زندگی و دیگر هیچ...

عباس کیارستمی فیلمنامه نویس، تهیه کننده، کارگردان، کارگردان هنری، تدوین گر، نقاش، شاعر و عکاس بین المللی است.

به گزارش ا یمنا، وی یکم تیرماه ۱۳۱۹ در تهران متولد شد و از سال۱۹۷۰ میلادی در عرصه سینما شروع به فعالیت کرد، او بیش از ۴۰ فیلم سینمایی، کوتاه و مستند ساخته است. از مهم ترین آثار وی می توان به سه گانه کوکر، کلوزآپ، طعم گیلاس، باد ما را خواهد برد و کپی برابر اصل اشاره کرد .

کیارستمی در مدرسه جم در قلهک با آیدین آغداشلو هم‌درس شد. نخستین تجربه هنری او نقاشی بود او این هنر را تا پایان دوران نوجوانی همچنان ادامه داد تا آنجا که در سن ۱۸ سالگی توانست در یک مسابقه نقاشی برنده جایزه شود. وی اندکی پس از این کامیابی در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران پذیرفته شد . او در دانشگاه بیشتر به فراگیری نقاشی و طراحی گرافیک پرداخت و در هنگام تحصیل برای تأمین هزینه های زندگی به عنوان پلیس راهنمایی رانندگی مشغول به کار شد . عباس کیارستمی از سال ۱۳۴۰ یعنی در دهه ۱۹۶۰ به عنوان نقاش تبلیغاتی در آتلیه ۷۷ و یکی دو مؤسسه دیگر به کار طراحی جلد کتاب، پوستر و آگهی های بازرگانی پرداخت، و بعدها به «تبلی فیلم» رفت. از سال ۱۳۴۶ در سازمان تبلیغاتی نگاره به طراحی و ساختن تیتراژ فیلم پرداخت که نخستین آنها تیتراژ فیلم وسوسه شیطان ساخته محمد زرین دست بود . طراحی پوستر و ساخت تیتراژ فیلم های قیصر و رضا موتوری ساخته مسعود کیمیایی را او انجام داد. مدتی بعد به دعوت فیروز شیروانلو، که مسئولیت «امور سینمایی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان ان را داشت به کانون رفت و در سال ۱۳۴۹ فیلم کوتاه نان و کوچه را ساخت . در سال ۱۳۵۱۱ فیلم زنگ تفریح را ساخت و با ساخت فیلم مسافر در سال ۱۳۵۳۳ مطرح شد. او در سینمای بعد از انقلاب پایه گذار سینمایی شد که تا به حال فیلمسازان زیادی پیرو این نوع سینما، فیلم ساخته و مطرح شده اند .

