بررسی طرح رفع آلودگی هوای اصفهان در دولت

اصفهان طی سال‌های اخیر به عنوان آلوده‌ترین کلان‌شهر کشور شناخته شده که در پی خشکاندن رودخانه زاینده‌رود و تالاب بین‌المللی گاوخونی و تحت تأثیر کاهش بارندگی در دو دهه گذشته کانون‌های بحرانی گردوغبار آن افزایش پیدا کرده و این امر در کنار صنایع آلاینده و تردد میلیونی خودروها سبب شده که شهر تاریخی اصفهان حتی در بهار و تابستان نیز بیشترین هوای آلوده را داشته باشد.‌
در هفته‌های گذشته موجی از انتقادات به نحوه برخورد با عوامل آلاینده در اصفهان در رسانه‌ها و مردم شکل گرفته و خواهان آن بودند که مسئولان به صورت جدی‌تر به این مسئله ورود کنند.
استاندار اصفهان در روزهای پیش گفته بود »ضروری است همانند حوزه تأمین آب، قرارگاه مقابله با آلودگی هوای استان تشکیل و جلسات آن به صورت هفتگی برگزار شود. راهکارها و اقدامات پراکنده کاهش آلودگی هوای اصفهان بایستی به صورت متمرکز اجرا شود.»
شامگاه سه‌شنبه با حضور معاون اجرایی رئیس‌جمهور در اصفهان اولین جلسه قرارگاه مقابله با آلودگی هوا تشکیل شد. در این جلسه مسئولان شهری و استانی و مدیران اجرایی از دستگاه‌های مختلف گرد هم جمع شدند تا هرکدام نقطه نظرات خودشان را در رابطه با علل آلودگی هوای کلانشهر اصفهان و دیگر شهرهای استان و تأثیرات آن بر زندگی شهروندان با معاون رئیس‌جمهور در میان بگذارند شاید بتوان با نگاه ملی نه فقط استانی و با یک دستورکار فرا استانی این مسئله را حل کرد.
اگر غول خفته تالاب گاوخونی بیدار شود مشخص نیست چه بلایی بر سر استان‌های اطراف بیاید
استاندار اصفهان در این جلسه با بیان اینکه اگر غول خفته تالاب گاوخونی بیدار شود مشخص نیست چه بلایی بر سر استان‌های اطراف در فلات مرکزی بیاید، گفت: طبق برآورد کارشناسان این تالاب تا ۵۰۰ کیلومتری خود را تحت تأثیر قرار می‌دهد، در نظر گرفتن سهم تالاب گاوخونی و فراهم شدن شرایط برای اینکه سطحی از آن خیس شود برای جلوگیری از تبدیل شدن به منشأ انتشار آلودگی از موضوعات حائز اهمیت است.
سید رضا مرتضوی گفت: موضوع آلودگی هوای اصفهان یکی از دغدغه‌های اصلی استان اصفهان است و مسائل مرتبط با بسیاری از مسئولان کشوری از جمله وزیر کشور و مسئولان زیست‌محیطی و نیز وزارت نیرو طرح موضوع شده است.

او اذعان کرد: برخی مصوبات استانی در این راستا هنوز اجرایی نشده و از سوی دیگر صنایع استان در تأمین گاز محدود شده‌اند و این در حالی است که مدیریت استان تمام توان خود را بر ممانعت از مازوت سوزی صنایع بزرگ قرار داده است.
استاندار اصفهان افزود: نه تنها مازوت سوزی وضعیت اصفهان را بدتر می‌کند که برخی از صنایع دیگر در مجاورت استان اصفهان نیز در افزایش آلایندگی در اصفهان مؤثر هستند، چنانکه طبق مطالعات صورت گرفته روزانه ۳۰۰ تن گاز گوگرد بر اصفهان از اطراف تزریق می‌شود.
او با بیان اینکه باید در سبد تصمیم‌گیری انرژی موضوع واردات اتوبوس برقی در دستور کار قرار بگیرد گفت: تقویت ناوگان حمل‌ونقل عمومی و توسعه مترو اصفهان هم باید مدنظر دولت باشد.
