقطعی خواهد بود.
این دانشجوی جامعه‌شناسی ادامه می‌دهد: مگر اینکه به‌زور متوسل شوند، جریمه تعیین کنند، کارفرمای این بچه‌ها را به زندان بیندازند و اعمال خشونت‌آمیز دیگری که باز هم جواب نخواهد داد، بنابراین به نظر من مادامی که مردم ما دچار فقر فرهنگی و جهل هستند نمی‌توان به کاهش این آسیب‌های اجتماعی امیدوار بود.
اصفهان گروه مافیایی کودکان کار ندارد
کارشناس مسئول امور آسیب دیدگان اجتماعی بهزیستی اصفهان با اشاره به اینکه وضعیت اصفهان به لحاظ کودکان خیابانی قابل مقایسه با تهران نیست، گفت: شمار این کودکان در برخی فصول سال زیاد می‌شود که معمولا از شهرستان‌های اطراف وارد اصفهان می‌شوند.
میرزایی با بیان اینکه در مورد کودکان کار و خیابان در اصفهان گروه‌های مافیایی وجود ندارد، اظهارداشت: در برخی موارد این کودکان والدین دارند اما به دلیل شرایط بد اقتصادی مجبور به کار هستند که در این موارد مداخلات مددکاری انجام می‌شود و همکاران ما در بهزیستی تلاش می‌کنند تا والدین تامین هزینه کودک خود را برعهده بگیرند.
وی با اشاره به اینکه در اصفهان مرکز نگهداری کودکان کار و خیابان بهزیستی از سال 1378 فعال شده می‌گوید: در این مرکز تلاش شده تا کودکانی که در شهر مشغول دست‌فروشی یا شغل‌های کاذب هستند ساماندهی شوند تا علاوه بر خدشه‌دار نشدن چهره شهر، کودکان نیز مورد سواستفاده قرار نگیرند.
میرزایی اضافه کرد: در این مرکز پیش از این متکدیان با سنین مختلف نگهداری می‌شدند اما از 2 سال پیش تاکنون مرکز کودکان جدا شده و به‌عنوان یک مرکز مستقل برای نگهداری کوتاه مدت و تنها برای کودکان مشغول به‌فعالیت است.
به مردم حق می‌دهیم، کار را باید به کاردان سپرد
کارشناس ارشد علوم اجتماعی به خبرنگار تسنیم گفت: بسیاری از مردم هنوز نمی‌دانند با کودکان کار چه برخوردی داشته باشند و در این زمینه باید به آنها حق بدهیم، چون در این مورد نظرات متفاوت است، اما در مجموع کمک‌های نقدی به این کودکان کار چندان پسندیده‌ای نیست، و می‌توان با برخورد درست و مهربانانه آنها را به بهزیستی معرفی کرد تا این نهاد نسبت به این کودکان تصمیم‌گیری کند.
اکرم باورصاد افزود: کار را باید به کاردان سپرد، بهزیستی متولی این کودکان است و کارشناسان آن نیز بهتر می‌دانند چه باید بکنند.
وی می‌گوید: سازمان بهزیستی با دلسوزی نسبت به این کودکان، آنها را در مرکزی به‌همین منظور نگهداری و در مورد آنها تحقیق و در نهایت به آنها کمک‌های مادی و معنوی می‌کند، اگر تمام مردم متحد شوند و به این کودکان کمک و از آنها خرید نکنند و ترحم بیجا نسبت به آنها نداشته و آنها را به بهزیستی معرفی کنند بدون شک شاهد کاهش چشمگیر کودکان کار در ایران خواهیم بود؛ همه باید در این کار مشارکت کنند اما احساساتی بودن مردم ایران گاهی کار دست‌مان می‌دهد.
کودکان کار قبل از دست‌فروش بودن، کودک هستند
به کودکان کار بی‌اعتنایی نکنیم، آنها قبل از آنکه دست‌فروش باشند، طفلی معصوم هستند مثل بچه‌های دیگر، اگر تحویلشان نگیریم دلشان می‌شکند، نگذاریم به کم محلی‌های ما عادت کنند. آنها را به بهزیستی معرفی کنیم تا سر و سامان بگیرند و مانند دیگر بچه‌ها بدون دغدغه به تحصیل بپردازند چرا که میان این بچه‌ها بی‌شک استعدادهایی هست که اگر شکوفا شود می‌تواند باعث افتخار برای ایران و ایرانی شود.
نشست تخصصی واکاوی کودکان کار
شبکه یاری کودکان کار به مناسبت 22 خرداد (12ژوئن) با مشارکت انجمن علمی رفاه اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی نشست تخصصی با عنوان «واکاوی کار کودکان» برگزار می‌کند.
دکتر شیرین احمدنیا، دکتر گلنار مهران، دکتر محمد مالجو و دکتر پویا علاالدینی از زوایای مختلف به بررسی این موضوع می‌پردازند و مدیریت پنل را فرشید یزدانی فعال حقوق کودکان برعهده دارد.
امیدواریم با برگزاری این نشست و با همت دلسوزان حقوق کودک و نوجوان، نتایجی کسب کنیم که آینده این کودکان معصوم دچار بحران نشود و هیچ کودکی در ایران نباشد که مجبور شود با دستان کوچک خود نان‌آوری کند.
نانی که با دستان کوچک این کودکان معصوم به خانه برده می‌شود، چه طعمی می‌تواند داشته باشد، بی‌شک خانواده‌های این کودکان، نان آنها را با خون دل می‌خورند.