وداع با راوی قصه‌های کودکی

کیومرث پوراحمد کارگردان و روای قصه‌ها و آثار ماندگار سینمای ایران دارفانی را وداع گفت، او یکی از خاطره سازترین کارگردانان دهه‌های اخیر بود و آثارش بخش مهمی از سینمای ایران را به خود اختصاص داده و خاطرات مشترک چندین نسل است. کیومرث پوراحمد متولد سال ۱۳۲۸ در نجف آباد اصفهان بود و بسیاری او را با قصه‌های مجید می‌شناسند، او در کارنامه حرفه‌ای خود آثار ماندگاری همچون سریال‌های «قصه‌های مجید» و «سرنخ» و فیلم‌های سینمایی همچون «به‌خاطر هانیه»، «خواهران غریب»، «شب یلدا» و «اتوبوس شب» را داشته است. فیلم سینمایی پرونده باز است آخرین ساخته زنده‌یاد پوراحمد بود. پوراحمد در رشته کارگردانی سینما تحصیل کرده بود و در زمینه‌های تهیه کنندگی و فیلمنامه نویسی هم فعالیت داشت. پوراحمد از سال ۱۳۵۳ و نقدنویسی پا به عرصه سینما گذاشت.

او در همان سال دستیار نادر ابراهیمی در مجموعه تلویزیونی آتش بدون دود بود. فیلم شب یلدا الهام‌گرفته از زندگی خود اوست. پوراحمد شرح حال خود را در کتابی تحت عنوان «کودکی نیمه‌تمام» منتشر کرده‌است. مادرش، پروین‌دخت یزدانیان با بازی در فیلم‌های او، کار بازیگری را آغاز کرد و آثار برجسته‌ای با بازی او به ثبت رسید.

دخترش، مریم پوراحمد هم در فیلم شب یلدا به ایفای نقش پرداخته‌است. فیلم مستندی درباره زندگی پوراحمد به نام «به خاطر کیومرث» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی سید مازیار هاشمی ساخته شده‌است. پوراحمد در شب تقدیر از وی خود را شاگرد مسعود کیمیایی دانست و گفت: این افتخاری برای یک شاگرد است که در مراسم تقدیر از او در کنار استادش قرار گیرد. او در مستند زندگی اش درباره خودش می‌گوید: من شخصاً خیلی گوشه گیر بودم و همیشه سرم به کار خودم بود و بخش عمده هیجاناتم در خواندن یک رمان، شعر و یا کشف یک فیلم ارضا می‌شد. اینکه بروم یک فیلم را ببینم، نقدهایش را توی نشریه‌های مختلف پیدا کنم، بخوانم و باز بروم فیلم را ببینم و این بار بهتر و آگاهانه‌تر ببینم… عشق به سینما آنقدر در من زیاد بود که اصلاً حواسم به چیز دیگری نبود و سینما و البته کتاب و نقد و رمان و تاریخ و این چیزها کفاف می‌داد. جوان‌های امروزی با تمام محدویت ها امکاناتی که برای تفریح و سرگرمی دارند با دوره جوانی ما قابل قیاس نیست.

کیومرث پوراحمد و آشتی با لهجه اصفهانی

ماجراهای کیومرث پوراحمد در برنامه خندوانه از خاطرات کودکی اش و شهر نجف آباد گفته است: ما نجف آبادی هستیم و من فقط آنجا به دنیا آمدم، اصفهان که آمدیم در مدرسه و محله لهجة مرا مسخره می‌کردند، چون لهجه ما با اصفهانی‌ها فرق دارد. من هم از لهجة اصفهانی خوشم نمی‌آمد، لکنت زبان هم داشتم، به همین خاطر همه اش در خانه بودم و مشق می‌نوشتم و به مادرم کمک می‌کردم تا سنم رفت بالاتر و با کتاب آشنا شدم و… - درسم خیلی خوب نبود، فضای مدرسه زمان ما خیلی بد و تلخ بود، من لکنت زبان داشتم و زبانم می‌گرفت، فارسی را باید از رو می‌خواندیم و من زبانم می‌گرفت، معلم با چوب می‌زد توی سر من و می‌گفت چرا ادا اطوار درمی آوری، یا انشاء که می‌خواندم زبانم می‌گرفت و … - من سر جشنواره فیلم کودک و ساخت قصه‌های مجید که به اصفهان رفتم دوباره با لهجة اصفهانی آشتی کردم.

