اصفهان؛ نقطه آغاز هفته جهانی صنایع‌دستی
اصفهان شهر جهانی و خلاق صنایع‌دستی حال و هوای قدمت و هنر به خود گرفته است. اصفهانی که به‌عنوان نخستین شهر ایرانی به عضویت شبکه شهرهای خلاق یونسکو در زمینه صنایع‌دستی و هنرهای مردمی درآمد و همچنین توسط شورای جهانی صنایع‌دستی، عنوان شهر جهانی صنایع‌دستی به آن اعطا شد
اصفهان شهر جهانی و خلاق صنایع‌دستی حال و هوای قدمت و هنر به خود گرفته است. اصفهانی که به‌عنوان نخستین شهر ایرانی به عضویت شبکه شهرهای خلاق یونسکو در زمینه صنایع‌دستی و هنرهای مردمی درآمد و همچنین توسط شورای جهانی صنایع‌دستی، عنوان شهر جهانی صنایع‌دستی به آن اعطا شد. و حالا این شهر برای نخستین‌بار میزبان رویداد جهانی صنایع‌دستی شده است. افتتاح ویژه‌برنامه‌های هفته جهانی صنایع‌دستی در اصفهان کلید خورد و روز پر تکاپویی را با حضور مسئولان کشوری و استانی تجربه کرد.
اجلاس شهرداران شهرهای جهانی صنایع‌دستی نخستین عنوان برنامه‌ای بود که به مناسبت هفته صنایع‌دستی با حضور شهردار اصفهان و رئیس شورای جهانی صنایع‌دستی و در غیاب وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی که به سمیرم سفرکرده بود برگزار و پیرامون تفکرات و اندیشه‌های مختلف در ارتباط با صنایع‌دستی تبادل نظر انجام شد. در این نشست رئیس شورای جهانی صنایع‌دستی گفت: یکی از پروژه‌های بین‌المللی شورای جهانی صنایع‌دستی، اهدای جوایز به شهرهای پیشتاز در عرصه صنایع‌دستی است. سعد القدومی با بیان اینکه یکی از پروژه‌های بین‌المللی شورای جهانی صنایع‌دستی، اهدای جوایز به شهرهای پیشتاز در عرصه صنایع‌دستی است اظهار کرد: برای انتخاب شهرهای جهان به‌عنوان شهرهای صنایع‌دستی، ابتدا ارزیابان خود را به شهرها اعزام می‌کنیم تا درباره اینکه آیا شهرها، استان‌ها و شهرستان‌ها قابلیت‌های مدنظر و معیارهای شهرهای صنایع‌دستی جهان را دارند، تحقیق کنند در ادامه بخش اجرایی شورای جهانی صنایع‌دستی گزارش‌های ارزیابان اعزامی به شهرها را موردبحث و بررسی دقیق قرار می‌دهند تا در نهایت این گزارش‌ها منجر به تصمیم‌گیری نهایی برای اعطای مجوزها شود.به گفته القدومی اینکه بتوانیم میراث‌فرهنگی و صنایع‌دستی را در چهارچوب‌های بین‌المللی حفظ کرده و آن تولیدات را تداوم بخشیم، هدف اصلی است. او با اشاره به اینکه ارزیابان در قالب تهیه گزارش‌های خود از وضعیت هنرمندان و شهرهای صنایع‌دستی، توصیه‌هایی را ارائه می‌کنند توضیح داد: می‌توان این گزارش‌ها را به شهرداری‌ها ابلاغ کرد تا موجب بهبود کیفیت کار حمایت از هنرمندان و صنایع‌دستی شود، حمایتی در راستای تهیه مواد اولیه، ایجاد محیط‌هایی مناسب جهت برپایی کارگاه‌های صنایع‌دستی، حمایت‌های مالی و در اختیار گذاشتن یارانه‌ها به هنرمندان از جمله تصمیم‌ها و اقداماتی است که صورت می‌گیرد. رئیس شورای جهانی صنایع‌دستی گفت: در نظر داریم محیطی را برای هنرمندان فراهم کنیم تا علاوه بر ایجاد هنر و تولید آثار صنایع‌دستی، زمینه حضور کارآموزان و شاگردپروری ایجاد شود این در حالی است که هیئت ارزیابان شورای جهانی صنایع‌دستی حتی دررابطه‌با سلامتی هنرمندان نیز گزارش‌هایی را تهیه و ارسال می‌کند.
