از ناخودآگاه سیاسی تا ایام آموختن

«ناخودآگاه سیاسی»، «کفش هایش» و «ایام آموختن» از تازه‌های نشر هستند که سه انتشارات نی، میلکان و مرکز روانه بازار کتاب کرده‌اند.

از ناخودآگاه سیاسی تا ایام آموختن


«ناخودآگاه سیاسی/ روایت در مقام کنش نمادین اجتماعی» نوشته فردریک جیمسون، ترجمه شاپور بهیان، نشر نی

نویسنده در این کتاب به گفته ناشر بر جدایی ادبیات از سیاست خط بطلان می‌کشد و پیوندهای آفرینش ادبی را با بستر سیاسی‌اش از نو به‌نحوی بدیع برقرار می‌کند. جیمسون بر اولویت تفسیر سیاسی متن‌های ادبی پای می‌فشارد. به عقیده‌ او، تفسیر سیاسی در حکم تکمله یا ابزاری کمکی برای روش‌های مرسوم تفسیر نیست، بلکه در کانون درک ما از متن ادبی جای دارد. مفهوم «ناخودآگاه سیاسی» چارچوبی برای همین درک از آفرینش ادبی و تفسیر آن فراهم می‌کند، مفهومی که ریشه‌هایش را در برداشت فروید از تحقق آرزو به عنوان عملی جبرانی و کارکرد روایت در تحلیل لوی‌استروس از «تفکر وحشی» می‌توان یافت. جیمسون به کمک منابع خود می‌کوشد این فرضیه را بپرورد که آثار ادبی را می‌توان راه‌حل‌هایی نمادین برای بن‌بست‌ها و معضلات اجتماعی واقعی دانست که تنها به نحوی ناخودآگاه احساس می‌شوند. در این میان وظیفه‌ منتقد این است که اسباب بازسازی آن مسائل و تناقض‌های واقعی را فراهم کند که متن در مقام کلی پرتنش آنها را به درون بافت خود می‌کشد و آنچه صرفاً حس می‌شد به رؤیت درمی‌آورد. در ادامه جیمسون نظریه‌اش را برای تفسیر آثار کلاسیک قرن نوزدهم و بیستم، نظیر رمان‌های بالزاک، گیسینگ و کنراد، به کار می‌گیرد. ناخودآگاه سیاسی در دوره‌ای به نگارش درآمد که موج نظریه‌های فرانسوی همه‌جا فراگیر می‌شد و مطالعات فرهنگی در آن‌سوی اقیانوس اطلس را نیز درنوردیده بود. بخش مهمی از غنای نظری اثر جیمسون ناشی از تلاش قهرمانانه‌ او برای سرشاخ‌شدن با کثیر نظریه‌هایی است که اولویت تفسیر سیاسی یا مارکسیستی متن‌ها را به چالش می‌کشند و برای آن جایگاهی صرفاً در کنار سایر نظریه‌های موجود قائل می‌شوند. ماندگاری اثر جیمسون و تثبیت آن به عنوان اثری شاخص و تأثیرگذار در نقد فرهنگ و مطالعه‌ ادبیات نشان می‌دهد که بلندپروازی نظری او خالی از بهره و توفیق نبوده است.

«کفش‌هایش» نوشته جوجو مویز، ترجمه کیمیا فضایی، نشر میلکان

این کتاب روایتگر دوستی عمیق زنانی‌ست که در عین تفاوت با یکدیگر در حال تجربه‌ مشترک میانسالی هستند؛ زنانی که به‌رغم محبت و توجهی که به خانواده‌ خود دارند، چندان از جانب آ‌نها جدی گرفته نمی‌شوند. به‌همین‌سبب مدام در تلا‌ش‌اند تا معنای حقیقی زندگی خود را پیدا کنند.

سَم یک مادر متاهل است که دختری جوان دارد و شوهرش به‌خاطر از دست دادن شغل و مرگ پدرش دچار افسردگی شده است. در چنین شرایطی او تنها نان‌آور خانه است و به‌همین‌سبب مدام احساس خستگی و تنهایی می‌کند. تا اینکه برای اولین‌بار به یک باشگاه بدنسازی می‌رود و به‌طور تصادفی ساک دستی زنی دیگر را برمی‌دارد. سم سرانجام متوجه این اشتباه می‌شود، اما به‌خاطر عجله‌ زیاد برای رسیدن به یک جلسه‌ کاری‌ ناچار است کفش‌های زن ناشناس را بپوشد. او بعدها می‌فهمد نام این زن نیشاست و دوستی عمیق آنها به واسطه‌ همین کفش‌ها آغاز می‌گردد.در بخشی از کتاب کفش‌هایش می‌خوانیم: «جسمین همچنان که غذایش را می‌جود، می‌گوید: «الکس می‌گه غذا برای روحه و به حرف مدیریت گوش نمی‌ده و همون غذایی رو بهمون می‌ده که واسه مهمون‌ها درست می‌کنه. می‌پرستم این مرد رو.» نیشا وقتی گاز جان‌دار دیگری از آن ساندویچ لطیف می‌زند، پیش خودش فکر می‌کند احتمالاً او هم الکس را می‌پرستد.»

«ایام آموختن» نوشته آن ویازمسکی، ترجمه قاسم روبین، نشر مرکز

این کتاب روایتی است مستند از زندگی گدار و همسرش آن ویازمسکی که دانشجوی فلسفه است و بازیگر، دختری برخاسته از محیط و خانواده‌ای پایبند اصول و سنت، و نوه‌ فرانسوآ موریاک نویسنده. آنچه در کتاب می‌گذرد، نه محدود و منحصر به گزارشی خطی، که بازتابی است از زندگی و سینما و درس و دلباختگیِ زوجی که آینه‌ هم‌اند، تلفیقی از زندگی فردی و حیات اجتماعی این دو در دوره‌ای از تاریخ و در بزنگاه زمانه و نسلی زاده‌ جنگ، و حالا در آستانه‌ بلوغ فکری، رکنی از کتاب هم مربوط به همین نسل عصیـانـی اسـت، با مـطالباتی و آمـالـی که مـنـجـر مـی‌شود به تحولات اجتماعی‌ـ‌‌ فرهنگی ۱۹۶۸. اسلوب نویسنده در پرداختن روایت با تأسی و شاگردی از پیشگامان ادبی و سینمایی عصر خود، گسسته‌ ـ ‌پیوسته است، با ذهن و بیانی آمیخته‌ کلمه و تصویر. عنصر مکان هم البته به مثابه شخصیتی از روایت و با معنایی نمادین در جغرافیای شهر به خوبی در متن گنجانده شده است. ویازمسکی در تحقق آمال سینمایی‌اش گرچه ناکام ماند، اما از سودای نوشتن خلاصی نیافت، گرفتار کلمه شد، و نوشت.

ارسال نظر