تخریب خانه‌های تاریخی اصفهان تکراری و غم‌انگیز

سرنوشت خانه‌های تاریخی در اصفهان غم‌انگیز و نگران‌کننده است هرچند وقت یکبار خبری از تخریب یک یا چند خانه در بافت تاریخی اصفهان به گوش می‌رسد و آن خانه‌هایی هم که از تخریب جان سالم به در برده‌اند نفس‌هایشان به شماره افتاده و به ویرانه‌ای شباهت دارند که تا نابودی فاصله زیادی ندارند. هر خبری از خانه‌های تاریخی منتشر می‌شود خاطرات تلخ تخریب خانه‌های تاریخی ارزشمند اصفهان زنده می‌شود و این زخم کهنه دوباره سر باز می‌کند. در تازه‌ترین اخبار مربوط به خانه‌های تاریخی اصفهان، مدیر بررسی خانه‌های تاریخی بعد از دوران قاجار در اصفهان اعلام کرده که دو خانه ارزشمند تاریخی اصفهان در آستانه تخریب کامل هستند. دو خانه‌ای که در منطقه باغ زرشک اصفهان قرار دارد و اگر اقدامی صورت نگیرد تا تخریب و نابودی کامل فاصله‌ای ندارد. زنگ خطر مربوط به خانه‌های تاریخی اصفهان خیلی وقت است که به صدا درآمده نکته تأسف‌بار این است که حتی خانه‌های تاریخی که ثبت ملی شده نیز از تخریب در امان نبوده‌اند و برخی از مالکان حتی یاد گرفته‌اند که چه‌کار کنند تا یک‌خانه ثبت ملی شده را از ثبت خارج کرده و به سمت تخریب و نوسازی پیش ببرند و به نظر می‌رسد زور میراث‌فرهنگی و قانون به این مالکان نمی‌رسد و حتی موانع قانونی نیز نتوانسته مانع از تخریب‌ها شود.

در سوی دیگر، سازمان‌ها و ارگان‌های شهری هستند که با نگاه توسعه محورانه دست به تخریب عمدی یا نابودی خانه‌های تاریخی می‌زنند. اما در آن طرف ترازوی جدال تخریب گران و خانه‌های تاریخی، سازمان میراث‌فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری استان اصفهان است که برای حفظ این خانه‌ها برنامة حفاظتی و نظارتی قدرتمندی ندارد تا هر روز در گوشه‌ای از اصفهان شاهد تخریب و نابودی خانه‌های ارزشمندی باشیم که در هر کشوری قرار داشتند، حفظ، نگه‌داری و بهره‌برداری فرهنگی و گردشگری از آنها در اولویت قرار داشت اما در اصفهان حفظ این خانه‌های ارزشمند تاریخی که تعدادشان به دو هزار خانه می‌رسد، حتی از شهرهایی مثل یزد در کشور خودمان نیز پایین‌تر و ضعیف‌تر است.

در این میان خانه‌های ستاره‌دار نیز هستند که وضعیتشان از خانه‌های ثبت ملی شده نیز بدتر است. حدود یک هزار خانة ستاره‌دار در اصفهان وجود دارد که اکثرشان در آستانه تخریب هستند و فاجعه‌ای مانند آنچه برای خانه شکری پیش‌آمده در کمین آنهاست. خانه‌های قدیمی اصفهان که ارزش تاریخی ندارند هم غصه‌ای جداگانه‌اند و یاسمنی گمشده در میان سمن‌های خانه‌های اصفهان هستند.

حفظ و نگه‌داری خانه‌های تاریخی اصفهان همیشه یکی از نگرانی‌های اصلی دوستداران میراث‌فرهنگی، گردشگری و تاریخ بوده و هست و این چرخه معیوب که میراث‌فرهنگی در شناسایی خانه‌های ارزشمند و ستاره‌دار و یا ثبت ملی کردن آن‌ها و هم چنین حفاظت از آنها کوتاهی می‌کند، شهرداری جواز تخریب می‌دهد و قوانین برای حفاظت از این میراث‌های ارزشمند و بی‌تکرار کافی و بازدارنده نیست، همچنان وجود دارد و هیچ تلاشی برای حل این مشکل نشده است. شاید اگر این میراث‌های ارزشمند و شهری به زیبایی اصفهان در دست مسئولان و در کشور دیگری بود امروز به‌جای ترس و هشدار تخریب، باید درباره تبدیل‌شدن به قطب گردشگری جهان و رقابت برای جذب میلیون‌ها گردشگر می‌نوشتیم نه نجات خانه‌هایی که هرکدامشان میراثی بی‌تکرار و بی‌بدیلی هستند که از گذشته به ما امانت رسیده‌اند برای آیندگان و سرمایه‌ای هستند برای جذب گردشگر خارجی که نمونه این خانه‌ها را در قصه‌هایی از مشرق‌زمین خوانده‌اند و از دیدن یک خشت آن هم شگفت‌زده می‌شوند.