شهردار اصفهان در گفتگو با «اصفهان امروز» از آینده می‌گوید: گسترش مویرگی حمل‌ونقل عمومی شهر
این نخستین گفتگوی «اصفهان امروز» با علی قاسم‌زاده در دوره مسئولیت شهرداری اصفهان است که در ادامه می‌خوانید:
سی و هشتمین شهردار اصفهان در دومین سال فعالیت، چهره‌ای شناخته‌شده در میان مردم شده است. اگرچه کمتر به حرف‌زدن و سخنرانی‌های طولانی روی خوش نشان می‌دهد. «علی قاسم‌زاده» پیش از این معاون فرهنگی شهرداری اصفهان، مدیرعامل سازمان فرهنگی، تفریحی شهرداری اصفهان و دبیر شورای معاونان شهرداری بوده و فعالیت‌های گوناگونی در حوزه فرهنگی شهر داشته است. او در سوابق فرهنگی، مدیرعاملی مؤسسه فرهنگی شهید آیت‌ا... مدرس، بنیان‌گذاری مجموعه فرهنگی شهید اژه‌ای، مدیریت مجتمع آموزشی دانشگاه اصفهان و مجتمع آموزشی صالحین، بنیان‌گذاری مؤسسه مشاوره آفتاب شهر و فعالیت مشاوره‌ای را دارد. مدیری فرهنگی است که تجربه ارتباط چهره‌به‌چهره با مردم و مشکلاتشان را تجربه کرده است.
قاسم‌زاده خود مرد بی حاشیه‌ای است اما برگزیده شدن به‌عنوان شهردار حاشیه‌هایی را برای او به دنبال داشت که می‌توان از نسبت فامیلی با رئیس شورای شهر تا مدرک غیرمرتبط را نام برد. بااین‌وجود او توانست به دلیل درجه یک نبودن نسبت فامیلی و موافقت وزیر کشور با فعالیت شهردارانی که رشته تحصیلی آنها قابل تطبیق با سرفصل رشته‌های بخشنامه انتخاب شهرداران بود؛ سرانجام بر صندلی شهردار اصفهان تکیه بزند. اگرچه می‌گوید تلاش کرده زیاد اهل پشت میز نشستن هم نباشد و در روز نخست فعالیت خود به بازدید مناطق محروم اصفهان و محله حصه رفته است. کاری که هنوز هم بیشتر هفته‌ها در حاشیه افتتاحیه‌های منطقه‌های 15 گانه شهر انجام می‌دهد. این نخستین گفتگوی «اصفهان امروز» با علی قاسم‌زاده در دوره مسئولیت شهرداری اصفهان است که در ادامه می‌خوانید:
در هر دوره شورای شهر و با انتخاب شهردار جدید، برنامه‌های شاخصی به‌عنوان چشم‌انداز اصلی فعالیت‌ها اعلام می‌شود. براین‌اساس دستاورد شاخص دوره شما چه خواهد بود؟
دستاوردها تنها ساخت‌وساز نیستند و تمرکز ما بیشتر بر حوزه حمل‌ونقل و ترافیک قرار گرفته دارد تا بتوانیم مقداری از مشکل رفت‌وآمد را در شهر مدیریت کنیم. از سوی دیگر پیش از این پروژه‌هایی مانند قطار شهری و رینگ چهارم آغاز شده بود که ادامه‌دهنده و تکمیل‌کننده آن هستیم؛ اما پدیده‌هایی به‌عنوان فضاهای جدید شهری در این دوره از شهرداری در اختیار مردم قرار خواهد گرفت؛ از جمله یک پارک بزرگ 22 هکتاری با معماری خاص و به‌کلی متفاوت در قالب یک فضای جدید شهری در منطقه 5 اصفهان آماده و معرفی خواهد شد تا تنوع فضای شهری را بالا ببرد.