کیارستمی در ۱۹۶۹ با پروین امیرقلی ازدواج کرد و در سال ۱۹۸۲ از او جدا شد. آن ها از این پیوند، صاحب دو پسر به نام های احمد زاده ۱۹۷۱ و بهمن ۱۹۷۸ شدند. فرزند دوم او بهمن کیارستمی در سال ۱۹۹۳ در سن ۱۵ سالگی مدیر فیلم برداری و کارگردان شد و فیلم مستند سفری به دیار مسافر را ساخت . کیارستمی از جمله کارگردانانی است که پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران در کشور باقی ماند. او بر این باور است که تصمیم به ماندن ، مهم ترین تصمیم او برای زندگی حرفه ای اش بوده است . در راستای ساخته شدن و روی کار آمدن موج نوی سینمای ایران عباس کیارستمی به کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان ان تهران کمک کرد تا بخشی جدید برای فیلم سازی ساخته شود. از این رو فیلم ۱۲ دقیقه ای کیارستمی به نام نان و کوچه در سال ۱۳۴۸/۱۳۴۹ ساخته شد. این فیلم داستان بچه مدرسه ای را روایت می کرد که گرفتار یک سگ وحشی شده است. دو سال بعد فیلم زنگ تفریح ساخته و پس از آن، کانون محفلی شد برای ساخت فیلم های ایرانی. در این دهه با پوست انداختن سینمای ایران عباس کیارستمی شروع به ساخت فیلم هایی با محوریت فردگرایی کرد . کیارستمی پس از فیلم تجربه، فیلم مسافر را در سال ۱۳۵۲/۱۳۵۳۳ ساخت. محوریت فیلم سعی داشت رفتارهای آدمی و بی تفاوت بودن مسائل اطراف از دید یک پسر بچه ده ساله را به ما نشان دهد. پسر بچه ای که تمام فکر و خیالش دیدن مسابقه ی فوتبال در تهران بود. برایش مهم نبود دوستان و آشنایان چه می گویند، آن ها را نیز فریب می داد تا بتواند به چیزی که می خواهد برسد. مهم نبود راهی که می رود درست است یا غلط! مهم رسیدن به هدف بود. فیلم مسافر کیارستمی را می توان یکی از بهترین های کارنامه کاری وی نامید. استفاده از پارادوکس سادگی و پیچیدگی داستان و همچنین روایت مستندگونه در قالب یک فیلم از ویژگی های بارز مسافر است که پس از آن کمتر در آثار وی دیده شد . کیارستمی در سال ۱۳۵۳-۱۳۵۴۴ دو فیلم کوتاه به نام های من هم می توانم و دو راه حل برای یک مسئله را کارگردانی کرد. مدتی بعد نیز فیلم رنگ ها و پس از آن فیلم لباسی برای عروسی را به نمایش در آورد. لباسی برای عروسی روایت گر داستان بحث و جدل سه نوجوان بر سر یک لباس عروس ی است که آن را در جشن عروسی بپوشند. فیلم لباس عروسی دیپلم افتخار جشنواره بین المللی فیلم موسکو، دیپلم ویژه هیئت داوران و جایزه ویژه تلویزیون ملی ایران در یازدهمین جشنواره بین المللی فیلم کودک و نوجوان تهران را از آن خود کرد. نخستین فیلم بلند عباس کیارستمی در دوران فیلم سازی اش، فیلم ۱۱۲ دقیقه ای گزارش است که در سال ۱۳۵۵/۱۳۵۶ به نمایش در آمد. همچنین دوسال بعد وی فیلم قضیه شکل اول، شکل دوم را ساخت .

