تراژدی یوز ایرانی

در حالی که دوشنبه خبر امیدوار کننده‌ای از پناهگاه حیات‌وحش عباس‌آباد نائین منتشر و پس از ۱۴ سال یوزپلنگی در این منطقه تصویربرداری و شناسایی شد، اما خبر جان باختن «پیروز» کام مردم و دوست‌داران محیط‌زیست را تلخ کرد. افکار عمومی تحت تاثیر از دست رفتن محبوب‌ترین یوزپلنگ ایران که به نماد امید تبدیل شده بود فرورفتند و پروژه تکثیر در اسارت یوز ایرانی با از دست رفتن هر سه توله یوز شکست خورد.
پروژه تکثیر در اسارت برای نجات یوزپلنگ آسیایی برنامه‌ریزی و طراحی شده بود تا گونه‌ای که بر لبه پرتگاه انقراض قرار گرفته و ایران تنها کشوری است که این گربه‌سان در آن زندگی می‌کند را نجات دهد. یوزپلنگ آسیایی سال‌ها است که فقط در زیستگاه‌های مختص خودش در ایران زندگی می‌کند و تعداد زیستگاه‌های یوزپلنگ آسیایی در ایران بسیار محدود شده که در همین زیستگاه‌های محدود نیز یوزپلنگان با چالش‌هایی همچون شکار، دامداری و تصادفات جاده‌ای روبه رو هستند.
با از دست رفتن پیروز مشخص شد که امکانات برای حفظ این گونه به روش تکثیر در اسارت کافی نیست و شاید بهتر باشد سازمان حفاظت محیط زیست تمرکز بیشتر خود را بر روی حفظ و نگهداری از یوزپلنگ‌هایی که در پناهگاه‌های حیات‌وحش مانند آنچه در عباس آباد نائین رویت شده‌اند، گذاشته و سازمان حفاظت محیط زیست به جای صرف هزینه‌های میلیاردی برای تکثیر این گونه در اسارت، جان یوزپلنگ‌هایی را که در زیستگاه‌هایشان با خطراتی مانند تصادف با خودروها و چالش‌های متعدد دیگر در خطر هستند،حفظ کند. هرچند از دست رفتن «پیروز» احساسات مردم و علاقه مندان به محیط زیست را برانگیخته و باید علت مرگ این یوزپلنگ هرچه زودتر مشخص شود اما در حال حاضر یوزپلنگ‌هایی مانند یوزپلنگ عباس‌آباد نائین هستند که چشم انتظار حفاظت و توجه مردم و سازمان حفاظت از محیط زیست بوده و باید برای حفظ آنها بیش از پیش اقدام شود.

گفته شده یک قلاده یوزپلنگ به همراه سه توله بارها توسط مردم محلی در اطراف پناهگاه حیات وحش عباس آباد مشاهده شده و چندین بار نیز در این منطقه دوربین نصب شده بود؛ هفته پیش با وجود اینکه باران و سیل دوربین را برده بود و محیط‌بانان پس از چندین ساعت در مسیر سیلاب دوربین و حافظه آن را سالم پیدا کردند و تصاویر زیبای یوز ثبت شده بود. مشاهده یوزپلنگ عباس آباد نائین بیانگر پایدار بودن این زیستگاه برای یوزپلنگ ایرانی است و نیازمند توجه ویژه برای حفظ و پایش این گونه در خطر انقراض است.
پیروز دومین یوزپلنگ ایرانی است که در سال 1401 در اسارت جان باخته است. پیش‌تر مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش از مرگ «کوشکی»، یوزپلنگ آسیایی در اسارت در منطقه حفاظت شده توران، بر اثر کهولت سن خبر داده بود.
«پیروز» محبوب و مشهور از دست رفته و قربانی شده اما یوزپلنگان زیادی هستند که هنوز در طبیعت و زیستگاه‌های خودشان زندگی می‌کنند و هرچند شاید حفاظت از آنها به اندازه پیروز برای عموم حساس به نظر نرسد، اما نیازمند توجه ویژه‌تری هستند تا یوزپلنگ ایرانی این گونه خاص و بخشی از هویت ایران به حیات خود ادامه دهد.