در گفت‌وگو با رئیس اداره هنری شهرداری اصفهان مطرح شد
«داور شو»؛ اقدامی برای رونق تئاتر کودک و نوجوان در اصفهان
اگر فعالیت‌های فرهنگی و هنری که توسط نهادهای متولی این امر در کشور برگزار می‌شود را موردبررسی قرار دهیم، درخواهیم یافت، کودکان و نوجوانان مخاطبان فراموش‌شده اغلب این برنامه هستند
و تأسف‌بارتر باید اذعان کرد، شاید در حوزه کودک و نوجوان فعالیت‌ها و برنامه‌های اندکی برگزار می‌شود اما در حوزه نوجوانان شاهد بروهتی در کشور هستیم که جا دارد سیاست‌گذاران و متولیان امر به این مقوله توجه بیشتری داشته و یا راحت‌تر بگویم عزمی برای این حوزه داشته باشند، ازاین‌رو روزنامه اصفهان امروز در راستای رسالت فرهنگی و هنری خود در سلسله گفت‌وگویی‌ها با مسئولان و متولیان فرهنگ و هنر شهر اصفهان به بررسی این موضوع و فعالیت‌های شاخصشان در حوزه کودک و نوجوان می‌پردازد که در بخش نخست، گفت‌وگویی را با علی عطریان، رئیس اداره هنری سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان انجام و سیاست‌ها و رویکردهای این اداره و دفاتر تخصصی ذیل آن را در حوزه کودک و نوجوان به‌ویژه در حوزه هنرهای نمایشی موردبررسی قرار داده است که مشروح این گفت‌وگو را در ذیل ازنظر می‌گذرانید.
علت پرداختن دفاتر تخصصی اداره هنری شهرداری اصفهان به حوزه کودک و نوجوان چیست؟
قبل از اینکه به پرسش شما پاسخ داده شود، باید گفت ما در شهر همه‌گونه مخاطبی از هر گروه سنی به‌ویژه کودکان و نوجوانان داریم، اما متأسفانه در حوزه فعالیت‌های فرهنگی و هنری ویژه کودکان و نوجوانان، بزرگ‌سالان تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری انجام می‌دهند که این نوع سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری ممکن است که با روحیات کودک و نوجوان انطباق و همگرا نباشد؛ پس ما باید زمینه‌ای را برای تصمیم‌سازی توسط کودکان و نوجوانان فراهم کنیم که این امر به‌عنوان یک وظیفهٔ ذاتی شهرداری اصفهان در جذب مخاطب و مخاطب‌سنجی است .
وقتی شما در شهر قدم و پرسه می‌زنید، درخواهید یافت که فضاهای آرتیستی مثل تئاترها، مجالس موسیقی، محافل ادبی، سینمایی در حال فعالیت و اجرا هستند، اما وقتی‌که یک حساب سرانگشتی می‌کنید، درخواهید یافت که مجدد این مجالس، محافل و رویدادها همچنان با رویکرد بزرگ‌سال مآبانه طراحی‌شده‌اند و کودکان و نوجوانان ما شاید در این‌گونه فضاها کمتر فضایی برای نفس‌کشیدن دارند .
از طرفی برخی موسسه‌ها و درواقع سمن‌ها در حوزهٔ کودک و نوجوان در حال فعالیت هستند؛ اما به همین نسبت آن‌هایی که در حوزهٔ هنر و کودک یا هنر و نوجوان فعالیت می‌کنند، بسیار اندک هستند.
باید این نکته مهم را در نظر گرفت که لایهٔ کودک و نوجوان یک‌لایهٔ حساس است و به‌واسطهٔ اینکه گذراست (یعنی کودکی که امسال کودک است، سه یال دیگر می‌شود نوجوان؛ و نوجوانی که هم اکنون نوجوان است، دو تا سه سال دیگر می‌شود جوان)، پس ما یک مخاطب ثابت پای‌کار نداریم، به‌هرحال در هر لایه در هر کودک یا نوجوان، دو تا چهار سال حداکثر مخاطب آن حوزهٔ سنی است و بعد، از آن حوزهٔ سنی خارج می‌شود و علاقه‌هایش تغییر می‌کند و به لایهٔ بزرگ‌سالان می‌پیوندد .
