رقابت اصفهان و شیراز در تخریب میراث تاریخی

اصفهان و شیراز دو شهر مهم و تاریخی ایران هستند که همتایی ندارند. شیراز را می‌توان خواهرخوانده تاریخی اصفهان نامید که در زیبایی بی همتاست و به دلیل وجود آثار تاریخی و بافت تاریخی یکی از قطب‌های گردشگری ایران محسوب می‌شود و مانند اصفهان پتانسیل‌های گردشگری بسیاری برای جذب گردشگر از سراسر جهان دارد. نصف جهان هم که نیازی به معرفی ندارد شهری بی همتا و تاریخی که نگین انگشتری تاریخ و فرهنگ و هنر ایران است. اصفهان و شیراز چند سالی است شباهت‌های زیادی به هم پیدا کرده اند اما این شباهت نه به دلیل توسعه گردشگری یا حفظ میراث تاریخی است و نه به دلیل وضعیت مطلوب بافت تاریخی و خانه‌های تاریخی بلکه درست برعکس این جملات در اصفهان و شیراز در جریان است. از شاهکار مرمتی گنبد مسجد جامع عباسی و مسجد شیخ لطف الله اصفهان که بگذریم، بازار قیصریه وضعیت نگران کننده‌ای دارد، خانه‌های تاریخی مهمی که بیشتر اطراف مسجد جامع عتیق اصفهان هستند در حال نابودی و تخریب بوده و بافت‌های تاریخی حوالی میدان نقش جهان و میدان عتیق یا تخریب شده یا به حال خود رها شده اند. وضعیت شیراز نیز چیزی شبیه به اصفهان و حتی به مراتب بدتر است.

بافت تاریخی ارزشمند شیراز در خطر نابودی قرار دارد و برخی دلسوزان میراث تاریخی می‌گویند نزدیک به 200 خانه تاریخی در بافت تاریخی شیراز تخریب شده و یا در حال تخریب است. آنچه برای شیراز و در جریان توسعه حرم شاهچراغ در حال رخ دادن است و زنگ خطر را برای این شهر و بافت تاریخی ارزشمندش به صدا درآورده برای اصفهان نیز به گونه ای دیگر و با بهانه‌هایی همچون توسعه مترو و یا پیاده راه سازی یا تعریض خیابان‌ها رخ داده است. تخریب خانه نائل، تخریب حمام خسرو آقا، بافت تاریخی گذر آقا نجفی و... تنها بخشی از میراث تاریخی است که به دلایل مختلف طی سال‌های اخیر تخریب شده است.

اصفهان و شیراز به دلیل بافت تاریخی قدیمی و با ارزش، در معرض آسیب‌های زیادی قرار دارند و مشخص نیست چرا عزمی برای حفاظت ویژه‌تر از بافت تاریخی این دو شهر وجود ندارد، میراثی که در هرکجای جهان بود نه تنها آن را حفظ کرده بلکه برای توسعه گردشگری آن برنامه‌های ویژه ای تدارک می‌دیدند. حال آنکه در اصفهان و شیراز نه تنها عزمی برای مراقبت از بافت‌های تاریخی به ویژه محله‌ها و خانه‌های تاریخی نیست بلکه هر روز خبری تازه از تخریب یکی از این خانه‌ها و یا در معرض خطر بودن یکی از میراث‌های ارزشمند به گوش می‌رسد.

سوال اینجاست که چرا وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نظارت کافی بر بافت‌های تاریخی ندارد و چرا متولی تمام این آثار و میراث تاریخی وزارت میراث فرهنگی نیست و سایر ارگان‌ها و نهادها نیز درگیر میراث تاریخی هستند؟ نکته دیگر اینکه مگر چند شهر در ایران و جهان مانند شیراز و اصفهان وجود دارد که مسئولین این گونه به روی میراث تاریخی این دو شهر چشم بسته اند و عزمی برای جلوگیری از تخریب‌های متعدد در این دو شهر وجود ندارد.