شب یلدای پوراحمد

اینکه پوراحمد معتقد است که زمان داور بسیار خوبی برای سنجیدن کیفیت یک اثر است به تجربه او در فیلم " شب یلدا " بر می‌گردد. پور احمدبارها درباره این فیلم گفته: شب یلدا پس از اکران کشف شد و دیده شد. من زیاد از دوستان واطرافیان و غریبه‌ها شنیده ام که فیلم را ۵بار ۶بار و ۱۶ بار دیده اند. آقای در سوئد به من می‌گفت فیلم را سی چهل بار دیده است. از نظر پوراحمد فیلمی چون شب یلدا دیگر تکرار نمی‌شود بخشی از هر فیلمی که آدم می‌سازد حدیث نفس است. دوز و در جه این حدیث نفس در شب یلدا بیشترین حد است بنابراین دیگر تکرار نمی‌شود.

جالب است بدانید بعد از یکی از اکران‌های دانشجویی فیلم " شب یلدا "یکی از دانشجویان بلند شد وگفت شما آقای پور احمد بعد از این فیلم مرده ای! پوراحمد می‌پرسد چرا؟ آن دانشجو در پاسخ می‌گوید: برای اینکه دیگر نمی‌توانی بهتر از این فیلم بسازی! پور احمد نیز می‌گوید: من سعی خودم را می‌کنم اگر موفق نشدم انا لله وانا الیه راجعون و اگر موفق شدم که ….

کلینت ایستوود و پور احمد

کیومرث پوراحمد سال‌ها قبل در یادداشتی که در ماهنامه فیلم نوشته بود به شدت از شرایط فیلمسازی در سینما انتقاد کرده بود. او در بخش‌هایی از یادداشت خود نوشته بود: بیایید تعارف را کنار بگذاریم دراین سرزمین کارگردان، سر عمله است وبقیه عوامل عمله. کلینت ایستوود و مارتین اسکورسیزی چند سالشان است؟ پیر شده اند ولی همچنان با نیرو و انرژی کار می‌کنند. چون بکن بکن ندارند. نگران پروانه ساخت ونمایش و سرمایه و سانسور و سالن و گروه‌های فشار و هزار مشکل دیگر نیستند. سیستم چنان دقیق و حساب شده است که برای مثلاً آقای ایستوود فرقی نمی‌کند فیلم دونفره پلهای مدیسون کانتی را بسازد یا فیلم بزرگ شکست ناپذیر را، با چند بازیگر وهزاران سیاهی لشگر. برای هردو فیلم به یک اندازه نیرو صرف می‌کند. دراین سرزمین نفرین شده، ما در آغاز شکفتگی، پیر و از کارافتاده شده ایم.

پوراحمد راوی قصه‌ها

پوراحمد روایت را می‌شناخت، دید خوبی از جامعه داشت و کارهایش با زبانی ساده و روایتی جذاب بیننده را جذب می‌کرد. همین ویژگی‌ها بود که او را ماندگار کرد. آثار او در عین اینکه از زمانه خود می‌گوید، تاریخ انقضا ندارد، برای کودکان و نوجوانان نسل‌های مختلف خاطره‌سازی کرده و عموماً از رمان‌ها برگرفته شده است. آثاری مانند «قصه‌های مجید»، «شرم»، «اتوبوس شب» و «نان و شعر» هنوز از زیباترین آثار کودک و نوجوان به شمار می‌رود. او در کارهایش دغدغه همه‌شمولی را نشانه گرفت و همزادپنداری بخش عظیمی از مخاطبان را برانگیخت. در لنگرگاه به خشونت خانگی پرداخت؛ به اینکه امنیت در چهاردیواری خانه چه موضوع بزرگ و مهمی است. در قصه‌های مجید زبان بچه‌ها شد و از دردسرهایشان گفت؛ از خشونت جاری در مدرسه‌ها و فضایی تاریک که بچه‌ها را می‌ترساند و دلزده می‌کرد. دغدغه‌های او از دل جامعه برآمده بود و همین کارهایش را به موفقیت می‌رساند.

پوراحمد از نگاه اهالی سینما

اصغر فرهادی: «کیومرث پوراحمد از جمله افرادی است که هر چه می‌گوید روی ماجراست و در پشت آن چیزی نیست. او در همه گونه‌های سینمایی فیلم ساخت و این از خصوصیات وی محسوب می‌شود. این کارگردان بعد از «قصه‌های مجید» خود را به آن نوع سینما محدود نکرد، بلکه سعی داشت فیلم‌های دیگری را هم کار کند. او همیشه جز اولین کسانی بود که بعد از ساخت فیلم‌هایم به من زنگ می‌زد و تبریک می‌گفت.»

