دیوار کوتاه زنان، در سینمای ایران

اظهارات تأسف‌آور و توهین‌آمیز ابوالقاسم طالبی در تلویزیون ملی و مقابل دیدگان میلیون‌ها مخاطب، بازهم زنان را در سینمای ایران مورد هدف و توهین قرار داد. برنامه «هفت» در جدیدترین قسمت خود با حضور ابوالقاسم طالبی - کارگردان - روی آنتن شبکه نمایش رفت و بخشی از گفت‌وگوی بهروز افخمی (مجری) و مهمان برنامه، به موضوع زنان و حرکت‌های اعتراضی سلبریتی‌ها اختصاص داشت که در آن به کنایه این رفتارها به شرایط یائسگی خانم‌ها نسبت داده شد! گفتاری غیرمتعارف روی آنتن زنده یک شبکه سراسری که با واکنش‌های منفی بسیاری روبه‌رو شد.
کانون کارگردانان اولین کانونی بود که در بیانیه‌ای رسمی به این اظهارات واکنش نشان داد و نوشت: پخش سخنان مشمئزکننده احدی از شاغلین در سینمای ایران، آقای ابوالقاسم طالبی، در صداوسیمایی که قرار بود دانشگاه باشد باعث تأسف و حیرت شد؛ اگرچه سبب تعجب نبود چرا که پیش‌ازاین نیز چنین سخنان نابهنجار و نابخردانه‌ای را در صداوسیمای ازدست‌رفته دیده و شنیده بودیم. ولی آنچه از به‌کارگیری این الفاظ توسط مهمان برنامه ناهنجارتر و نابخردانه‌تر بود، سکوت همراه با خنده مجری برنامه، آقای بهروز افخمی بود.
کانون کارگردانان سینمای ایران پخش این جملات سخیف و به‌دوراز ادب و اخلاق، در حق زنان و دختران شریف سینما که الهام‌بخش جهانیان بوده و هستند و خصوصاً پیشکسوتان این عرصه را به‌شدت محکوم کرده و استوار در کنار آنان با هر عقیده و تفکری ایستاده است.
ما بر این باوریم که چنانچه ذره‌ای اعتقاد و التزام به باورهای دینی و اخلاقی نزد مدیران و تصمیم‌گیرندگان صداوسیما باقی‌مانده باشد، هرچه زودتر می‌بایست بابت این توهین و هتک حرمت از بانوان سینمای ایران به نحو شایسته و مقتضی عذرخواهی شده و به جهت جلوگیری از تکرار این‌گونه موارد که در برنامه ضد سینمایی «هفت» مسبوق به سابقه بوده و از زبان مهمان‌ها و گاه مجریان این برنامه درباره اهالی سینما اظهار شده و می‌شود، نسبت به تعطیلی این مضحکه تصمیم عاجل اتخاذ شود.
اما این کانون تنها واکنش‌دهنده به این اظهارات سخیف نبود. بسیاری از بازیگران زن و مرد نیز به این اظهارات واکنش نشان دادند، فاطمه گودرزی دراین‌رابطه نوشت: شما اگر سینماگر بودی از این ادبیات استفاده نمی‌کردی. مطمئن باشید کسی به شما نمیگه هنرمند.
شهاب حسینی هم با انتشار یادداشتی خطاب به بانوان، مادران و خواهران همکار خود گفت: «به‌عنوان یک کارآموز بازیگری همواره هنرمندان بانوی همکارم را در خلق و ارائه شخصیت آن هم تنها به‌وسیله قرص ماه صورتشان و نه هیچ یک از ابزارهای مرسوم سینمایی جهان برای بازیگر زن ستوده‌ام و حیرت‌زدة توان حسی و عاطفی آنان در خلق و ارائه شخصیت‌های ماندگار بوده‌ام.» او در بخش دیگری از این نوشتار که آن را با ادبیاتی خاص نوشته و خود را برادر، پسر، پدر، عمو، دایی و هم‌خون همکاران بانوی خود قلمداد کرده بود، ابراز امیدواری کرد که این نوع اظهارات بر دامان بلند آن‌ها (بانوان هنرمند) خط و خشی از غم نیفکند.اما این‌همة واکنش‌ها نبود و هیئت‌مدیره خانه سینما درباره اظهارات طالبی بیانیه داد در این بیانیه آمده است: اظهارنظر بی‌شرمانه و خارج از عرف و اخلاق عمومی در یک برنامه تلویزیونی نسبت به زنان فرهیخته سینمای ایران، در کنار تهدید یکی از مدیران سازمان سینمایی به محرومیت از فعالیت سینماگرانی که در جشنواره فیلم فجر شرکت نکرده‌اند، رویه‌ای است که پاسخ انتقاد را در توهین و تهدید جستجو می‌کند.