شهرداران شهرهای جهانی صنایع‌دستی راویان اطلاعات و اخبار این حوزه هستند
در ادامه این نشست شهرداران شهرهای مختلف در مورد مسیرهایی که هر کدام متناسب با ظرفیت و پتانسیل شهر خود طی کرده بودند توضیح دادند تا سایر شهرداران نیز بتوانند از تجارب یکدیگر بهره‌مند شوند. دراین‌بین مدیرکل توسعه و ترویج صنایع‌دستی وزارت میراث‌فرهنگی نیز به میزبانی اصفهان در این دوره از رویداد جهانی صنایع‌دستی اشاره کرد و گفت: برای نخستین‌بار شهر اصفهان میزبان این رویداد جهانی است، رویدادی که رئیس شورای جهانی صنایع‌دستی نیز در آن حضور دارد. ویدا توحدی شهرداران شهرهای جهانی صنایع‌دستی را راویان اطلاعات و اخبار حوزه صنایع‌دستی کشور قلمداد کرد و خطاب به آنها گفت: هر کدام از شما نشانی از ظرفیت‌های بی‌بدیل کشور در حوزه صنایع‌دستی به شمار می‌روید. توحدی تصریح کرد: تلاش شده تا شهرهایی که قابلیت و ظرفیت حوزه صنایع‌دستی را به‌خوبی نشان می‌دهند به ثبت ملی برسند. او اظهار کرد: هم‌اکنون ۲۶ روستا و ۴۷ شهر ملی صنایع‌دستی در کشور وجود دارد، درصورتی‌که روستا و شهری در این فرایند، شاخص بین‌المللی را ارتقا دهد و به مرحله‌ای برسد، ارزیابان شورای جهانی صنایع‌دستی آن منطقه را مورد ارزیابی قرار می‌دهند، سپس پرونده آنها آماده و به شورای جهانی ارسال می‌شود؛ امسال برای چهار پرونده کشور ارزیابان اعزام شده‌اند و نتایج آن به‌زودی ابلاغ می‌شود.
گذر صنایع‌دستی توسعه پایدار به همراه دارد
معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهردار اصفهان در این نشست گفت: اصفهان به جز عنوان شهر جهانی صنایع‌دستی، عنوان شهر خلاق یونسکو را نیز کسب کرده است. به گفته سعید ابراهیمی برپایی نمایشگاه هنرهای مردمی در باغ غدیر اصفهان یکی از اقدامات مدیریت شهری در این زمینه بوده است که ۲۱ نهاد و ذی‌نفع و ۳۵۰ نفر از هنرمندان برای برگزاری آن همکاری داشتند. او با بیان اینکه بیشتر رویدادها در محیط و فضاهای شهری همچون بستر زاینده‌رود، حاشیه پل‌های تاریخی و گذر چهارباغ برگزار می‌شود اظهار کرد: این روند به دلیل این است که فعالیت هنرمندان از نزدیک قابل‌مشاهده برای تمام شهروندان باشد و این تعامل دوسویه شهروندان و هنرمندان می‌تواند اثربخشی مطلوبی در پی داشته باشد. او هنرمندان را سرمایه‌های ارزشمند شهر دانست و عنوان کرد: تجلیل از هنرمندان هر سال برگزار می‌شود این روند ضروری است و هر سال با الگوی نوین باید حفظ و توسعه یابد. ابراهیمی با بیان اینکه هنرها را باید زنده نگه داشت اضافه کرد: سال گذشته در حوزه نوآوری صنایع‌دستی برنامه‌هایی در دستور کار قرار دادیم که برایند آن معرفی و ثبت 24 شغل سنتی بود. معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهردار اصفهان خاطرنشان کرد: اجرای گذر صنایع‌دستی جزو پروژه‌های سال جاری شهرداری است چرا که این اقدامات به توسعه پایدار شهر اصفهان و رشد شهر خلاق کمک می‌کند.
