تجربه نجات اصفهان از شیرابه پسماندهای شهری

اصفهان از دیرباز در عرصه مدیریت شهری پیشتاز بوده و به شهری تمیز و منظم در ایران شهرت دارد. مدیریت شهری در اصفهان هرچند جای نقد و بهبود بسیاری دارد اما در کنار تمام کاستی‌ها، آن روی سکه اتفاقات مثبتی است که در مدیریت پسماند و زباله در اصفهان روی داده است که می‌تواند برای سایر شهرهای ایران الگو باشد. کشورهای پیشرفته و کلان‌شهرها سالیان سال است که به موضوع مهم حذف شیرابه و کم‌کردن آن در زباله‌های شهری می‌پردازند. شیرابه زباله از آلوده‌ترین ترکیبات تولید شده از زباله‌های دپو شده صنعتی و شهری است که حاوی حجم بسیار بالایی از مواد و ترکیبات شیمیایی است که بزرگ‌ترین تهدید برای سفره‌های آب زیر زمینی، خاک و اکوسیستم به شمار می‌روند. باتوجه‌به نوع زباله‌های دفن یا انباشته شده بر روی‌هم، زمان و عمر دفن، مقدار آب ورودی و موجود در توده زباله‌ها و همچنین شرایط محیطی و غیره همگی می‌توانند بر مقدار و همچنین خصوصیات شیرابه زباله تأثیرگذار باشند و کشورهای پیشتاز و دوستدار محیط‌زیست برای حذف شیرابه‌ها از زباله‌ها به‌ویژه زباله‌های شهری تلاش‌های زیادی می‌کنند.

تفکیک پسماند، تشویق و فرهنگ‌سازی برای تولید خشکاله و کمپوست‌های خانگی و راه‌اندازی کارخانه تولید کود آلی و آموزش‌های مردمی از جمله این اقدامات است. برخی از کشورها حتی به تصفیه شیرابه‌ها و استفاده از آنها به‌عنوان سوخت نیز اقدام کرده‌اند. در ایران اما برای کم‌کردن شیرابه تنها به راه‌اندازی کارخانه‌های تولید کمپوست اکتفا شده که آن نیز در مقایسه با حجم بالای زباله‌های شهری کافی نیست. اصفهان از معدود شهرهای ایران است که طرح‌های متنوعی برای مدیریت و کاهش شیرابه زباله‌های شهری را آغاز کرده است علاوه بر راه‌اندازی کارخانه‌های کمپوست به‌تازگی طرحی در اصفهان آغاز شده که در آن تفاله‌های چای که یکی از منابع تولید شیرابه در پسماند شهری محسوب می‌شود توسط غرفه‌های بازیافت تمامی مناطق شهرداری اصفهان دریافت می‌شود و در ازای آن هدایای به شهروندان اهدا می‌شود. این طرح در اصفهان با جدیت در حال انجام است و تبلیغات محیطی و آموزش‌های فرهنگی÷ نیز مکمل آن شده است. در دهه اول محرم نیز برای اولین بار 4 تن تفاله چای خشک از هیئت‌های مذهبی اصفهان تحویل گرفته شده که در نوع خود اقدامی مؤثر در مدیریت پسماند هیئت‌های مذهبی محسوب می‌شود.

با جداسازی تفاله چای از زباله‌ها، روزانه 60 تن از زباله‌های شهری کم می‌شود و یکی از عوامل اصلی تولید شیرابه نیز از زباله‌ها حذف می‌شود و با ترکیب تفاله چای با خاک‌برگ خاکی مرغوب برای گلدان‌ها و باغچه‌های شهری توسط همین تفاله‌های به‌ظاهربه درد نخور تولید می‌شود.

شهرداری اصفهان شهروندان را به تفکیک زباله و به‌خصوص تفاله چای تشویق می‌کند و امیدواریم در آینده شاهد اقدامات بیشتری توسط معاونت خدمات شهری و محیط‌زیست اصفهان باشیم. تحویل خشکاله در غرفه های بازیافت و آموزش تولید آن در خانه می‌تواند به کاهش چشمگیر زباله و شیرابه‌های شهری اصفهان کمک زیادی کرده و گام بعدی شهرداری برای تکمیل اقدامات مثبتش باشد. بااین‌وجود نمی‌توان از مدیریت شهری صحبت کرد و از نقش پررنگ مردم و همکاری شهروندان بافرهنگ، در حذف شیرابه‌ها و زباله‌های شهری چشم‌پوشی کرد، مردم اصفهان مردمی بافرهنگ و آموزش‌پذیر هستند که می‌توان با همکاری آنها گام‌های مؤثری در تبدیل اصفهان به شهری دوستدار محیط‌زیست برداشت.