در زمانی که بحران سینمای ایران هر روز ابعاد گسترده‌تری به خود می‌گیرد، این اظهارنظرهای بی‌منطق، هیچ راه‌حلی برای عبور از بحران‌ها پیشنهاد نمی‌کند.
خانه سینما (جامعة اصناف سینمای ایران) در حمایت از تمامی اعضا خود، می‌خواهد تا صداوسیما نسبت به انتشار این برنامه از زنان سینماگر عذرخواهی کرده و سازمان سینمایی نیز به‌جای تهدید سینماگران به راه‌حل‌های واقعی برای عبور از رکود سینمای ایران بیندیشد.
با وجود تمامی این واکنش‌ها اما رئیس سازمان صداوسیما به‌جای عذرخواهی و دلجویی از زنان سینماگر در واکنش به توهین طالبی به زنان سینما گفت: «ما در فضای غبارآلودی که در ماه‌های اخیر با آن روبه‌رو بودیم شاهد موضع‌گیری‌های غلطی از سمت برخی چهره‌ها و هنرمندان بودیم که تصورات و تحلیل‌ها و روایت‌های غلط آن‌ها باعث شد اینها به عرصه‌ای وارد شوند که شاید بخش زیادی از واقعیت را نتوانستند ببینند و سخنانی بیان کردند که احساسات بخش عمده‌ای از جامعه را جریحه‌دار کرد. واکنش‌ها به این رفتارها، عکس‌العمل‌ها و کنش‌ها طبیعتاً متفاوت بوده است و آنچه توسط مهمان و کارشناس برنامه‌ها مطرح می‌شود طبیعتاً موضع و نظر خودشان است. آنچه باید به آن توجه کرد این است که در فضایی که به مقدس‌ترین مقدسات ما در طول ماه‌های گذشته توهین شده است و فتنه‌ای که پشت سر گذاشته‌ایم، طبیعی است که واکنش‌ها و عکس‌العمل‌هایی صورت بگیرد که البته بعضی از این نظرات با ادبیات بهتری می‌توانست بیان شود، شاید با ادبیات مناسبی بیان نشد اما واکنشی به آن رفتارها و اظهارنظرهایی است که در طول این چند ماه بیان شده بود»
اظهارات جبلی رئیس سازمان صداوسیما نه نت‌ها عذرخواهانه نبود بلکه از طالبی و برنامه هفت جانب‌داری و دفاع نیز می‌کرد. مردم و اهالی سینما انتظار داشتند که برنامه هفت، بهروز افخمی و رئیس سازمان صداوسیما رسماً بابت اظهارنظر بی‌ادبانه طالبی عذرخواهی کنند اما نه‌تنها این اتفاق نیفتاد بلکه ابوالقاسم طالبی اعلام کرده که از کسانی که به سخنان او واکنش نشان داده و به او توهین کرده‌اند شکایت خواهد کرد.
اظهارات بی‌ادبانه و توهین‌های جنسیتی نسبت به زنان سینماگر مثل سایر زنان جامعه موضوع جدیدی نیست درحالی‌که جامعه فرهنگی و هنری باید الگویی برای تغییر رفتارهای غلط در جامعه باشد اما فضای سینما، تئاتر و تلویزیون خود نیازمند فرهنگ‌سازی و الگوسازی است. ابوالقاسم طالبی اولین نفری نیست که با ادبیات زشت و جنسیتی به زنان در سینمای ایران توهین می‌کند در سال 1390 مرحوم فرج‌الله سلحشور سینمای ایران را فاحشه‌خانه نامیده بود و در اظهاراتی عجیب گفته بود: «مگر صبح تا شب عکس‌های هنرمندان چاپ نمی‌شود. وقتی زن‌های ما افتخارشان این است که عکس‌های خود را به‌صورت نیمه‌عریان در اینترنت بگذارند، یعنی خودشان یک پا آنجلینا جولی هستند.» اظهاراتی که سلحشور در مصاحبه‌های دیگری آن را اصلاح کرد اما توهین او در یادها باقی ماند. توهین به زنان سینماگر حتی در افشاگری‌هایی همچون جنبش می تو نیز ادامه داشت و سمیه میرشمسی که اولین افشاکننده آزار و اذیت‌های جنسی در سینمای ایران بود با توهین‌هایی از طرف برخی از چهره‌ها روبه‌رو شد.