صنایع‌دستی سفیر فرهنگی مردمان و اقوام گوناگون دنیا است
آیین تجلیل از هنرمندان پیشکسوت صنایع‌دستی دیگر برنامه‌ای بود که با حضور مسئولان کشوری و استانی برگزار شد. در این مراسم استاندار اصفهان به‌عنوان میزبان مراسم گفت: صنایع‌دستی روایتگر صنعت، هنر و مهارت پیشینیان است و در واقع صنایع‌دستی سفیر فرهنگی مردمان و اقوام گوناگون دنیا است و هنرمندان هر سرزمینی با ارائه صنایع‌دستی و موضوعات هنری رمز و راز فرهنگ و تمدن ملت‌ها را آشکار می‌کنند. سید رضا مرتضوی اظهار کرد: اصفهان میراث‌دار یک‌سوم رشته‌های صنایع‌دستی دنیاست و از ۳۶۵ رشته صنایع‌دستی ثبت شده در ایران، حدود دو سوم آن در اصفهان است. او ادامه داد: کاشان، شهرضا، سمیرم، گلپایگان و شهر به شهر این استان جلوه‌ای از هنر و خلاقیت را در خود پرورش داده است و در کنار آن آئین‌ها، باورها و آداب و سنن و هنرهای بومی و سنتی از مصادیق بارز میراث‌فرهنگی ملموس و ناملموس اصفهان است. مرتضوی اذعان کرد: در عصری که پدیده جهانی‌شدن مرزهای جغرافیایی و اقتصادی کشورها را درنوردیده و فرهنگ اصیل سرزمین‌ها را به مخاطره انداخته است، ضرورت پاسداشت آن بیش‌ازپیش آشکار شده و هنرمندان به‌ویژه در عرصه صنایع‌دستی مرزبان اصلی جغرافیای فرهنگ و هنر تمدن خود هستند و باید از آنها قدردانی کرد.
5 درصد جمعیت اصفهان در حوزه صنایع‌دستی فعالیت می‌کنند
در ادامه این مراسم شهردار اصفهان نیز گفت: 5 درصد از جمعیت ۲ میلیون‌نفری اصفهان در حوزه صنایع‌دستی مشغول به فعالیت هستند. علی قاسم‌زاده با انتقاد از اینکه حق صنایع‌دستی به‌خوبی ادا نشده تأکید کرد: صنایع‌دستی ظرفیت آن را دارد که بتواند در بسیاری از حوزه‌ها اثرگذار باشد به‌شرط اینکه شرایط بهتری برای این بخش فراهم شود. قاسم‌زاده در مورد عواملی که باعث ماندگاری صنایع‌دستی می‌شوند توضیح داد: صنایع‌دستی اصفهان توانسته است به اقتضای زمان خود را تطبیق داده و از طرفی تاب‌آوری داشته باشد و فرهنگ‌پذیری و تشکیل زنجیره نسلی و خلاقیت و نوآوری پیوسته که تمام این موارد دست‌به‌دست هم داده‌اند تا ماندگاری صنایع‌دستی را شاهد باشیم.
در حوزه صنایع‌دستی باید از مدیریت هزینه به مدیریت سرمایه عزیمت کرد
معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گفت: در حال طراحی ناحیه صنایع‌دستی در اصفهان هستیم و همه بافت‌های تاریخی این شهر به ناحیه‌ها و بازارچه‌های صنایع‌دستی تبدیل خواهد شد. مریم جلالی خانه‌های ایرانی را مصداق نمایشگاه، موزه و کارگاه صنایع‌دستی دانست و اظهار کرد: صنایع‌دستی از متن زندگی برمی‌آید و شیواترین کلام، مفهوم دیروز را در قالب امروز عرضه می‌کند. او ادامه داد: نتیجه تلاش یک‌ساله ما در وزارتخانه، هم‌گرایی، مفاهمه و هم فهمی بوده است، در این راستا برداشت‌های مختلف را کنار گذاشتیم و همدیگر را پذیرفتیم، این حاصل درک است. به گفته جلالی صنایع‌دستی در چهار ساحت فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی نقش‌آفرینی می‌کند، در واقع صنایع‌دستی انسجام اجتماعی می‌آورد. او عنوان کرد: اقتصاد مسئله امروز کشور است و انسجام اجتماعی از شاخصه‌های صنایع‌دستی و راه برون‌رفت از انسداد اقتصادی است که می‌تواند منجر به ایجاد ارزش‌افزوده در کشور شود. جلالی تأکید کرد: نمایندگان ۱۴ شهر و روستا در جلسه حضور دارند، این انسجام، غیرت و معرفت در سایه صنایع‌دستی ایجاد شده و بهره گرفته از مؤلفه‌های انسانی است. او خاطرنشان کرد: باید از مدیریت هزینه به مدیریت سرمایه یا مدیریت درآمد عزیمت کنیم، صنایع‌دستی با سرعت تغییر می‌کند، اما عمق محتوایی خود را از دست نمی‌دهد، لذا باید به مزیت اقتصادی آن توجه شود. معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث‌فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی اظهار کرد: صنایع‌دستی در خلق ثروت مؤثر بوده و ارزش‌افزوده ایجاد می‌کند. از سویی تاب‌آوری و احترام به اقلیم و تنوع فرهنگی را در این حوزه داریم و هیچ‌کس نمی‌تواند آن را حذف کند.