پس ما برای لایهٔ بزرگ‌سالان مشکلی نداریم؛ چون از سن حدوداً 18 سال تا 100 سال در این لایه‌ها قرار می‌گیرند (درست است که آن‌هم تقسیم‌پذیر است)، اما درنهایت برنامه‌ها را برای چنین بازهٔ سنی‌ای می‌شود برنامه‌ریزی کرد، اما این بازه‌هایی که دو تا سه سال دائم در حال تغییر است، برنامه‌ریزی برای انجام آن کمی دشوار است. مهم‌تر از همه این موارد ذکرشده، خانواده‌هایی هستند که تمایل به سپردن فرزندشان به مراکز خصوصی را ندارند؛ اما ازآنجایی‌که شهرداری یک ارگان بزرگ و شناخته‌شده است، می‌تواند یک رابطهٔ دوطرفه رابین خانواده‌ها فرزندانشان و کلاس‌هایی که در
آنجا برگزار می‌شود، ایجاد کند به همین خاطر پرداختن به حوزه کودک و نوجوان از دید هنری یکی از رسالت‌ها و اولویت‌های مهم دفاتر تخصصی شهرداری اصفهان است.
دفتر تخصصی هنرهای نمایشی که ذیل اداره هنری شهرداری اصفهان در حال فعالیت است، علاوه بر حمایت از گروه‌های نمایشی برای اجرای تئاتر کودک و نوجوان، چه رویکرد تخصصی هنری را برای این گروه سنی دنبال می‌کند؟
در اتاق فکرهای دفتر تخصصی هنرهای نمایشی شهرداری اصفهان که در مورد کودک و نوجوان برگزار شد، به این نتیجه دست‌یافتیم که سرزمینی در حوزهٔ کودک و نوجوان تأسیس کنیم و در آیین اختتامیه سی و پنجمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم کودکان و نوجوانان شهردار اصفهان این نوید را به شهروندان دادند .
یکی از فعالیت‌های مهم سرزمین کودک و نوجوان تئاتر است؛ هرچند در این چهار سال اخیر تئاتر کودک و نوجوان در اصفهان کم‌رنگ‌تر شده و خانواده اگر بخواهند، کودک و نوجوان خود را به تماشای تئاتر ببرند، یا تئاتری در حوزه کودک و نوجوان در حال اجرا نیست؛ و یا آن تئاتر از کیفیت لازم برخوردار نیست که ریشهٔ همهٔ این مواردی که بیان کردم در کم‌بودن تئاترهای کودک و نوجوان است؛ بنابراین دفتر تخصصی هنرهای نمایشی کمتر از یک سال است که در حوزه تئاتر کودک و نوجوان متمرکزشده است و در حال حاضر دو تئاتر خیلی خوب در حوزهٔ کودک و نوجوان در پردیس هنر اصفهان اجرا دارند که این امر حاکی از آن است نتایج تمرکز این دفتر در حوزه تئاتر کودک و نوجوان به اصلاح آرام‌آرام دارد سر از خاک درمی‌آورد و خوشحالیم که این خدمت می‌تواند در خدمت تمامی اهالی شهر اصفهان باشد .
درباره فراخوان جذب داور کودک و نوجوان برای اجرای تئاترها «داورشو» توضیح دهید؟
ما، در اتاق فکر تصمیم گرفتیم که بخشی از سبد کالایی خانوار را به کودک و نوجوان اختصاص دهیم؛ به همین خاطر باید مخاطبین را که کودکان یا نوجوانان هستند، آرام‌آرام با تئاتر آشنا می‌کردیم و این آشنایی بابی بود که جریان تئاتر در دل خانواده‌ها توسعه پیدا کند. خب، باب آشنایی طرق مختلفی دارد:
یکی از روش‌هایی که به ذهن ما رسید این بود که به نمایندگی کودکان و نوجوانان 10 تا 12 سال و 12 تا 15 سال شهر اصفهان، درواقع دانش‌آموزانی را در کناردست خودمان قبل از اینکه تئاتر روی صحنه برود، برای ارزیابی تئاتر کودک و نوجوان داشته باشیم که احتمال دارد به این مخاطب 250 نفره که در این فراخوان ثبت‌نام کرده‌اند یک‌سری آموزش‌ها در حوزه تئاتر داده شود.
درواقع با فراخوان «داورشو» به دنبال این هستیم مخاطب کودک و نوجوان را به‌عنوان هستهٔ اصلی در کنار بدنهٔ تئاتر کودک و نوجوان داشته باشیم؛ چرا که آن‌ها می‌توانند دربارهٔ اتفاقاتی که قرار است رقم بخورد، در این زمینه تصویرسازی بکنند و این تصویرسازی و ذائقه‌سنجی آن‌ها برای ما بسیار حائز اهمیت دارد.