علی‌اکبر رائفی‌پور یکی از همین افرادی بود که در واکنش به این افشاگری‌ها به زنان سینماگر توهین کرد و در توییتی نوشت: «باتوجه‌به آمار بالای تجاوز و تعرض جنسی در سینما و افشاگری‌های روزانه این جماعت دوزاری علیه هم! به نظر میاد اگر کسانی که بهشون تجاوز نشده اعلام کنند کاربردی‌تر باشه.»
بااین‌حال بسیاری از سینماگران از قربانیان آزارگری جنسی در سینما حمایت کردند اما توهین‌های جنسیت زده و عدم حمایت‌ها سبب شد تا جنبش «می تو» در ایران آن‌طور که انتظار می‌رفت مسیر حمایتی را طی نکند و تنها به تشکیل هیئت پیگیری و اتحاد زنان سینماگر منجر شود.
توهین به زنان و استفاده از الفاظ زشت و جنسیتی درباره زنان طی دهه اخیر در جامعه افزایش تأسف‌آوری داشته است درحالی‌که ایرانیان روزگاری باادب‌ترین مردم جهان بودند و استفاده از الفاظ جنسیتی و هتاکانه درباره خانواده و زنان برای مردم قبح و تابو بود، در میان نسل جوان و نوجوان امروز این قبح کاملاً شکسته شده و حتی افراد سن‌وسال دار فرهنگی نیز به‌راحتی در تلویزیون ملی به زنان توهین می‌کنند و درحالی‌که اهالی فرهنگ و هنر باید زمینه‌ساز تغییر این جو و ادبیات در جامعه شوند خود، مبلغ آن شده‌اند. اظهارات طالبی اگر در رسانه‌ای فرهنگی به‌غیراز صداوسیما مطرح شده بود حتماً با واکنش منفی رئیس آن و ممنوعیت حضور این کارگردان در این فضا روبه‌رو می‌شد، برنامه رسماً از زنان و به‌خصوص زنان سینما، عذرخواهی می‌کرد و مدیر شبکه توبیخ می‌شد. اما در صداوسیما ظاهراً همه چیز میلی است حتی ادب و فرهنگ و مواجه با بی‌ادبی و هتاکی.اظهارات تأسف‌آور و توهین‌آمیز ابوالقاسم طالبی در تلویزیون ملی و مقابل دیدگان میلیون‌ها مخاطب، بازهم زنان را در سینمای ایران مورد هدف و توهین قرار داد. برنامه «هفت» در جدیدترین قسمت خود با حضور ابوالقاسم طالبی - کارگردان - روی آنتن شبکه نمایش رفت و بخشی از گفت‌وگوی بهروز افخمی (مجری) و مهمان برنامه، به موضوع زنان و حرکت‌های اعتراضی سلبریتی‌ها اختصاص داشت که در آن به کنایه این رفتارها به شرایط یائسگی خانم‌ها نسبت داده شد! گفتاری غیرمتعارف روی آنتن زنده یک شبکه سراسری که با واکنش‌های منفی بسیاری روبه‌رو شد.
کانون کارگردانان اولین کانونی بود که در بیانیه‌ای رسمی به این اظهارات واکنش نشان داد و نوشت: پخش سخنان مشمئزکننده احدی از شاغلین در سینمای ایران، آقای ابوالقاسم طالبی، در صداوسیمایی که قرار بود دانشگاه باشد باعث تأسف و حیرت شد؛ اگرچه سبب تعجب نبود چرا که پیش‌ازاین نیز چنین سخنان نابهنجار و نابخردانه‌ای را در صداوسیمای ازدست‌رفته دیده و شنیده بودیم. ولی آنچه از به‌کارگیری این الفاظ توسط مهمان برنامه ناهنجارتر و نابخردانه‌تر بود، سکوت همراه با خنده مجری برنامه، آقای بهروز افخمی بود.
کانون کارگردانان سینمای ایران پخش این جملات سخیف و به‌دوراز ادب و اخلاق، در حق زنان و دختران شریف سینما که الهام‌بخش جهانیان بوده و هستند و خصوصاً پیشکسوتان این عرصه را به‌شدت محکوم کرده و استوار در کنار آنان با هر عقیده و تفکری ایستاده است.