خواهش دارم در حوزه تولید هرچه می‌سازید زیبا بسازید
وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی که از صبح برای پاسداشت هفته صنایع‌دستی به سمیرم اصفهان رفته بود در نشست تجلیل از پیشکسوتان حوزه صنایع‌دستی اصفهان نیز شرکت کرد و گفت: عرضه محصولات صنایع‌دستی یکی از مشکلات فعالان این حوزه است به همین دلیل ایجاد بازارچه و محل فروش محصولات آنها در ورودی شهرها به رفع آن کمک بسیاری می‌کند. عزت‌الله ضرغامی اصفهان را عروس صنایع‌دستی دنیا قلمداد کرد، توضیح داد: اصفهان مهد زیبایی‌هاست و یک بُعد آن، صنایع‌دستی متنوع و گستردگی آن است.او با بیان اینکه ریشه صنایع‌دستی نیاز اولیه مردم بوده؛ اما به شکل زیبا ساخته شده است؛ مانند سفال و لباس، گفت: ایرانیان هر چه که نیاز داشتند زیبا آفریدند و هنرهای سنتی کنار صنایع‌دستی بوده و به هم گره‌خورده است. وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گفت: خواهش دارم در حوزه تولید در کشور، هرچه می‌سازید زیبا بسازید. ضرغامی همچنین با اشاره به درد و دل‌ها و مشکلات فعالان صنایع‌دستی گفت: برخی از هنرمندان این حوزه تأکید داشتند که متولی مشخصی ندارند و امور آنها در چند وزارتخانه مانند فرهنگ و ارشاد اسلامی و میراث‌فرهنگی دنبال می‌شود. او افزود: با پیگیری‌های انجام شده و تصویب آن در شورای‌عالی انقلاب‌فرهنگی مقرر شد ازاین‌پس فرایند ارزشیابی و اعطای درجه هنری هنرمندان صنایع‌دستی در وزارتخانه میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی انجام شود. ضرغامی تأکید کرد: بیمه هم یکی از مسائل مهم برای هنرمندان صنایع‌دستی است که باید وضعیت آن روشن شود و اول باید رونق تولید و صادرات صورت گیرد این در حالی است که امید داریم با دستوری که رئیس‌جمهور در این زمینه داده هرچه زودتر این مسئله حل شود و از همه مسئولان درخواست دارم در این زمینه اقدام کنند.
صنایع‌دستی تسهیلگر اقتصاد و توسعه هستند
رئیس شورای جهانی صنایع‌دستی نیز در این مراسم گفت: تلاش دارم فعالان حوزه صنایع‌دستی را هدایت کنم و بر اساس مسئولیتم و در راستای راهبردهای شورای جهانی گام بردارم. سعد القدومی با بیان اینکه اصفهان جزو نخستین شهرهایی بود که عنوان شهر جهانی صنایع‌دستی را به خود اختصاص داد تصریح کرد: هنرمندان و طراحان خلاقانه و در چهارچوب‌های فرهنگی حافظان مرزهای فرهنگی و هنری هر منطقه در مقابل تهاجم فرهنگی هستند. القدومی تصریح کرد: سازمان ما وظیفه دارد و مأموریت خود می‌داند که از میراث‌فرهنگی محافظت کند، البته حکومت‌ها و نظام‌های داخلی هم باید این کار را انجام دهند، سیاست ما محدود به حفاظت و حراست از چهارچوب فرهنگی نمی‌شود و باید به پیشرفت و توسعه در قالب اقتصادی توجه شود. او عنوان کرد: صنایع‌دستی می‌تواند در جهانی که مشاغل رو به افول است به رویش، گسترش، توسعه اقتصادی و صادرات کمک کند، توسعه صنایع‌دستی به‌وسیله حکومت‌های ملی و محلی از طریق ارتباط، برنامه‌ریزی و در اختیار دادن مکان برای آموزش و توسعه امکان‌پذیر می‌شود.
