گفتگو با امیر رجایی؛ معمار و طراح نقاشی نویس

نمایشگاهی از آثار امیر رجایی متولد بهار 1370 معمار و طراح نقاشی نویس تا 25 مردادماه در گالری اکنون، برپا بود. در بخشی از بیانیه این نمایشگاه می خوانیم:«اولین مواجهه من با خط زمانی آغاز شد که پدر در برخورد با بد خطی من، راهکار را در همراهی خود برای بهتر نوشتن مشق‌های مدرسه‌ام دید و اینگونه بود که سالها خوش‌نویسی کردن، صرفاً برایم یک تجربه‌ی اجباری برای گذران دوران تحصیل و فخرفروشی در کلاس درس هنر بود تا اینکه خط از یک فضای تحمیلی به فضای تنهایی‌ام ورود پیدا کرد و به یک زبان بیان شخصی تبدیل شد. این موضوع مصادف بود با تحصیل در رشته معماری در دانشگاه و تجربیات بعد از آن، حضور در فضای حرفه‌ای کار معماری و در کنار آن گاه‌گاهی نقاشی‌های دیواری. بعد از این بود که خط، معماری و نقاشی دیواری ارتباطات نزدیکی را با هم نشانم دادند. خط آن حالت ظریف و شکننده خود را برایم از دست داد و حالا دیوارهای نامحدود این اجازه را می‌داد تا خط‌ها قدرتمندتر و خارج از قاعده‌ همیشگی بر بستری بزرگ نوشته شوند. با شروع اپیدمی کرونا، خط و آن دیوارهای نامحدود، تنهایی بیشتری را برای من و واژگان خفته در ذهن من ایجاد نمودند. حالا دیوارها به کلاف‌های پارچه‌ای قابل حمل تبدیل و واژگان یکی‌یکی بیدار شدند و بر بستر کلافها نقش بستند. نقاشی‌نویسی واژه‌ای بود که آن روزها برای کارهایی که خلق می‌شد از ذهنم می‌گذشت. نقاشی‌هایی که دور از تعاریف آکادمیک نقاشی و خوشنویسی، روی کلاف‌های پارچه‌ای یکی‌یکی نوشته می‌شدند. تمام این تجربه‌ها این فرصت را به من می‌داد که مفاهیم روزمرگی زندگانی را واژه واژه به چالش بکشم. همانگونه که تا کنون، مفاهیم را تجربه و زیست کرده‌ام.». سیزده اثر او که با نام «صفر، یک» و در زیر نام نقاشی نوشته به نمایش گذاشته شده است، فرصتی را ایجاد کرد تا پای پاسخ های او به پرسش های اصفهان امروز باشیم. -تعریف شما از نقاشی نوشته چیست؟ و چه چیزی آن را از دیگر هنرهای تجسمی به خصوص نقاشی خط جدا می کند؟ نقاشی نویسی از دید من بیان احساسات پس کلمات و یا جمله ها را می خواهد توسط خطوط و فضایی انتزاعی بیان کند . آنچه پیش رو دارید خط به معنای کلاسیک خود یعنی خوشنویسی کلمات نیست بلکه ابزاری در دست خالق اثر برای بیان بصری و معنایی احساسات عمیق انسانی است. در این مجموعه خط نستعلیق نسبت به پیشینه ایی که داشته، برای من ابزاری است برای بیان احساسات و در تابلوهای پیش رو شما حروف را بصورت خارج از ارف خود نسبت به اتدازه قلم و نوع اجرای آنها روبرو می شوید . خط ساختاری است زبانی که ایجاد معنا می کند و امکان بیان یک تجربه روایی به طور آزاد را در اختیار فرد قرار می دهد. خط به هر شکل آن، قابلیت خوانش دارد چه توسط انسانی اولیه در غارتصویر شده باشد و چه توسط انسانی مشوش در قرن بیستم نوشته شده باشد. خط حاصل تلاش غریزی انسان برای بیان استعاری یا آشکار، احساسات، عواطف و افکار بی پایان روزمره است که به آنها معنا می دهد و بازتاب روایت های حاکم زمانه خویش می شود. خط همواره تصویری از وضعیت انسان بوده که با نیروی بیانگری خود تلاش برای غلبه بر آن وضعیت را برای انسان به گونه ایی نمادین باز می نموده است (ابزاری برای تخلیه روحی روانی). خط این امکان را فراهم می کند تا هرکس مسئولیت کار خود را بر عهده بگیرد و ابتکار عمل داشته باشد چنان چه گویی هرکس یک خط است.