ما بر این باوریم که چنانچه ذره‌ای اعتقاد و التزام به باورهای دینی و اخلاقی نزد مدیران و تصمیم‌گیرندگان صداوسیما باقی‌مانده باشد، هرچه زودتر می‌بایست بابت این توهین و هتک حرمت از بانوان سینمای ایران به نحو شایسته و مقتضی عذرخواهی شده و به جهت جلوگیری از تکرار این‌گونه موارد که در برنامه ضد سینمایی «هفت» مسبوق به سابقه بوده و از زبان مهمان‌ها و گاه مجریان این برنامه درباره اهالی سینما اظهار شده و می‌شود، نسبت به تعطیلی این مضحکه تصمیم عاجل اتخاذ شود.
اما این کانون تنها واکنش‌دهنده به این اظهارات سخیف نبود. بسیاری از بازیگران زن و مرد نیز به این اظهارات واکنش نشان دادند، فاطمه گودرزی دراین‌رابطه نوشت: شما اگر سینماگر بودی از این ادبیات استفاده نمی‌کردی. مطمئن باشید کسی به شما نمیگه هنرمند.
شهاب حسینی هم با انتشار یادداشتی خطاب به بانوان، مادران و خواهران همکار خود گفت: «به‌عنوان یک کارآموز بازیگری همواره هنرمندان بانوی همکارم را در خلق و ارائه شخصیت آن هم تنها به‌وسیله قرص ماه صورتشان و نه هیچ یک از ابزارهای مرسوم سینمایی جهان برای بازیگر زن ستوده‌ام و حیرت‌زدة توان حسی و عاطفی آنان در خلق و ارائه شخصیت‌های ماندگار بوده‌ام.» او در بخش دیگری از این نوشتار که آن را با ادبیاتی خاص نوشته و خود را برادر، پسر، پدر، عمو، دایی و هم‌خون همکاران بانوی خود قلمداد کرده بود، ابراز امیدواری کرد که این نوع اظهارات بر دامان بلند آن‌ها (بانوان هنرمند) خط و خشی از غم نیفکند.اما این‌همة واکنش‌ها نبود و هیئت‌مدیره خانه سینما درباره اظهارات طالبی بیانیه داد در این بیانیه آمده است: اظهارنظر بی‌شرمانه و خارج از عرف و اخلاق عمومی در یک برنامه تلویزیونی نسبت به زنان فرهیخته سینمای ایران، در کنار تهدید یکی از مدیران سازمان سینمایی به محرومیت از فعالیت سینماگرانی که در جشنواره فیلم فجر شرکت نکرده‌اند، رویه‌ای است که پاسخ انتقاد را در توهین و تهدید جستجو می‌کند.
در زمانی که بحران سینمای ایران هر روز ابعاد گسترده‌تری به خود می‌گیرد، این اظهارنظرهای بی‌منطق، هیچ راه‌حلی برای عبور از بحران‌ها پیشنهاد نمی‌کند.
خانه سینما (جامعة اصناف سینمای ایران) در حمایت از تمامی اعضا خود، می‌خواهد تا صداوسیما نسبت به انتشار این برنامه از زنان سینماگر عذرخواهی کرده و سازمان سینمایی نیز به‌جای تهدید سینماگران به راه‌حل‌های واقعی برای عبور از رکود سینمای ایران بیندیشد.
با وجود تمامی این واکنش‌ها اما رئیس سازمان صداوسیما به‌جای عذرخواهی و دلجویی از زنان سینماگر در واکنش به توهین طالبی به زنان سینما گفت: «ما در فضای غبارآلودی که در ماه‌های اخیر با آن روبه‌رو بودیم شاهد موضع‌گیری‌های غلطی از سمت برخی چهره‌ها و هنرمندان بودیم که تصورات و تحلیل‌ها و روایت‌های غلط آن‌ها باعث شد اینها به عرصه‌ای وارد شوند که شاید بخش زیادی از واقعیت را نتوانستند ببینند و سخنانی بیان کردند که احساسات بخش عمده‌ای از جامعه را جریحه‌دار کرد. واکنش‌ها به این رفتارها، عکس‌العمل‌ها و کنش‌ها طبیعتاً متفاوت بوده است و آنچه توسط مهمان و کارشناس برنامه‌ها مطرح می‌شود طبیعتاً موضع و نظر خودشان است. آنچه باید به آن توجه کرد این است که در فضایی که به مقدس‌ترین مقدسات ما در طول ماه‌های گذشته توهین شده است و فتنه‌ای که پشت سر گذاشته‌ایم، طبیعی است که واکنش‌ها و عکس‌العمل‌هایی صورت بگیرد که البته بعضی از این نظرات با ادبیات بهتری می‌توانست بیان شود، شاید با ادبیات مناسبی بیان نشد اما واکنشی به آن رفتارها و اظهارنظرهایی است که در طول این چند ماه بیان شده بود»
اظهارات جبلی رئیس سازمان صداوسیما نه نت‌ها عذرخواهانه نبود بلکه از طالبی و برنامه هفت جانب‌داری و دفاع نیز می‌کرد. مردم و اهالی سینما انتظار داشتند که برنامه هفت، بهروز افخمی و رئیس سازمان صداوسیما رسماً بابت اظهارنظر بی‌ادبانه طالبی عذرخواهی کنند اما نه‌تنها این اتفاق نیفتاد بلکه ابوالقاسم طالبی اعلام کرده که از کسانی که به سخنان او واکنش نشان داده و به او توهین کرده‌اند شکایت خواهد کرد.
