کاستی‌های رشد گردشگری و یک ضرورت از یاد رفته

عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در سفر چند روز پیش خود به استان اصفهان گفت یکی از کاستی‌های موجود در بخش‌های خدمت‌رسان به گردشگران در حوزه سلامت به‌خصوص کمبود سرویس‌های بهداشتی است. کمبودی که اگر چه دست‌مایه طنز در برخی رسانه‌ها و فضای مجازی به خود گرفت؛ اما از واقعیتی صحبت می‌کند که یکی از ضعف‌های زیرساختی حوزه گردشگری ایران محسوب می‌شود. گردشگری که از آن به‌عنوان یک صنعت سبز یاد می‌شود برای برخی از کشورها به یک منبع مهم درآمدی تبدیل شده، اما این صنعت تنها به برخورداری از جاذبه‌های طبیعی و تاریخی محدود نیست؛ بلکه جذب گردشگر نیازمند زیرساخت‌های مختلف از جمله حمل‌ونقل، محل اسکان، بهداشت، درمان و... است. اهمیت موضوع سرویس بهداشتی در مسافرت را هر کدام از ما تجربه کردیم، اما وجود چنین سرویس‌هایی در مکان‌های گردشگری مانند مکان‌های تاریخی یا طبیعی اهمیت زیادی دارد. برای همه ما پیش‌آمده که در سفر به‌خصوص سفرهای بین‌شهری با معضل بزرگی به نام سرویس بهداشتی مواجه شویم. اگر گاهی از گفتن نام آن هم خجالت‌زده شدیم؛ اما همگی قبول داریم که رفاه در سفر در گرو وجود آن است. وضعیت نابسامانی که به‌دوراز چشم مسئولان قرار گرفته و خیلی کم به آن پرداخته می‌شود شاید هم خجالت می‌کشند بیانش کنند.

اما در سایر کشورها، مسئولان نه‌تنها از پرداختن به سرویس‌های بهداشتی خجالت‌زده نمی‌شوند، بلکه برای آن WIFI رایگان تأمین می‌کنند و توالت‌های مدرن می‌سازند. برخی هم کمپین راه می‌اندازند تا به همه بگویند به توالت‌هایشان که اصل اول بهداشت و رضایت گردشگران است، اهمیت می‌دهند.

باید بدانیم این مقوله که به بهداشت عمومی و سلامت برمی‌گردد در حوزه گردشگری داخلی و خارجی فرهنگ یک جامعه را نشان می‌دهد. این مسئله در ذهن گردشگران باقی خواهد ماند و در تشویق آنان به سفر دوباره تأثیر می‌گذارد. بسیاری از تورگردان‌ها و فعالان صنعت گردشگری، نبود سرویس بهداشتی مناسب برای مسافران و گردشگران در محل جاذبه‌ها را از مشکلات این صنعت می‌دانند که بر نارضایتی مسافران تأثیر زیادی دارد.

در دولت‌های نهم و دهم بود که رئیس وقت سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری برای نخستین‌بار در خصوص سرویس‌های بهداشتی صحبت کرد. ساخت هزار سرویس بهداشتی و مجتمع خدمات بین‌راهی از وعده‌هایی بود که در آن زمان داده شد؛ اما هیچ‌وقت عملی نشد. رئیس میراث دولت دهم قول داده بود تا قبل از سال 90 در هر 25 کیلومتر از راه‌های کشور یک سرویس بهداشتی ساخته می‌شود؛ اما این قول هم اجرایی نشد و در حد حرف ماند.

تخصیص‌نیافتن وام‌های بانکی و حمایت‌نشدن بخش خصوصی این وعده را ناکام گذاشت و حتی گروه سرمایه‌گذار خارجی که برای ساخت تعدادی از مجتمع‌های بین‌راهی به ایران آمدند دست از پا درازتر برگشتند.

در دولت‌های بعد هم تنها حرف این زده شد که سرویس بهداشتی از مهم‌ترین زیرساخت‌های جذب گردشگر است؛ اما نه اعتبار خوبی به آن تخصیص داده شد نه برای رفع این معضل اقدام اساسی صورت گرفت. اگر اقدامی هم شد از استانداردهای ثابت و گاهی قدیمی استفاده شد و کمتر به سراغ استانداردهای روز و بین‌المللی رفتند.

حالا باید دید آقای وزیر که بدون خجالت و بی‌اهمیت به حواشی و طنازی‌هایی که از صحبت‌هایش می‌شود چه‌قدر می‌تواند به بهبود وضعیت زیرساخت‌های بهداشتی گردشگری کمک کند یا خیر