استاندار اصفهان بیان کرد: انتظار می‌رود دولت در تأمین دیون و پشتیبانی مالی از نیروگاه شهید محمد منتظری اصفهان زودتر اقدام کند زیرا جهت تهیه سیستم‌های کاهش، تجهیز و کنترل آلایندگی با مشکل مواجه می‌شوند.
طرح رفع آلودگی هوای اصفهان در هیأت دولت مطرح می‌شود
معاون اجرایی رئیس‌جمهور با گلایه از اینکه چرا مسئله آلودگی هوای اصفهان در زمانی از سال رها می‌شود و وقتی به آن می‌پردازیم که آلودگی به اوج خود رسیده گفت: این دولت میراث‌دار مشکل آلودگی هوا است اما مسئولیت حل مشکلات را می‌پذیرد، منتها در زمینه فرایند مدیریت حمل‌ونقل، گازسوز کردن خودروها، کنترل صنایع و ... که در کاهش آلودگی هوا بسیار تأثیرگذار است، قانون‌های بر زمین مانده باید مجدد از سر گرفته شود.
محسن منصوری افزود: موضوع آلودگی هوا اصفهان در قالب قانون حمایت از اجرای هوای پاک باید در نگاه کلان و در جایگاه هیأت دولت مطرح و راه‌حل جدی برای کاهش آلودگی اصفهان اندیشیده شود. طرح رفع آلودگی هوای اصفهان به طور ویژه و فوری در جلسه هیأت دولت مطرح و راهکارهای لازم اجرایی می‌شود.

منصوری تصریح کرد: تولید بنزین یورو پنج به میزان ۷/۵ میلیون لیتر، تولید هشت میلیون لیتر گازوئیل استاندارد، تقویت و توسعه قطار شهری و گام‌های بلند اصفهان در ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی از جمله اقدامات مهم اصفهان در کاهش آلایندگی بوده است. او پیشنهاد داد: از سوی مدیریت استان اصفهان بسته جامع قابل‌اجرا از مشکلات آلودگی هوا جهت طرح در هیأت دولت تهیه شود.
معاون اجرایی رئیس‌جمهور ادامه داد: همچنین مجوز تسهیل واردات ناوگان حمل‌ونقلی از جمله وسایل برقی که نیاز به مجوزهای گمرکی دارد در چهار الی پنج بند تهیه شود تا به کمک وزارتخانه‌ها پیگیری شود.
او تأکید کرد: جلسه رفع مشکل آلودگی هوای اصفهان با روسای دستگاه‌های مربوطه و نیز معاون اول ریاست جمهوری به قید فوریت برگزار و تصمیم جدی برای آلودگی هوای اصفهان گرفته می‌شود.
معاون اجرایی رئیس‌جمهور با اشاره به پاره‌ای از مشکلات مدیریت شهری اصفهان و نیاز به توسعه ناوگان حمل‌ونقل ریلی مترو گفت: اوراق مشارکت مترو در راستای حمایت از این پروژه باید افزایش پیدا کند و در این زمینه دولت به دنبال توسعه قطار شهری استان‌ها است.
منصوری گفت: مجوز واردات اتوبوس برقی و اتوبوس‌های کارکرده از سوی دولت قابل حل‌وفصل است، البته بسیاری از مسائل مربوط به آلودگی هوا به صورت متمرکز و با مدیریت جهادی و استفاده از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان در استان‌ها قابل حل است.
او در خصوص استفاده از منابع مسئولیت اجتماعی صنایع برای اجرای مصوبات دولت در کاهش آلودگی هوا افزود: این موضوع با جدیت دنبال شود زیرا مستقیما در کیفیت و کاهش آلایندگی هوا تأثیرگذار است.
معاون اجرایی رئیس‌جمهور اضافه کرد: در مورد خروج خودروهای فرسوده بخصوص تاکسی و اتوبوس در اصفهان غفلت شده است اما باید این چرخه متوقف شده، مجدد به جریان بیفتد و درصورتی‌که شهرداری اصفهان نیاز به تأمین اعتبار از سوی دولت دارد، می‌تواند این تأمین اعتبار را با تهاتر و واگذاری ملک اجرایی کند.
