گوش شنوای مظلومیت اصفهان باشیم

در آذرماه امسال و در هفته‌های گذشته اصفهان شرایط عجیبی را طی کرد. در ۱۸ روز گذشته تنها دو روز هوای اصفهان سالم بود و فرصتی برای نفس‌کشیدن به شهروندان داد. اما ۱۶ روز از این ماه میزان آلودگی هوا در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس یا عموم مردم بود. هفته پیش هم که مدارس به‌کلی تعطیل شدند و حتی دو روز هم ادارات و سازمان‌ها تعطیل شدند؛ اما گویا دیگر آلودگی هوای اصفهان قرار نیست با این تدبیرهای مسکنی رفع شود و همچنان باید هوای ناسالم را تجربه کنیم. شاید هم باید به قول رئیس‌جمهور سابق دست به آسمان بلند کنیم و برای وزیدن باد یا باریدن باران دعا کنیم. سال ۹۵ یعنی ۷ سال پیش بود که مسعود صرامی یکی از کارآفرینان اصفهانی در جلسه‌ای گفت در آینده در اصفهان نمی‌توان دیگر زندگی کرد. او دلیل این عدم تمایل مردم به زندگی در شهر اصفهان را نه فقط نبود زاینده‌رود بلکه آلودگی هوا و نبود هوای سالم برای نفس‌کشیدن عنوان کرد. متأسفانه، در ۵ دهه اخیر به جز توسعه صنعتی که در کلان‌شهر اصفهان و نزدیکی آن و بسیاری از شهرستان‌های اطراف آن شکل‌گرفته اتفاق دیگری در خود شهر هم افتاده است. رشد قارچ‌گونه مراکز تجاری، اداری و... در مرکز شهر و نقاط پر رفت‌وآمد.

مراکز و پاساژهایی که بدون درنظرگرفتن بسته ترافیکی‌شان با تخریب ساختمان‌های قدیمی و یکپارچه کردن آنها در مرکز اصفهان ساخته می‌شوند بی‌آنکه برای خودروهایی که قرار است وارد این مراکز شوند و چند ساعتی بر بار ترافیکی شهر اضافه کنند تدبیری شده باشد. مشکل پارکینگ بخصوص در شهر گردشگرپذیر اصفهان سال‌هاست به یک معضل تبدیل شده اما هنوز چاره‌ای برای آن اندیشیده نشده است.

علت اصلی آلودگی هوای اصفهان به سیاست‌های کلان طی پنجاه سال اخیر برمی‌گردد و بارگذاری‌هایی که علی‌رغم شرایط موجود اصفهان همچنان در حال شکل‌گیری است.

تصویب مصوبه و قوانینی همچون طرح جامع کاهش آلودگی هوا و قانون هوای پاک هم دیگر چاره این حجم از بارگذاری در اصفهان نیست.

بر اساس مطالعه صورت‌گرفته در سال ۹۹ سهم حمل‌ونقل در آلودگی هوا در مناطق پانزده‌گانه شهر اصفهان ۷۶ درصد عنوان شده است که با توسعه همین مراکز تجاری در مرکز شهر سهم آن را بالاتر هم برده‌ایم بدون آنکه به شرایط اقلیمی و سازگاری شهری اصفهان با این حجم از فروشگاه‌ها و مراکز تجاری توجهی کنیم. نبود سوخت مناسب و خودروهای باکیفیت و همچنین گردش خودروهای فرسوده در شهر از دلایلی است که در کنار توسعه صنایع آلاینده بر شدت آلودگی اصفهان افزوده است.

از سوی دیگر حمل‌ونقل عمومی شهر هم هنوز نابسامان است و جوابگو نیست. متأسفانه در سال‌های اخیر عمر ناوگان اتوبوس‌رانی درون‌شهری اصفهان هم به بالای ۱۰ سال رسیده که این خود با مصرف چند میلیون لیتر گازوئیل در شبانه‌روز بر حجم آلودگی شهر می‌افزاید.

در کلان‌شهرهایی همچون اصفهان که با این سطح از آلودگی هوا مواجه اند دیگر نباید به دنبال خودروهای دیزلی بود.جای استفاده از اتوبوس‌های دیزلی و تاکسی‌های بنزین سوز باید به فکر تجهیز ناوگان برقی و استفاده از سوخت پاک بود.

