نمایش فرشتگان سندرم داون در سینما و نمایش خانگی

سریال‌ها و فیلم‌ها علاوه بر سرگرمی مهم‌ترین کارکردشان فرهنگ‌سازی و به‌تصویرکشیدن قشری از جامعه است که صدایی ندارند یا کم‌تر در جامعه حضور پیدا می‌کنند. پرداختن به جامعة معلولان و افراد مبتلا به اوتیسم و سندرم داون چند سالی است در سینمای ایران مرسوم شده و فیلم‌ها و سریال‌های خوبی در این باره ساخته شده است هرچند کافی نیست و این بخش از جامعه نیازمند تصویرهای واقعی‌تر توأم با آموزش برای عموم مردم هستند. فیلم‌ها و سریال‌ها می‌توانند الگوی مناسب رفتاری با این بخش از جامعه را به مردم آموزش دهند و هم چنین به‌تصویرکشیدن آنها به خانواده‌هایشان کمک کنند تا هم خود و هم فرزندشان حضور بیشتری در جامعه داشته و از قضاوت‌ها و واکنش‌های مردم ابایی نداشته باشند و سینما می‌تواند زمینه‌ای را فراهم کند که این کودکان در اجتماع بیشتر پذیرفته شوند و توانمندی‌هایشان دیده شود و بتوانند به‌عنوان یک انسان در جامعه نقش داشته باشند. به‌تازگی سریال «رهایم کن» به کارگردانی شهرام شاه‌حسینی در پلتفرم نمایش خانگی کودک سندرم داون را در میان شخصیت‌ها و بازیگران خود دارد. «راما» کودک سندرم داونی است که مادرش رهایش کرده و با پدرش با بازی محسن تنابنده زندگی می‌کند. نکته جالب‌توجه و مهم سریال این است که کاراکتر راما را محمدصادق میرمحمدی کودکی که خودش فرشتة سندرم داون است ایفا می‌کند و حضور پررنگ و شیرینی او در سکانس‌های متعدد سبب شده تا سریال «رهایم کن» بدون او قابل‌تصور نباشد. «سندروم داون» یکی از متداول‌ترین اختلالات کروموزومی مادرزادی است که باعث می‌شود کودک مبتلا به این سندروم در رشدش دچار عقب‌ماندگی شود که اصطلاحا به آن کودکان آهسته گام می‌گویند. یعنی آنها دیرتر از سایر همسن و سالان خود به یک رشد نسبی می‌رسند. در سندروم داون در هر سلول به‌جای ۴۶ کروموزوم ۴۷ کروموزوم (یک کروموزوم x اضافه) وجود دارد. این کروموزوم x اضافه جنسیت زنانه را در این کودکان پررنگ می‌کند و باعث می‌شود این کودکان ویژگی‌های رفتاری خاصی داشته باشند. مثلا اینکه این کودکان بیش از اندازه مهربان و دوست‌داشتنی می‌شوند. به همین دلیل، ارتباط با آن‌ها بسیار آسان می‌شود.

سریال «رهایم کن» که این روزها با اقبال خوب مخاطبان نیز مواجه شده و جزو پربیننده‌ترین سریال‌های ایرانی است، تنها سریال و فیلمی نیست که به کودکان سندرم داون پرداخته در سینمای ایران و هم چنین سینمای جهان این موضوع بیشتر به تصویر کشیده شده است. فیلم‌هایی همچون «روز هشتم»، آنیتا و دافنه در سینمای جهان و فیلم‌هایی همچون «بچه‌های ابدی» در سینمای ایران کودکان سندرم داون و سختی‌ها و شیرینی‌های زندگی این بخش از جامعه را به تصویر کشیده‌اند. در ادامه نگاهی می‌اندازیم به چند فیلم مشهور در سینمای ایران و هم چنین سایر کشورها که افراد سندروم داون یا شخصیت‌های مبتلا به سندروم داون در آن سوژه و موضوع اصلی است.

بچه‌های ابدی

پوران درخشنده سال ۱۳۸۵ در بازگشتی درخشان به سینمای اجتماعی فیلم «بچه‌های ابدی» را به بیست و پنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر آورد. فیلمی با بازی شهاب حسینی، الهام حمیدی، هادی مرزبان، پانته‌آ بهرام و... که همانند دیگر آثار درخشنده، دغدغه اجتماعی داشت.

در فیلم «بچه‌های ابدی» می‌بینیم که نگار (الهام حمیدی) و ایمان (شهاب حسینی) قصد دارند با هم ازدواج کنند، اما نگار دچار تردید می‌شود. این تردید به دلیل حضور علی، برادر نوجوان ایمان است که «سندرم داون» دارد.

فیلم «بچه‌های ابدی» به کارگردانی پوران درخشنده، به مخاطبان نشان می‌دهد که نیازهای احساسیِ این‌گونه اشخاص همانند افراد عادی است و توان‌بخشی می‌تواند سازگاریِ آن‌ها را با محیط افزایش دهد. هم چنین این فیلم از جمله فیلم‌هایی بود که به مشکلات و چالش‌های خانواده‌های سندرم داون پرداخته است.