شاهد روند صعودی آلودگی هوا در اصفهان هستیم
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان اصفهان به روند صعودی آلودگی هوا اشاره کرد و گفت: روند افزایشی سال‌های اخیر در اصفهان ثابت کرده که از ۷۲ روز هوای ناسالم در سال ۹۵ به ۱۷۲ روز هوای ناسالم در سال ۱۴۰۱ رسیده‌ایم و در واقع یک روند ۲۳۸ درصدی را پشت سر گذاشته‌ایم، مقایسه آمار آذرماه سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ نشان می‌دهد ۴ روز ناسالم به ۲۱ روز ناسالم تبدیل شده و برخی از روزها شاخص اصفهان تا ۲۵۱ رفته است.

لاهیجان زاده افزود: بیشتر ایستگاه‌های کشور میانگین بالای ۲۰۰ را ثبت می‌کنند و استان اصفهان در بین کلان‌شهرهای کشور نیز به لحاظ تعداد روزهای آلوده اصفهان بین سه استان برتر قرار دارد، برای مواجهه با این مشکلات اقدامات بسیاری صورت گرفته که بر اساس بضاعت اصفهان است، بر اساس قانون هوای پاک پیگیری و نظارت صورت می‌گیرد و مدل‌سازی‌ها انجام شده و سهم آلاینده‌ها نیز مشخص شده است.
او خاطرنشان کرد: سند کاهش آلودگی هوا در اصفهان تهیه شده و بر اساس آن برای تک به تک دستگاه‌هایی که در قانون هوای پاک وظیفه دارند کاری انجام دهند، پروژه و اولویت‌ها را مشخص کرده‌ایم و علاوه بر آن محدودیت‌ها، شرایط اجرا و اعتبار موردنیاز با کمک دستگاه اجرایی استخراج شده است.
احمد لاهیجان‌زاده اظهار کرد: در مجموع حدود ۷۰ درصد صنایع و بالای ۷۰ درصد از جمعیت استان اصفهان در شعاع ۵۰ کیلومتر اصفهان قرار گرفته و ده هزار واحد صنعتی در استان قرار دارد که درصد گفته شده سهم بسیاری در شعاع ۵۰ کیلومترمربع دارد و عمده تجمع صنعتی است، همان‌گونه که اطلاع دارید استان در مصرف گازوئیل کشور به دلیل حمل‌ونقل این حجم از صنعت استفاده می‌شود رتبه دوم کشور و بر اساس اطلاعات جدید جایگاه اول را به خود اختصاص داده است.
او افزود: برای مثال ۳۰۵ واحد آجری در شعاع ۵۰ کیلومتر است و از طرفی هم شاهد تردد یک میلیون خودروی متفاوت و مواردی ازاین‌دست توازن نامناسب صنعت در شعاع ۵۰ کیلومتر را در مقایسه با شهرستان‌های دیگر نشان می‌دهد، همچنین در آمار بارش سه سال گذشته، اصفهان با رقم‌هایی همچون ۱۰۸، ۱۱۰ و ۱۶۳ کمترین میزان بارش را نسبت سایر کلان‌شهرهای دیگر دارد.