اظهارات بی‌ادبانه و توهین‌های جنسیتی نسبت به زنان سینماگر مثل سایر زنان جامعه موضوع جدیدی نیست درحالی‌که جامعه فرهنگی و هنری باید الگویی برای تغییر رفتارهای غلط در جامعه باشد اما فضای سینما، تئاتر و تلویزیون خود نیازمند فرهنگ‌سازی و الگوسازی است. ابوالقاسم طالبی اولین نفری نیست که با ادبیات زشت و جنسیتی به زنان در سینمای ایران توهین می‌کند در سال 1390 مرحوم فرج‌الله سلحشور سینمای ایران را فاحشه‌خانه نامیده بود و در اظهاراتی عجیب گفته بود: «مگر صبح تا شب عکس‌های هنرمندان چاپ نمی‌شود. وقتی زن‌های ما افتخارشان این است که عکس‌های خود را به‌صورت نیمه‌عریان در اینترنت بگذارند، یعنی خودشان یک پا آنجلینا جولی هستند.» اظهاراتی که سلحشور در مصاحبه‌های دیگری آن را اصلاح کرد اما توهین او در یادها باقی ماند. توهین به زنان سینماگر حتی در افشاگری‌هایی همچون جنبش می تو نیز ادامه داشت و سمیه میرشمسی که اولین افشاکننده آزار و اذیت‌های جنسی در سینمای ایران بود با توهین‌هایی از طرف برخی از چهره‌ها روبه‌رو شد.
علی‌اکبر رائفی‌پور یکی از همین افرادی بود که در واکنش به این افشاگری‌ها به زنان سینماگر توهین کرد و در توییتی نوشت: «باتوجه‌به آمار بالای تجاوز و تعرض جنسی در سینما و افشاگری‌های روزانه این جماعت دوزاری علیه هم! به نظر میاد اگر کسانی که بهشون تجاوز نشده اعلام کنند کاربردی‌تر باشه.»
بااین‌حال بسیاری از سینماگران از قربانیان آزارگری جنسی در سینما حمایت کردند اما توهین‌های جنسیت زده و عدم حمایت‌ها سبب شد تا جنبش «می تو» در ایران آن‌طور که انتظار می‌رفت مسیر حمایتی را طی نکند و تنها به تشکیل هیئت پیگیری و اتحاد زنان سینماگر منجر شود.
توهین به زنان و استفاده از الفاظ زشت و جنسیتی درباره زنان طی دهه اخیر در جامعه افزایش تأسف‌آوری داشته است درحالی‌که ایرانیان روزگاری باادب‌ترین مردم جهان بودند و استفاده از الفاظ جنسیتی و هتاکانه درباره خانواده و زنان برای مردم قبح و تابو بود، در میان نسل جوان و نوجوان امروز این قبح کاملاً شکسته شده و حتی افراد سن‌وسال دار فرهنگی نیز به‌راحتی در تلویزیون ملی به زنان توهین می‌کنند و درحالی‌که اهالی فرهنگ و هنر باید زمینه‌ساز تغییر این جو و ادبیات در جامعه شوند خود، مبلغ آن شده‌اند. اظهارات طالبی اگر در رسانه‌ای فرهنگی به‌غیراز صداوسیما مطرح شده بود حتماً با واکنش منفی رئیس آن و ممنوعیت حضور این کارگردان در این فضا روبه‌رو می‌شد، برنامه رسماً از زنان و به‌خصوص زنان سینما، عذرخواهی می‌کرد و مدیر شبکه توبیخ می‌شد. اما در صداوسیما ظاهراً همه چیز میلی است حتی ادب و فرهنگ و مواجه با بی‌ادبی و هتاکی.