بر اساس دورنمای توسعه اصفهان و لزوم بهره‌گیری از همه امکانات برای فعال‌شدن صنعت گردشگری، چرا در این دوره کمتر برای همکاری با شهرهای خواهرخوانده برنامه‌ای اعلام می‌شود؟
اعتقاد زیادی به دیپلماسی و توسعه ارتباط با خواهرخوانده‌ها و نیز همه شهرهایی دارم که می‌توانند در دایره خواهرخواندگی قرار بگیرند؛ این علاقه‌مندی را از زمان فعالیت در سازمان فرهنگی و بعد از آن در معاونت فرهنگی حفظ کرده‌ام. تا جایی که بخشی از این خواهرخواندگی‌ها محصول پیگیری‌های همان دوران است. بر همین اساس در این دوره از مدیریت شهری نیز هدف را دیپلماسی فعال قرار دادیم تا از پتانسیل ایرانیان و همچنین اصفهانی‌هایی که در همه شهرهای خواهرخوانده حضور دارند، استفاده کنیم. باید در اینجا اشاره داشته باشم مدیریت پیشین شهر در حوزه دیپلماسی عمومی و به‌ویژه برقراری ارتباط و تعامل بین شهروندان شهرهای خواهرخوانده موفق عمل کرده است.
در ابتدای این دوره از مدیریت شهری در این حوزه وقفه کوتاهی، نخست به دلیل اولویت‌های دیگر ایجاد شد و در این مورد کوتاهی از ما بود. اما به دلیل اوضاع عمومی کرونا حاکم بر جهان و کشور این فاصله بیشتر شد؛ بنابراین در این زمینه نمی‌توانیم خودمان را از بقیه اتفاقات جدا دانسته و زندگی را در یک خلأ تعریف کنیم. بلکه در برخی موارد باید از ضوابط و شرایط خاص پیروی کنیم. بااین‌وجود سعی بر این بوده است که ارتباطات را حتی در حداقلی‌ترین حالت ممکن و در حد ارسال پیام تبریک برای انتخاب شهرداران خواهرخوانده حفظ کنیم تا رابطه زنده بماند. البته در برخی موارد هم پیشنهادهایی داشتیم؛ اما در طرف مقابل به دلیل مواردی همچون قرارداشتن در آستانه انتخاب شهردار جدید و محدودیت‌های دیگر امکان تعامل بیشتر فراهم نشد. در مجموع توسعه روابط خواهرخواندگی جزو سیاست‌های شهرداری قرار دارد و در این مورد با اعضای شورای اسلامی شهر هم جلسه مفصلی داشتیم؛ شورا هم روی دیپلماسی فعال تأکید زیادی دارد.
"توسعه روابط خواهرخواندگی جزو سیاست‌های شهرداری قرار دارد"
به‌عنوان نمونه خواهرخواندگی اصفهان با سن‌پترزبورگ در دوره در سال 1378 اعلام شد؛ اما از آن زمان تاکنون دستاورد ویژه‌ای نداشته است. چرا روابط خواهرخواندگی اصفهان به یک تفاهم‌نامه و یا تغییر نام دو مکان در شهرهای خواهرخوانده محدود شده است و استفاده بیشتری از آن نمی‌شود؟
در اصفهان بوستانی به نام سن‌پترزبورگ داریم و در سفر اخیر که هیئتی با ریاست استاندار اصفهان به سن‌پترزبورگ و مسکو داشتند، معاون خدمات شهری شهرداری نماینده شهرداری بود تا انتخاب محلی به نام اصفهان در سن‌پترزبورگ از نزدیک پیگیری و بررسی کند که مکان پیشنهادی در جایگاه نام اصفهان باشد. اگرچه به اعتقاد ما نیز روابط خواهرخواندگی باید بالاتر از این سطوح بوده و تعاملات و کنش و واکنش‌های سازنده‌تری بین دو شهر برقرار شود.