علیرضا داوودنژاد: «در این کشور ۷۰ میلیونی چند نفر از خواب بلند شده‌اند و چند نفر از آن‌ها قصه می‌نویسند و چند تا از این قصه‌ها فیلم می‌شود و اینکه از میان فیلم‌هایی که بر اساس قصه‌ها نوشته می‌شود، چه تعداد مخاطب پیدا می‌کنند. ما هنرمندی استثنایی داریم که دوستش داریم.»

واکنش مجید «قصه‌های مجید» به درگذشت کیومرث پوراحمد: رابطه‌مان پدر و پسری بود

مهدی باقربیگی بازیگر نقش مجید سریال «قصه‌های مجید» دقایقی پس از مطلع شدن از خبر درگذشت کیومرث پوراحمد گفت: کیومرث پوراحمد به فرهنگ و سینما و تلویزیون خدمت کرد و مردم ما هنرمند بزرگی را از دست دادند.

مهدی باقربیگی که به عنوان بازیگر اصلی سریال «قصه‌های مجید» با این کارگردان تازه درگذشته همکاری داشت اظهار داشت: رابطه من و ایشان رابطه پدر و پسری بود. آقای پوراحمد آدم مسئولیت پذیری بود. در زمان ساخت «قصه‌های مجید» و حتی پس ازآن حواسش به من بود. با هم مدام در ارتباط بودیم و احوالپرسی می‌کردیم. او در زندگی به من مشاوره می‌داد. برای من مثل یک پدر بود و با همدیگر رابطه پدر و پسری داشتیم.

باقربیگی افزود: من ده دقیقه است که از درگذشت ایشان خبردار شدم. من با خانواده شان تماس گرفتم و آنها این خبر را تایید کردند. الان اصلاً نمی‌توانم حرف بزنم. هم اصفهانی‌ها و هم کل مردم کشور آدم بزرگی را از دست دادند. خانواده ایشان مثل خانواده خودم هستند. قصه‌های مجید یکی از سریال‌های خوب این کارگردان بود. مردم هنوز بعد از بیست و چند سال این سریال را به یاد می‌آورند. به این خاطر که داستانش با زندگی مردم هماهنگ بود و خیلی‌ها در خانه خودشان شخصیتی مثل مجید را داشتند.

علت مرگ کیومرث پوراحمد

ظهر امروز 16 فروردین 1402 ابتدا اعلام شد که کیومرث پوراحمد بر اثر سکته قلبی در بندر انزلی دارفانی را وداع گفته است این خبر را سیدعلی قائم‌مقامی تهیه‌کننده سینما و تهیه کننده آخرین اثر سینمایی پوراحمد اعلام کرده بود اما زمان کوتاهی نگذشته بود که کانال تلگرامی ماهنامه فیلم امروز به سردبیری هوشنگ گلمکانی از دوستان نزدیک پوراحمد اعلام کرد که کیومرث پوراحمد خودکشی کرده است.

اما این خبر تنها به مجله فیلم امروز محدود نشد و دادستان گیلان اولین مقام قضایی بود که به این خبر واکنش نشان داد و آن را تایید کرد او در گفتگو با رسانه ها گفت: به محض دریافت گزارش، بازپرس ویژه قتل در محل حاضر شدند و با بررسی های اولیه نظر بر خودکشی این کارگردان سینما داشتند که واکاوی جزئیات، مستلزم رسیدگی دقیق قضایی است.کیومرث پوراحمد ساعت یک بامداد روز چهارشنبه مورخ ۱۴۰۲/۱/۱۶ در یکی از واحد‌های دهکده ساحلی انزلی فوت کرده است.درحال حاضر جسد به پزشکی قانونی انتقال داده شد تا علت تامه مرگ بررسی که خبر تکمیلی متعاقبا اطلاع رسانی می گردد.
مرکز اطلاع‌رسانی پلیس گیلان نیز در خبری جداگانه اعلام کرد: یافته‌های پلیس حاکی است کنار جسد مرحوم «کیومرث پوراحمد» دست نوشته‌ای کشف شده است که متاسفانه حکایت از اقدام به خودکشی وی دارد.تلاش کارآگاهان پلیس برای بررسی دقیق علت انگیزه احتمالی متوفی در اقدام به خودکشی، ادامه دارد.