لاهیجان زاده گفت: پیگیری‌ها نشان می‌دهد یکی از منابع آلوده‌کننده در شعاع ۵۰ کیلومتر صنعت آجر سازی به شمار می‌رود که برنامه‌ریزی‌های لازم برای آن انجام شده است، سند کاهش آلودگی هوا در اصفهان تهیه شده و می‌تواند یک الگوی سندی برای سایر کلان‌شهرها باشد، بر اساس این سند برای تک به تک دستگاه‌هایی که در قانون هوای پاک وظیفه دارند کاری انجام دهند پروژه و اولویت‌ها را مشخص کرده‌ایم و علاوه بر آن محدودیت‌ها، شرایط اجرا و اعتبار موردنیاز با کمک دستگاه اجرایی استخراج شده است.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان اصفهان خاطرنشان کرد: این برنامه سه ساله نشان می‌دهد هر دستگاه تا چه میزان باید در کاهش آلودگی هوا مؤثر باشند، تاکنون طرح بهینه‌سازی سوخت پالایشگاه که به تازگی با حضور رئیس‌جمهور افتتاح شده است، هفت و نیم میلیون لیتر بنزین و هشت میلیون لیتر گازوئیل استاندارد توزیع می‌کند و تلاش می‌شود این اتفاق در استان اصفهان و شعاع ۵۰ کیلومتر رقم بخورد. لاهیجان زاده تصریح کرد: بحث ریخته‌گری آغاز شده است و جلسات انرژی خورشیدی نیز به طور منظم برگزار می‌شود، دو هزار مگابایت نیروگاه خورشیدی مجوزهای لازم را دریافت کرده‌اند و در یک‌سال اخیر ۷۰ واحد سیستم کنترل آلودگی هوا نصب کرده‌اند، خط آهنی که قرار بود به پالایشگاه متصل شود و خروج نیروگاه شهید محمد منتظری از شعاع ۵۰ کیلومتر و خط دوم قطار شهری نیز در حال اجرا است و با وجود کمبودها روند خوبی در پیش دارد.
او با تأکید بر کیفیت سوخت و خودرو یادآور شد: سه موضوع وجود دارد که از حوزه استان خارج است و تأثیرگذاری بسیاری در پیشرفت نکردن قانون هوای پاک دارد، اولین مورد خروج خودروهای فرسوده هستند که حدود ۱۰ سال است متوقف شده که سهم بسیاری در آلودگی هوای استان دارد چراکه ۱۹۰ هزار خودروی فرسوده در اصفهان تردد می‌کنند.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان اصفهان گفت: همچنین بحث تولید خودروهای استاندارد و هیبریدی وجود دارد که تولید خودروی داخلی ما فاصله بسیاری تا این امر مهم دارد، مورد سوم تولید سوخت استاندارد در کلان کشور است، مصوباتی وجود دارد که ضمن مصوب شدن بدون نتیجه باقی‌مانده و یکی از آن‌ها بحث نوسازی ناوگان تاکسیرانی استان اصفهان و واگذاری ۵ هزار دستگاه تاکسی تولید داخل است، قرار بر این شد که ۲ هزار دستگاه از محل صندوق محیط‌زیست و ۳ هزار دستگاه از وزارت کشور باشد که تاکنون به نتیجه نرسیده است.
لاهیجان‌زاده عنوان کرد: بحث بعدی تأمین اتوبوس‌های برقی است که نقش بسزایی در کاهش آلودگی هوا دارد و حدود یک سال گذشته به تصویب رسیده اما همچنان بر روی زمین باقی‌مانده است، ضمن اینکه برخی از تصمیمات مرتبط با ۲۹ دی سال گذشته قرار شد اتوبوس و موتورسیکلت‌های برقی در شعاع ۵۰ کیلومتر باشد اما تا این لحظه نتیجه نداده است.
باید به سمت فناوری برای رصد و پایش اجرای قانون هوای پاک برویم
نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی در قرارگاه آلودگی هوا با اشاره به اینکه در قانون هوای پاک، دستگاهی که باید چشم اجرای قانون باشد، سازمان محیط‌زیست است گفت: این سازمان امکانات و ابزار لازم را ندارد، ۳۵ شهرک و چندین واحد صنعتی بزرگ در اصفهان و اطراف آن وجود دارد اما محیط‌زیست فقط دارای دو تا سه گشت رصد و پایش محدود است بنابراین برای رصد آنها و رصد دستگاه‌هایی که قانون را اجرا نمی‌کنند، باید از فناوری استفاده کنیم.

مهدی طغیانی ادامه داد: استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و تحلیل آنها برای رفع آلودگی هوا، ایده‌ای از شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان است که می‌تواند به عنوان پایلوت در اصفهان اجرا و در سراسر کشور به کار برده شود، این اتفاق نیازمند هزینه بالایی نیست و به بهبود امکانات محیط‌زیست برای رصد و پایش کمک می‌کند.