حواشی یک تجلیل
اما از حواشی مراسم تجلیل از پیشکسوتان صنایع‌دستی اصفهان دو نکته حائز اهمیت بود. نخست اینکه وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی از استاندار اصفهان خواست تا جلسه را ترک کند و در جلسه زاینده‌رود که شاهرگ حیاتی اصفهان است شرکت کند؛ این نکته برای هنرمندان و حضار اصفهانی که ضرورت توجه به زاینده‌رود را بیش‌ازپیش می‌دانند با استقبال روبرو شد. اما در اجرای تقدیر از پیشکسوتان باتوجه‌به کهولت سن هنرمندان که توانایی حضور بر روی سن را نداشتند ضرغامی برای تقدیر از عمری تلاش آنها به سمت هنرمندان رفت و از آنها تقدیر کرد.
اعتبارات دولت در حوزه مرمت سازه‌های تاریخی کافی نیست
در ادامه مراسم زمانی که مسئولان برای نمایشگاه ملی صنایع‌دستی در اصفهان در حال عزیمت به باغ‌موزه چهلستون بودند وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در جمع اصحاب رسانه به برخی از سؤالات آنها پاسخ داد. ضرغامی در مورد مسئله موزه ریسباف گفت: جلسه مفصلی با حضور مهدی طغیانی، نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی، شهردار و مسئولان اصفهان دراین‌خصوص برگزار شد و بنا داریم از نزدیک از این کارخانه بازدید کرده و از طریق وزارت اقتصاد و امور دارایی موضوع را پیگیری کنیم. او همچنین در خصوص وضعیت مرمت مساجد اصفهان گفت: در مورد آسیب‌هایی که به سازه‌های تاریخی وارد می‌شود نگران هستیم. برخی از سازه‌ها به لحاظ پایداری دچار مشکل است. اعتبارات دولت در این حوزه کافی نیست و به همین مشارکت بخش خصوصی در این حوزه را تسریع کردیم. ضرغامی با تأکید به اینکه واگذاری بناهای تاریخی چه نفیس و چه غیر نفیس به‌هیچ‌عنوان مطرح نیست خاطرنشان کرد: این بناها جزو اموال عمومی است و فقط بحثِ اجاره و آن هم مدت‌دار بر اساس مرمتی است که انجام می‌شود. او با بیان اینکه در مورد اموال غیر نفیس هم مشارکت بخش خصوصی را به رسمیت شناخته‌ایم، گفت: دراین‌رابطه، بسیاری از مراکز وجود دارند که توسط بخش خصوصی مرمت و نگهداری می‌شوند و این باعث افتخار است. وزیر میراث‌فرهنگی همچنین دررابطه‌با فرونشست اصفهان و آثار آن بر بناهای تاریخی گفت: از همان ابتدا یک گروه کارشناسی دراین‌رابطه تشکیل شد و در زمان حاضر پژوهشگاه میراث‌فرهنگی روی این مسئله در حال‌کردن است و امیدواریم مسئلة جدی ای دراین‌رابطه وجود نداشته باشد.
افتتاح نمایشگاه ملی صنایع‌دستی در اصفهان
در پایان بیست و دومین نمایشگاه ملی صنایع‌دستی با حضور وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در محل باغ‌موزه چهلستون اصفهان افتتاح شد. این نمایشگاه دارای ۱۰۶ غرفه آثار صنایع‌دستی از همه استان‌های کشور است که همزمان با هفته صنایع‌دستی تا ۲۶ خرداد جاری برپاست.
