بر تارک تار شهناز

در روزگاری زندگی می‌کنیم که چشم مردم در کنسرت‌ها و فیلم‌ها و قاب‌های نمایش خانگی جز گیتار و پیانو ویلن و چند ساز پاپ خارجی دیگر مجالی برای تماشای سازهای ایرانی نداشته است و گوش‌ها به شنیدن آهنگ‌های ریتمیک پاپ عادت کرده است. در روزگاری که ساز و آواز ایرانی سهمی از کنسرت‌های شلوغ و گران ندارد، تار ایرانی و نابغه‌ای همچون جلیل شهناز نیز برای مخاطب موسیقی بیگانه است هرچند بیگانه آشناست و نام و یادش در میان اهالی موسیقی مانا. استاد جلیل شهناز اگر زنده بود امروز یکصد و دومین سال تولدش را جشن می‌گرفت و از اصفهان، زادگاهش و خانواده اهل موسیقی‌اش می‌گفت. استاد جلیل شهناز در سال ۱۳۰۰ در خانواده ای شیفته ساز و آواز ایرانی در شهر موسیقی ایرانی یعنی اصفهان چشم به جهان گشود پدرش شعبان خان، شیفته موسیقی اصیل ایرانی بود ، عمویش غلامرضا سارنگ از نوازندگان خوب کمانچه در اصفهان بود و برادرش تار نواز چیره‌دست. در همین خانواده اما یک نفر جلیل شهناز شد که با اساتید بزرگی همچون حسن کسایی و تاج اصفهانی گروهی با نام «یاران ثلاث» را تشکیل داد و آن چنان در نوازندگی تار، چیره‌دست و صاحب‌سبک شد که در کنار اساتید بزرگ موسیقی از پرویز یاحقی گرفته تا محمدرضا شجریان و استاد تاج اصفهانی و فرامرز پایور تار نواخت. استاد محمدرضا شجریان نوازندگی شهناز را به شعر تشبیه کرده شعری که از چنان انسجام و وحدتی برخوردار است که همواره شنونده را تشنه نگه می‌دارد. استاد فرامرز پایور درباره بداهه‌نوازی‌های جلیل شهناز گفته است: بداهه‌نوازی‌های شهناز مانند داستانی است که آغاز، نقطه اوج و پایانی دلپذیر دارد. شهناز هنگامی که تار می‌نوازد انگار داستانی را به شیرینی تمام روایت می‌کند داستانی که نظر عوام و خواص را به خود جلب می‌کند.برای آشنایی بیشتر با این استاد گران‌قدر موسیقی کتاب «بر تارک تار؛ جلیل شهناز» به کوشش محمدجواد کسایی و محمود سیدهندی انتشارات هنر موسیقی بهترین منبع مطالعه است. این کتاب مروری است بر زندگی و هنر زنده‌یاد استاد جلیل شهناز، به همراه تصاویر و گفت‌وگوهایی که برای نخستین‌بار رنگ انتشار را به خود دیده‌اند. بخش نخست این کتاب تبارشناسی خاندان جلیل شهناز است. در بخش بعدی گفتارها و نوشتارهایی از بزرگانی چون علی تجویدی، حسن کسایی، فرهنگ شریف، بیژن ترقی، پرویز یاحقی، ساسان سپنتا، همایون خرم، محمدرضا شجریان، محمدرضا درویشی و… درباره شخصیت و ساز زنده‌یاد شهناز منتشر شده است.بعید است کسی شیفته موسیقی ایرانی باشد و نام استاد جلیل شهناز را نشنیده باشد اما اگر تاکنون گوش‌هایتان شیرینی تار استاد شهناز را مزه‌مزه نکرده است در اینترنت جستجو کنید: «20 قطعه برای تار» و گوشتان را به شنیدن داستانی بی‌انتها با نوازندگی استادی چیره‌دست مهمان کنید.