عکس: عطیه جویره/ اصفهان امروز
علاوه بر سفر استاندار به روسیه، به‌تازگی نایب‌رئیس مجلس ملی ویتنام نیز در دیدار با استاندار نسبت به برقراری رابطه خواهرخواندگی با اصفهان ابراز تمایل کرده است. در این زمینه تعاملی بین شهرداری و استانداری وجود دارد؟
نخست اینکه در بسیاری از کشورها، بالاترین مقام اجرایی منطقه و شهردار یک سمت است و مانند کشور ما دو سمت مجزا نیست. در کشور ما نیز بخشی از تعاملات از حوزه کار شهرداری خارج است که می‌توان به سفر استاندار به روسیه اشاره داشت که مربوط به مباحث بازرگانی و تجاری بود؛ بنابراین به علت تفاوتی که در ساختار سیاسی ما و کشورهای دیگر وجود دارد باید به اقتضای مأموریت سفرمان عمل کنیم که یا توسط شهردار انجام می‌شود و یا استاندار. در این سفر هم بین دو مجموعه هماهنگی وجود داشت. قرار شد استانداری محور این موضوع باشد و نماینده‌ای هم از شهرداری با آنها همراه شود. در این سفر حدود 80 نفر حضور داشتند که نزدیک به 60 نفر بازرگانان و صنعتگران بودند؛ بنابراین طبیعی بود که این موضوع فراتر از محدوده فعالیت شهرداری است.
در مورد ویتنام هم به همین شکل است و آنها به اقتضای ساختار سیاسی و دیداری که با استاندار داشتند موضوع خواهرخواندگی را مطرح کردند؛ اما در نهایت وقتی مراحل نهایی خواهرخواندگی مطرح می‌شود، وظیفه شهرداری است که تفاهم‌نامه را تنظیم و امضا کند. چون در تعاملات بعدی انتظاراتی مانند نام‌گذاری خیابان به نام شهر خواهرخوانده و مواردی نظیر این وجود دارد. در واقع این موضوع از هرکجا که آغاز شود به شهرداری ختم خواهد شد.
در دوره‌ای که معاون فرهنگی شهرداری بودید برای اصفهان چه ریل‌گذاری فرهنگی انجام شد؟ آیا ادامه آن مسیر را در این دوره پیگیری می‌کنید؟
پیش از انتخاب به‌عنوان شهردار، دو دوره در شهرداری مدیر فرهنگی بودم؛ در دوره نخست با سمت مدیرعاملی سازمان فرهنگی تفریحی به در فعالیت‌های فرهنگی شهر به‌صورت گسترده فعالیت کردیم که از گرافیک شهری تا رخدادهای گوناگون را در برمی‌گرفت. چرا که نیروی انسانی، بودجه و امکانات کافی در اختیار داشتیم و میدان‌دار این حوزه شدیم. در نگاه نخست شهر، شور و نشاط زیادی پیدا کرد و برنامه‌های متنوعی مانند کنسرت، جشن و ... دائم برپا بود و در هر مناسبت گرافیک شهری را تحت‌تأثیر قرار می‌دادیم؛ اما وقتی به‌عنوان معاون فرهنگی مشغول به کار شدم، نگاهی به گذشته کردم. با خود گفتم ما اشتباه بزرگی کردیم که با ورود شهرداری به این عرصه، مردم؛ یعنی سمن‌ها، تشکل‌های مردمی و... که روزی در این میدان فعالیت داشتند عقب‌نشینی کردند. آنها قدرت رقابت با ما را نداشتند و در این رقابت‌ها رفته‌رفته منزوی شدند؛ بنابراین وقتی آن دوره از مدیریت من پایان یافت احساس کردم ظلمی به مردم کردیم و به‌جای اینکه کمک کنیم رشد کنند، عرصه را برایشان تنگ کردیم.
در دوره معاونت فرهنگی سعی کردم این اشتباه را جبران کنم و سیاست این شد که باید به سمت مردم‌سپاری و برون‌سپاری حرکت کنیم. پس اعلام کردیم از هرکسی که در حوزه فرهنگ و هنر شهر توانایی فعالیت دارد حمایت می‌کنیم. به‌این‌ترتیب که هم مانع فعالیت آنها نشویم و کمک‌های زیرساختی و مادی نیز در اختیارشان قرار دهیم.