مجوز اتوبوس‌های برقی باید زودتر صادر شود
محمد نورصالحی، رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان با اعلام آمادگی برای خرید اتوبوس برقی از طریق فاینانس گفت: قبل از دوران کرونا هزار و ۲۰۰ دستگاه اتوبوس در شهر اصفهان تردد داشت، اما پس از این دوران تعداد این اتوبوس‌ها به ۶۰۰ دستگاه رسید، در دو سال گذشته با کمک وزارت کشور ۴۰۰ اتوبوس برای شهر اصفهان خریداری و تاکنون ۲۰۰ دستگاه وارد شهر شده است، اما ۲۰۰ دستگاه اتوبوس باقی‌مانده که ۱۴۰ اتوبوس جزو تعهدات وزارت کشور است.

نورصالحی با تأکید بر اینکه مجوز اتوبوس‌های برقی باید زودتر صادر شود، گفت: تلاش می‌کنیم با کمک دولت تا مهر ۱۴۰۳ خدمات اتوبوسرانی در اصفهان را به سطح A برسانیم تا شهروندان در کمتر از پنج دقیقه انتظار بتوانند برای انجام سفرهای درون‌شهری خود از اتوبوس استفاده کنند. آمادگی داریم از طریق فاینانس برای خرید اتوبوس برقی اقدام کنیم. نیز در این جلسه اظهار کرد: برای تکمیل مترو، بزرگترین قرارداد تأمین مالی طراحی و اجرای خط دو قطار شهری با شرکت مپنا به ارزش ۶۰۰ میلیون یورو طی چهار سال برای تجهیزات برق الکترونیک و ناوگان بسته شده است. این قرارداد مصوبه ماده ۶۲ از سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی نیاز دارد که تقاضا داریم پیگیری و سهم شهرداری از طریق فاینانس تأمین شود. او با بیان اینکه سعی داریم فاز نخست خط دو مترو این کلان‌شهر را با هماهنگی استاندار اصفهان سال آینده به بهره‌برداری رسانیم تا مردم را از محروم‌ترین و شلوغ‌ترین نقاط اصفهان به مرکز شهر برساند، افزود: غیر از قرارداد ۶۰۰ میلیون یورویی، قرارداد حدود ۱۲۰۰ میلیارد تومانی با شرکت مپنا بسته شده است که نیاز به حمایت مالی دارد.
رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان خبر داد: چهار رام قطار شهری اصفهان سه سال است در چین ساخته شده اما برای وارد کردن آن نیاز به ۲۳ میلیون یورو منابع مالی داریم، کمترین میزان اوراق مشارکت را قطار شهری اصفهان داشته است، به‌طوری‌که سال جاری میزان آن ۶۰۰ میلیارد تومان بود و برای سال آینده 4300 میلیارد تومان تقاضا کردیم.
بیشترین میزان سرطان‌های ثبت شده روی کمربندصنعتی اصفهان است
شاهین شیرانی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان گفت: آلودگی هوا بر تمام افراد از جنین در شکم مادر تا افراد کهن‌سال تأثیر می‌گذارد و تأثیرات آن مربوط به جنسیت یا سن افراد نیست. بر اساس جدیدترین مقالات بسیاری از بیماری‌هایی که تاکنون ابتلا به آن را مرتبط با آلودگی هوا نمی‌دانستیم، آلودگی هوا اکنون به عنوان یکی از عوامل تأثیرگذار در آن ثبت شده است.

او افزود: افزایش سرطان‌ها یکی از تأثیرات آلودگی هوا است، بیشترین میزان سرطان‌های ثبت شده روی کمربندی است که صنعت در آن مستقر است و این موضوع نشان می‌دهد مکانی که آلوده‌تر باشد، احتمال بروز سرطان بیشتری دارد. ارزش خسارت جانی و ازکارافتادگی‌های مربوط به آلودگی در شهر اصفهان برابر با ۲۹ همت برآورد شده و اصفهان جایی برای آلوده‌تر شدن ندارد.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان تأکید کرد: به هر نحوی شده باید جلوی سوختن مازوت گرفته شود و در این کلان‌شهر اجازه بارگذاری بدون اطلاع داده نشود.