- نمایشگاه صفر و یک، از کجا کلید خورد و چه مراحلی را تا زمان ار ائه پشت سر گذاشت؟

این مجموعه از شروع اپیدمی کرونا شکل گرفت و نسبت به تاثیرات و تغییراتی که در روابط اجتماعی و خلقیات افراد ایجاد، کاملتر شد

- از چه تکنیکی برای ارائه این آثار استفاده کردید؟ تکنیک مشخصی را برای اجرای این تابلوها نمی توانم بگویم اما کلیه تکنیک ها با تکنیک های نقاشی مشترک هستند. اما از لحاظ بیان احساس می شود گفت که هر بار با یک متد تابلو اجرا شده.

- مجموعه صفر و یک، مخاطب را به چه چیزی دعوت می کند؟

از نگاه من برداشت هنر از دید هر شخص متفاوت است و همیشه معتقد هستم در بازخورد اثر هنری هرکسی از ظن خود شد یار من... و من مخاصبان را دعوت می¬کنم به دیدن تابلوهایی که از نگاه فرم و اجرا و محتوا متفاوت هستند

- گذشته فرهنگی شما از جمله تحصیل در رشته معماری و همچنین عناصر فرهنگی زادبوم شما چه تاثیری در نحوه ارائه کارهای شما داشته است؟

معماری نشانگر هنر طراحی در فضاست و شعر و موسیقی هنر طراحی در زمان است. طبیعت همواره به آشکار ساختن حرکت در فضا پرداخته و یا حرکت و فضا را با هم به وحدت رسانده است.کیفیت فضا و زمان نیز قابل جدا سازی از هم نمی¬باشند. بدون زمان و فضا، وجود ماده غیر قابل توجیه و نابود شدنی است. فضا، فرم و تناسب را می آفریند.

- نقاشی نوشته ها هم می توانند مانند نقاشی خط ها جایگاهی در محل های زیست و کار مردم باز کنند؟

درست مثل کلام خدا که حس امنیت را به آدمی می بخشد این تابلوها هم احساسی را به بازدید کننده اش نسبت به حالت درونی خود خواهند بخشید وسعی داشته ام که آثارم قدرت حضور در فضاها و اماکن عمومی و خصوصی را داشته باشند.

- عنوان نمایشگاه، مخاطب را به فضای دیجیتال که فقط صفر و یک در آن است می کشاند، این تشابه عمدی بوده ؟ صفر و یک درست نیست.صفر،یک....صفر بعنوان این امده که این عنوان نقاشی نویسی را از صفر شروع و یک بعنوان اولین نمایشگاه برگزار شده،است

- نگاه و تکنیک موجود در این نمایشگاه در ذهن شما بسته شده و یا همچنان این مسیر ادامه خواهد داشت؟ این مسیر ادامه دار خواهد بود ولی شاید در آینده شما با نوع اجرا و تکنیک متفاوتی روبرو خواهید شد.

- نقاشی بخشی از زندگی حرفه ای شماست یا همه آن و یا هنری است در کنار حرفه شما؟ چرا؟

از سال95 بصورت جدی شد حرفه ایی که کنار معماری دنیال می کنم و تمام این تجربه ها این فرصت را بمن می دهند که مفاهیم روزمرگیه زندگی روزانه ام را واژه واژه به چالش کشم آن هم آنگونه که تا کنون، مفاهیم را تجربه و زیست کرده ام.

- امیر رجایی را چقدر می شناسید؟ اگر بخواهید او را در یک جمله تعریف کنید، آن جمله کدام است؟ او شبیه کدام یک از هنرمندان بزرگ است؟ یا شبیهی برای او و اندیشه ها و آثارش وجود ندارد؟

سعی کرده ام شناخت نسبتا دقیقی از خود پیدا کنم، اما انسان به پیچیدگی و لایه های ناشناخته روانی اش معروف است. بسیار خودش است و سعی کرده ام همیشه رو باشم. من خیلی متاثر از میرزا غلامرضا و عمادالکتاب در هنر ایرانی و متاثر از فرانسیس بیکن و جکسون پولاک و مگی همبیلینگ در هنر غربی هستم. اما از انجایی که درغدغه مهم فرانسیس بیکن به تصویر کشیدن انسان مشوش امروزی بوده خود را شبیه و وام دار ایشان می¬دانم.