امروز که آلودگی هوای شهر اصفهان به یک نامعادله تبدیل شده که یک‌سوی آن توسعه نامتعارف و شرایط اقلیمی خاص آن بوده و سوی دیگر وزنه سبک حفظ محیط‌زیست قراردارد آیا بهتر نیست جلوی توسعه ناموزون در هسته مرکزی شهر گرفته شود. به گفته مسعود صرامی که بازگردیم می‌بینیم خود او چاره این کار را در ساختن مراکز تجاری و حتی درمانی و سلامت و... در خارج از مرکز شهر و در کنار بزرگراه‌ها و مکان‌هایی دیده که دسترسی به آنها آسان‌تر باشد. مراکزی همچون سیتی‌سنتر اصفهان یا شهرک سلامت که حتی پارکینگ آن جوابگوی ورود بسیاری از خودروهایی است که به آن وارد می‌شود بی‌آنکه به بار ترافیکی داخل شهر بیفزاید. حال‌آنکه هنوز در شهر اصفهان در اینکه خیابان بسازیم یا نسازیم و رینگ‌های حفاظتی شهر را تکمیل کنیم یا خیر مانده‌اند. متأسفانه هنوز سعی می‌شود با برخی تعریض‌ها تنها مسکنی مقطعی بر درد ترافیک شهر ایجاد کرد. شاید باید اینجا این سؤال را پرسید چرا مدیران و برنامه‌ریزان شهری تصمیم درستی برای کاهش سهم خودروها، حمل‌ونقل فرسوده و ترافیک در آلودگی هوای اصفهان نمی‌کنند؟ هر سال تعداد روزهای ناسالم اصفهان افزایش پیدا می‌کند و تدبیرهای شکست‌خورده را باز به ورطه آزمون می‌گذاریم که می‌دانیم هیچ تأثیری بر کاهش آلاینده‌ها ندارد. شاید به‌قول‌معروف اگر جای همه این مدیران در این سال‌ها درخت کاشته بودیم کمی از بار آلودگی شهر کاسته می‌شد. مسئولانی که در مواقع بحران تنها به بستن مدرسه و چند روز سازمان و ادارات فکر می‌کنند تا تنها از میزان خسارت آلودگی و هزینه‌های جانی آن بکاهند نه از بحران آلودگی.

بهتر نیست از تجربه‌ها و یا حداقل از گفته‌های کسانی که در این شهر سرمایه‌گذاری و کارآفرینی می‌کنند و بهتر می‌توانند تصمیم بگیرند و فکر کنند هم استفاده کرد؟ مطمئناً افرادی که سرمایه‌شان را به این شهر می‌آورند و برای بهترشدن زیست شهری تلاش می‌کنند، نمی‌خواهند اصفهان هوایی برای نفس‌کشیدن نداشته باشد. دغدغه آنها سالم زیستن مردم است و برای آینده شهر بهترین‌ها را می‌خواهند. شهری که مردم بدون دغدغه به مراکز خرید و درمان برسند. در پارک‌ها و بوستان‌های شهر که مجرای تنفسی شهر هستند قدم بزنند و شهروندانی بانشاط باشند. اگر امروز زورمان به صنایع و خارج‌کردن آن از شعاع ۵۰ کیلومتری شهر نمی‌رسد و سال‌هاست که در راه نفس مردم حضور دارند و هر روز بر تعدادشان افزوده می‌شود و حتی برخی به فکر توسعه بخش‌هایی از صنعت خود هستند لااقل می‌توانیم هسته شهر را حفظ کنیم. باید به فکر کاهش ترافیک و تردد خودروها در داخل شهر و بخصوص مراکز پرجمعیت شهر بود. این کار دیگر یک‌همت درون‌شهری و درون‌استانی می‌خواهد و نیازی به تصمیم خارج از استان و نظر مساعد پایتخت‌نشین‌ها ندارد. دیگر آنوقت منتظر آن نخواهیم بود که صدای مظلومیت اصفهان را در تهران کسی بشنود. خودمان گوش شنوای آن خواهیم بود.