دافنه و برادرم دایناسورها را تعقیب می‌کند

کشور سازنده: ایتالیا

سینمای ایتالیا در ساخت فیلم‌ جریان‌ساز و پیشگام بوده است. فیلم «دافنه» و فیلم «برادرم دایناسورها را تعقیب می‌کند» دو فیلم خوش‌ساخت و مشهور سینمای ایتالیاست که در هردو شخصیت اصلی فیلم سندرم داون دارد.

دافنه زنی جوان، شوخ‌طبع و مبتلا به سندرم داون است که انرژی فراوانی دارد و انرژی مثبت خود را به همه منتقل می‌کند. او مستقل است، اما هنوز با پدر و مادرش، لوئیجی و ماریا، زندگی می‌کند تا اینکه ناگهان مادرش از دنیا می‌رود و تعادل خانواده به هم می‌خورد.

فیلم «برادرم دایناسورها را تعقیب می‌کند» محصول 2019 داستان درباره خانواده افراد مبتلا به سندرم داون است. در خلاصه فیلم آمده: جک همیشه دوست داشته برادر کوچکی داشته باشد تا با او بازی کند و وقتی جیو به دنیا می‌آید، والدینش به او می‌گویند که برادرش کودکی خاص است. با این جمله، جک در تخیلات خود از برادرش ابرقهرمانی با قدرت‌های شگفت‌انگیز مانند شخصیت‌های کتاب‌های کمیک می‌سازد. اما باگذشت زمان جک متوجه حقیقتی می‌شود؛ برادرش سندرم داون دارد. جک تصمیم می‌گیرد این مسئله را از دیگران مخفی نگه دارد.

رفقا

کشور سازنده: برزیل

سینمای برزیل نیز فیلمی با موضوع سندرم داون ساخته فیلمی که برخلاف سایر فیلم‌ها سه شخصیت سندرم داون دارد. فیلم «رفقا» درباره سه دوست نوجوان است که هر سه به سندروم داون مبتلا هستند؛ استالونه، آنیا و مارسیو. هر سه در مؤسسه‌ای همراه سایر کودکان مبتلا به سندروم داون زندگی می‌کنند. هرکدام از آنها آرزویی دارد و برای رسیدن به آرزوی خود تصمیم می‌گیرند که از مؤسسه فرار کنند و راهی سفر شوند. استالونه دوست دارد دریا را از نزدیک ببیند؛ آنیا دوست دارد ازدواج کند و مارسیو آرزو دارد پرواز را تجربه کند. این سه دوست نیمه‌شب ماشینی را می‌دزدند و راهی سفری پر از ماجراجویی می‌شوند.

آنیتا

کشور سازنده: آرژانتین

پس از برزیل با جستجو در سینمای آرژانتین نیز به فیلمی خوش‌ساخت محصول سال 2019 به نام آنیتا برخورد می‌کنیم که داستان دختری مبتلا به سندرم داون است که با مادرش در بوئنوس‌آیرس زندگی می‌کند. در ۱۸ جولای ۱۹۹۴، بمب‌گذاری در شهر زندگی او را برای همیشه تغییر می‌دهد. آنیتا نمی‌فهمد چه اتفاقی افتاده است. آنیتا فقط به یاد می‌آورد که مادرش برای رسیدگی به کارهای اداری از خانه بیرون رفت، زمین شروع به لرزیدن کرد و او از نردبانی پایین افتاد. او از سروصدا می‌ترسد، فرار می‌کند و گم می‌شود. او در مسیر با چند نفر روبه‌رو می‌شود که در جست‌وجوی مادرش به او کمک می‌کنند.

روز هشتم

کشور سازنده: بلژیک

قدیمی‌ترین فیلم این فهرست فیلم «روز هشتم» به زبان فرانسوی محصول سال 1996 بلژیک است. این فیلم امتیاز 5/7 را از آی ام دی بی گرفته و از فیلم‌های ماندگار سینمای بلژیک محسوب می‌شود. داستان فیلم درباره ژرژ پسری مبتلا به سندرم داون است که در آسایشگاه زندگی می‌کند. هری تاجری پرمشغله است و فروشندگان جوان و مشتاق را آموزش می‌دهد. او در زندگی کاری خود موفق است، اما زندگی شخصی او فاجعه است؛ همسرش او را ترک کرده و دو فرزندشان را با خود برده است. نه همسرش و نه فرزندانش دوست ندارند دوباره او را ببینند و او با ناراحتی و عصبانیت در جاده‌های روستایی پرسه می‌زند. از طرفی ژرژ که مادرش را ازدست‌داده و در آسایشگاه تنهاست تصمیم به فرار می‌گیرد و با هری برخورد می‌کند. در نهایت دوستی خاصی بین این دو شکل می‌گیرد؛ دوستی و رابطه‌ای که هری را به فردی متفاوت تبدیل می‌کند.

**--**-