در این دوره بنا نداریم شهرداری به‌صورت مستقیم میدان‌دار فعالیت‌های فرهنگی باشد مگر در موارد فرابخشی مانند جشنواره کودک که نیاز به پیگیری در سطوح بالاتر وجود دارد. البته در همین زمینه هم اگر مردم فعال شوند می‌توان اتفاقات بهتری را رقم زد. در مجموع معتقدم شهرداری باید به کارهایی بپردازد که در عهده و توان مردم نیست. به‌عنوان‌مثال یکی از کارهایی که بارها حرف آن زده شد؛ اما در عمل اتفاقی نیفتاد ساخت سالن تئاتر بود و شهری که «ارحام صدر» نماد هنرمند کمدی اجتماعی آن بوده است، هنوز چنین فضایی ندارد؛ بنابراین پیگیر هستیم که در چهارباغ یا یکی از موقعیت‌های مهم شهری این سالن تئاتر را بسازیم و به طور طبیعی این کار از عهده مردم برنمی‌آید. تا این لحظه نیز طراحی و جانمایی اولیه انجام شده است. ولی هنوز روی محل دقیق تردید داریم. یک سرمایه‌گذار هم برای ساخت آن اعلام آمادگی کرده است که در حال مذاکره با او هستیم. این سالن ممکن است مقداری کوچک بوده و در درازمدت جوابگوی تئاتر اصفهان نباشد، اما از نظر مکان در بهترین موقعیت شهر قرار دارد.
به‌تازگی شما سفری به اسپانیا داشته‌اید و هیئت شورای شهر نیز به کره جنوبی رفته‌اند. هدف و دستاورد این سفرها چه بوده است؟
من سفری به بارسلون داشتم تا از نمایشگاه شهر هوشمند دیدن کنم. همان‌طور که پیش از این گفته‌ام یکی از رویکردهای این دوره مدیریت شهری حرکت به سمت هوشمندسازی است و موضوع این نمایشگاه برای من که دغدغه این کار را دارم جذاب بود. این سفر با دعوت بانک شهر از شهرداری‌های کلان‌شهرها از جمله اصفهان، شیراز و... که سهام‌داران بانک هستند انجام شد. تور چهارروزه‌ای که برای این نمایشگاه تدارک دیده بودند خیلی فشرده، خوب و پربار بود. چرا که همه دنیا تجارب بروز حوزه شهر هوشمند را به نمایش گذاشته بودند. این موقعیت برای حوزه کاری من و توجه ویژه‌ای که به موضوع اسمارت سیتی یا شهر هوشمند داریم بسیار استثنایی و کاربردی بود.
علت سفر شورای شهر هم در پی دعوت اجلاس شهرهای تاریخی جهان از ایران و اصفهان بود تا به‌عنوان شهری که عضوی از این اجلاس است در آن حضور داشته باشند. وحید مهدویان، معاون شهرسازی شهرداری اصفهان به همراه رسول میرباقری، رئیس کمیسیون عمران و شهرسازی شورای اسلامی شهر و احمد شریعتی دیگر عضو شورا شهر سه نماینده مدیریت شهری در این سفر و اجلاس بودند. برنامه این سفر تلاش برای معرفی اصفهان به‌عنوان میزبان دوره بعد اجلاس شهرهای تاریخی جهان بود و به این منظور مکاتباتی هم داشتیم که اعلام شد شرط گرفتن میزبانی حضور در اجلاس دوره قبل است؛ بنابراین تاکید کردم تا سفر به کره جنوبی انجام شود. دستاوردهای خوبی هم داشتیم البته با یک رأی کمتر نتوانستیم در گرفتن میزبانی موفق شویم؛ اما ازآنجایی‌که شیراز پیش از این دو دوره در اجلاس حضور داشته و رئیس هیئت‌مدیره آن است، معتقدم این تعاملات برای ما هم سودمند و نتیجه‌بخش است و در راستای اهمیت دیپلماسی فعال و عمومی برای این دوره از مدیریت شهری است.
