دوست داشتن، نگاه هنری به مفاهیم متناقض انسانی

اصفهان امروز- فرشید پارسی‫کیا:

مدارک به‌دست‌آمده و پژوهش‌های انجام‌شده از دی‌ان‌ای انسان نشان می‌دهد که انسان خردمند حدود 200 هزار سال پیش از آفریقا سرچشمه گرفته است، در حدود ۵۰ هزار سال پیش تغییرات زیادی در رفتار او پدید آمده و در همان زمان، آغاز به مهاجرت کرده است. انسان خردمند با دیگر انسان‫تباران بچه‌دار شده‌اند و این باعث شده به‌رغم انقراض سه‌گونه دیگر انسان‌تبار، دی‌ان‌ای آنها همچنان در انسان خردمند موجود باشد. انسان خردمند، حامل دی ان ای انسان‌تبار دنیسووا، انسان نئاندرتال و گونه‌ای دیگر است که هنوز شناسایی نشده است.

افرادی که دارای تبار غیرآفریقایی هستند، بین دو تا چهار درصد دی ان ای نئاندرتال‌ها را دارند و سه تا چهار درصد دی ان ای بومیان ملانزی متعلق به انسان‌تبار دنیسووا هستند و دی‌ان‌ای گروهی از شکارچی-گردآورنده آفریقایی متعلق به‌گونه‌ای است که هنوز شناسایی نشده است. این انسان‌ها، هوش بالا، توانایی تجزیه‌وتحلیل، زبان سخن گفتن، درون‌گرایی و احساسات داشتند. این استعدادها همراه با یک بدنِ راست‌قامت با توانایی راه رفتن و بازوان آزاد برای گرفتن اشیاء، انسان‌ها را به رفتن سفرهای طولانی (مانند مهاجرت) و استفاده از ابزارها توانا ساخته است.

این انسان‌ها با مهاجرت تقریباً در تمامی نقاط جهان به‌جز نواحی غیرقابل‌سکونت (مانند جنوبگان) ساکن شده‌اند؛ اما از قرن بیستم میلادی، وسعت سکونت انسان‌ها به جنوبگان (توسط پایگاه‌های دائمی)، دریاها (توسط سکوها) و مدار زمین (توسط ایستگاه فضایی بین‌المللی) افزایش‌یافته است. جمعیت انسان‌ها در زمین در سال ۲۰۱۱ میلادی به هفت میلیارد نفر رسید و هم‌اکنون نیز در حال افزایش است.

نکته مهم آن است که انسان‌ها، موجوداتی اجتماعی با روابط بسیار پیچیده هستند و نمی‌توانند تنها زندگی کنند. همه انسان‌ها به هم نیاز دارند و تنیدگی عجیب روابطشان، مفاهیم مختلفی را در بینشان به وجود آورده که از مهم‌ترین این مفاهیم، توان دوست داشتن و دوست داشته شدن است.

اما رویکرد انسان در خصوص دوست داشتن و دوست داشته شدن متفاوت است و همین تفاوت‌ها گاه موجد اتفاقات متعددی در زندگی شخصی و خانوادگی، در سطح ملی و حتی بین‌المللی می‌شود. مثلاً آمریکا زمانی که هیروشیما را بمباران کرد، دولتمردان این ابرقدرت عنوان کردند به دلیل علاقه‌ای که به مردم جهان داشتند، از ترس گسترش قدرت دولت ژاپن چنین کاری کردند تا منافع جهانیان به خطر نیفتد.

بااینکه از عنوان نمایشگاه دوست داشتن استنباط می‌شود، اما نوع رویکرد هنرمندان به این موضوع در بیشتر موارد تلخ و غم‌انگیز است و گاه دوست داشتن تبدیل به مفهوم تنفر می‌شود. در این نمایشگاه نیز به‌نوعی هر یک از هنرمندان این دو مفهوم را در تقابل باهم نشان داده‌اند، ضمن این‌که تنها بخشی از آثار این نمایشگاه جنبه فروش دارند و باقی آثار چنین رویکردی ندارند.

آثار این نمایشگاه براساس شعر «در آستانه» احمد شاملو خلق‌شده‌اند. متن این شعر چنین است: «انسان زاده شدن تجسّدِ وظیفه بود: توانِ دوست داشتن و دوست‌ داشته شدن/ توانِ شنفتن/ توانِ دیدن و گفتن/ توانِ اندُهگین و شادمان ‌شدن/ توانِ خندیدن به وسعتِ دل، توانِ گریستن از سُویدای جان/ توانِ گردن به غرور برافراشتن در ارتفاعِ شُکوهناکِ فروتنی/ توانِ جلیلِ به دوش بردنِ بارِ امانت و توانِ غمناکِ تحملِ تنهایی/ تنهایی، تنهایی، تنهایی عریان/ انسان، دشواری وظیفه است.»

گردآورنده نمایشگاه گروهی مولتی‌مدیا در گالری سایان