نکاتی را که کودکان می‌گویند ما بارها تجربه کرده و اتود زده‌ایم، و وقتی آن‌ها کنار هیئت‌داوران برای ارزیابی تئاتر کودک و نوجوان قرار می‌گیرند به نکات بسیار دقیقی اشاره می‌کنند که برگرفته از فطرت پاک آن‌هاست و حتی نظرات آنان با نظر کارشناسان امر همگراست .
برای اجرای هر تئاتر کودک و نوجوان که می خواهد برای اجرا ارزیابی شود، چند کودک و نوجوان و چند نفر اعضای هیئت بزرگ‌سالان هستند؟
هیئت بررسی‌کننده شامل یک تیم حقوقی 2 تا 3 نفره متشکل از اعضای سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان و یک تیم فنی هستند که مسائل فنی تئاتر مانند نمایشنامه، بازیگران، کارگردان، طراح صحنه را بررسی می‌کنند که این تیم فنی اغلب 3 تا 4 نفر هستند و قرار است یک تیم دیگر 3 تا 5 نفره را در هر اثر به این هیئت اضافه کنیم که یا کودک هستند یا نوجوان (بسته به کاری که قرار است دیده شود) که این جمع قرار است ازنظر حقوقی و فنی و سایر موارد نظر دهند.
در این ارزیابی کودکان و نوجوانان ذائقهٔ خودشان را ارائه می‌دهند و ذائقهٔ آن‌ها یکی از شاخصه‌ها و پارامترهای ما، در انتخاب یک اثر است؛ و برای اصلاحیه‌هایی که برای اجرای تئاتر می‌دهیم، بسیار مهم است .
به نظر شما ورود کودکان در این عرصه، یک موضوع تخصصی مثل تئاتر را تحت تأثیر منفی قرار نمی دهد؟
خیر این مسئله مانعةالجمع نیست؛ چون مسئلهٔ فنی ما به قوت خود پابرجاست.
شاید کودک یا نوجوانی به‌عنوان داور انتخاب‌شده باشد که کمتر تئاتر دیده باشد یا کمتر با مقوله ٔ تئاتر آشنایی داشته باشد. در اصل جهان‌بینی کودکان و نوجوانان باهم متفاوت است، آیا این باعث نمی‌شود یک نگاه سلیقه‌ای جایگزین یک نگاه تخصصی در ارزیابی تئاترهای کودکان و نوجوانان شود؟
شاید ما تصمیماتی داشته باشیم که آموزه‌های اولیه‌ای را به آن‌ها بدهیم. فعلاً در حال گپ و گفت هستیم؛ اما به جمع‌بندی نهایی نرسیده‌ایم. به‌هرحال چه این آموزش‌ها باشد و چه نباشد حتی نگاه سلیقه‌ای کودکان و نوجوانان‌هم می‌تواند آن زاویهٔ نگاه را تصویر کند .
آیا کودکان و نوجوانان در «داورشو» نقش زینت المجالس دارند؟ یا درواقع رای آن‌ها در ارزیابی تئاتر موردنظر، تأثیرگذار است؟
اگر قرار بود زینت المجالس باشند، زحمت به تیم اجرایی خودمان و خانواده‌ها نمی‌دادیم و همچون روال گذشته بدون حضور داور کودک و نوجوان تئاترهای این گروه سنی را مورد ارزیابی برای اجرا قرار می‌دادیم. شاید تیم اجرایی ما در «داورشو» با یک چالش نسبتاً سنگین قرار بگیرد، اما به نظر من این کار برای بلوغ فرهنگی شهر اصفهان بسیار مهم است. شاید چند سال یا چند ماه دیگر من بگویم اشتباه کردیم که باب این کار را باز کردیم؛ چون چالش به‌اندازه‌ای سنگین بود که خود مسئله را زیر سؤال می‌برد .
سخن آخر؟
واقعیت این است که ما داریم باب تازه‌ای را در زمینهٔ تئاتر کودک و نوجوان باز می‌کنیم که آن را به تعداد بیشتر و کیفیت بیشتر برسانند؛ مذاکره با کارگردان‌ها، تهیه‌کنندگان برنامهٔ کودک و نوجوان و نمایشنامه‌نویسان که آن‌ها به‌اصطلاح موتورشان روشن شود و آن‌ها را ترغیب می‌کنیم که تولید اثر کنند و این تولید اثر کردن خودش دوباره آغازی است بر اینکه یک‌چرخه و نقاط قوت در شهر اصفهان و کشور روشن شود و طبیعی است بعد از گذراندن چالش بزرگ کرونا، خیلی از موتورها خاموش شود، و روشن‌کردن آن‌ها نیاز به فرایندی طولانی دارد.