از مؤلفه‌های شهر زیست‌پذیر، معماری، شهرسازی و هارمونی شهری بوده و اصفهان سال‌ها است در این زمینه از جایگاه زیبنده خود عقب افتاده است. آیا برنامه‌ای برای جبران این کاستی‌ها وجود دارد؟
برنامه ما مراقبت از سه حوزه در بافت شهر است. نخست اصفهان قدیم یا دیروز که به ما ارث رسیده و نباید بگذاریم به هویت تاریخی اصفهان دیروز آسیبی وارد شود. احیای بافت‌های تاریخی در دستور کار شهرداری قرار دارد و اکنون پروژه‌های متعددی در این زمینه فعال است که به‌زودی رونمایی خواهد شد. از جمله پشت میدان امام و پشت مسجد جامع که تیم سازمان بهسازی و نوسازی در آن قسمت مشغول انجام کار هستند. ازآنجایی‌که این اقدامات به طور کامل انجام و رونمایی نشده است فعلا چندان نیاز به اطلاع‌رسانی و خبرسازی هم ندارد.
محور دوم مراقبت از اصفهان امروز است؛ در حوزه معماری تصمیم نداریم چیزی ساخته شود که بعدها بگویند با هویت شهر هماهنگی ندارد. همچنین به سمت احیای بافت‌های فرسوده و جایی که فضای بی‌دفاع شهری به شمار می‌رود، رفته‌ایم. به‌این‌ترتیب که فضای بافت‌های فرسوده را تجمیع، تخریب و باز طراحی می‌کنیم.
در بخش سوم نگاهی به اصفهان فردا داریم که با وسواس و دقت زیادی همراه است. باید برای تامین نیازهای اصفهان تا بیست سال آینده برنامه‌ریزی کنیم. خبرهای خوبی هم در این زمینه در راه است که در انتظار طی تشریفات قانونی آن هستیم.
در حوزه پروژه‌های مشارکتی به‌ویژه مواردی که مرتبط با حوزه جذب گردشگر خارجی باشد برنامه‌ای در نظر گرفته شده است؟
بخشی از این اقدامات بر عهده شهرداری است تا زیرساخت‌هایی که شهر برای جذب گردشگر نیاز دارد را فراهم کند. این موارد می‌تواند از تامین سرویس بهداشتی گرفته تا بافت‌های تاریخی که موردعلاقه گردشگر باشد را در بر بگیرد؛ اما زیرساخت‌ها و اقدامات دیگری وجود دارد که اراده‌ای فراتر از شهرداری نیاز دارد. به‌عنوان‌مثال باید فرودگاه مهیا و مستعد نشست‌وبرخاست پروازهای بین‌المللی شود. حتی باید روی ایجاد خط هوایی برای اصفهان با نام «اصفهان ایر» یا «سپاهان ایر» سرمایه‌گذاری شود. بخشی هم به روابط دیپلماتیک و قسمتی از آن به حوزه خواهرخوانده‌ها بازمی‌گردد و بر عهده شهرداری قرار دارد. همان‌طور که اشاره کردم در این مورد سیاست گسترش دیپلماسی عمومی دنبال می‌شود و سعی می‌کنیم این ارتباطات را توسعه دهیم.
در سال‌های گذشته برای توسعه حمل‌ونقل شهری و عمومی که از زیرساخت‌های مهم شهر است، موارد گوناگونی مطرح شده است، از جمله توسعه ساختارهای فعلی، دوچرخه، تراموا و نظایر آن. شهرداری در این دوره برای ارتقای حوزه حمل‌ونقل چه برنامه‌ای دارد؟
سرمایه‌گذاری ما در حوزه حمل‌ونقل به مترو، بی‌آرتی و مودهای جدید حمل‌ونقل تقسیم می‌شود. تصمیم داریم بخشی از شبکه حمل‌ونقل شهر را با استفاده از اتوبوس و هایس‌های کوچک توسعه دهیم تا به محلات خدمت‌رسانی کند. چون اکنون با توسعه محلات اتوبوس نمی‌تواند به همه آنها وارد شود. این اتوبوس‌های کوچک شبکه حمل‌ونقل عمومی را به‌صورت مویرگی کامل می‌کند؛ اما تراموا در اولویت ما نیست.