عباس کیارستمی در آغاز این دهه چند فیلم کوتاه را کارگردانی کرد که از جمله آن ها می توان به بهداشت دندان، به ترتیب یا بدون ترتیب، همسرایان و همشهری اشاره کرد. شروع موفقیت های جهانی عباس کیارستمی را می توان از سال ۱۳۶۵ با فیلم "خانه دوست کجاست؟ " در نظر گرفت. ط این فیلم توانست جوایز بیشماری نظیر پلنگ برنزی، جایزه کنفدراسیون بین المللی هنر سینما، جایزه فیبرشی و جایزه فیلم منتخب انجمن منتقدان فیلم از جشنواره فیلم لوکارنو را از آن خود کند. همچنین این فیلم مدال طلای شهر در جشنواره فیلم جیفونی را از آن خود کرد . بار دیگر در فیلم های کیارستمی واقع گرایانه بودن و ساده زیستن را مشاهده می کنیم. مسافر داستان یک پسر بچه ۸۸ ساله را روایت می کند که قصد دارد دفترچه دوستش را که در روستایی در همان نزدیکی خودشان زندگی می کند تحویل دهد. اگر این کار را نکند دوستش از مدرسه اخراج می شود. شاهد هستیم یک کودک با قلبی پاک و ذاتی سالم چطور می کوشد تا به دوستش کمک کند و به عبارتی این کودک قهرمان داستان است ! دهه سوم از پنج دهه کاری عباس کیارستمی که در آن شاهد آثار ماندگار و تحسین شده زیادی هستیم. این دهه کیارستمی را چندپله از کارگردانان هم دوره خود بالاتر برد . اولین فیلم وی در این دهه «کلوزآپ» نام دارد که ترکیبی است از فیلم و مستند. کلوزآپ روایت گر داستان واقعی زندگی شخصی به نام حسین سبزیان است که خود را جای محسن مخملباف معرفی می کند. در انتها و زمانی که مخملباف واقعی ظاهر می شود، شخصیت داستان در دادگاه دلیل کار خودرا علاقه زیاد و دیوانه وار خود به سینما را مطرح می کند. کلوزآپ قدمی دیگر برای بیشتر شناخته شدن کیارستمی در خارج از ایران برداشت. همچنین این فیلم پس از چندین سال توسط نشریه "سایت اند ساوند" در فهرست ۵۰ فیلم برتر تاریخ سینما قرار گرفت . در سال ۱۳۷۹ عباس کیارستمی به همراه سیف الله صمدیان به درخواست صندوق بی المللی توسعه کشاورزی سازمان ملل متحد برای ساخت فیلمی مستند راهی اوگاندا شدند. وی طی ۱۰ روز مستند ای بی سی آفریقا را ساخت. جف اندرو، منتقد کمپانی تایم اوت، در مورد این فیلم گفته است که این مستند همانند ۴ ساخته قبلی کیارستمی در مورد مرگ و میر انسان ها نیست ولی مرگ و زندگی را تحت الشعاع قرار داده است . حال به سراغ یکی دیگر از فیلم های موفق کیارستمی می رویم. درست یک سال پس از مستند ای بی سی آفریقا، وی طی یک فیلم به نام ۱۰۰ زندگی یک زن ایرانی را به تصویر کشید. یک زن که در اتومبیل خود نشسته و طی سکانس ّهایی با ده شخص مختلف به صحبت کردن می پردازد . آو اسکات، منتقد سینما، در مورد این فیلم می گوید که کیارستمی بزرگترین کارگردان ایرانی در سطح بین المللی بوده و می داند چگونه فیلم خود را به بهترین شکل بسازد. وی به خوبی می داند اتومبیل وسیله ای است که ماه ها در آن به تفکر می نشینیم یا به گفت وگو می پردازیم .

افتخارات عباس کیارستمی در زمینه کارگردانی و فیلم سازی به همین جا ختم نمی شود. در سال ۱۳۸۱برای اولین بار دست به ساخت فیلمی زد که نه دیالوگ محور است و نه بازیگری دارد! در اصل فیلم ۵ سکانس از سواحل و شهر خیخن اسپانیا را به نمایش گذاشته که هر سکانس در حدود ۱۵ دقیقه نمایشش به طول می انجامد. کیارستمی طی نمایش فیلم از بینندگان می خواهد که در صورت خسته شدن به هیچ وجه سالن را ترک نکنند. اگر خسته شدید می توانید چشم هایتان را بسته و از موسیقی زیبای این فیلم لذت ببرید. در راستای این فیلم بار دیگر جف اندرو به ستایش کیارستمی می پردازد. کیارستمی در این دهه جایزه آکیرا کوروساواجشنواره فیلم سانفرانسیسکو برای یک عمر دستاورد هنری و دکترای افتخاری دانشگاه اکول نرمال سوپریور و دانشگاه سوربن را بدست آورد . فیلم شیرین عباس کیارستمی، تصویرگر نگاه ۱۱۳ بازیگر زن، بدون هیچ سخنی به دوربین فیلمبرداری است . در سال ۱۳۸۹۹ اولین فیلم کیارستمی به نام «کپی برابر اصل» در خارج از ایران فیلم برداری و تولید شد. این فیلم روایت گر داستان رویارویی یک زن فرانسوی با مردی انگلیسی بود. پیتر بردشاو، منتقد روزنامه گاردین عقیده دارد فیلم کپی برابر اصل عجیب ولی زیباست. در طول فیلم ما شاهد زنی هستیم که شدیدا پرانرژی است ولی رفتارهای عجیبی از خود نشان می دهد. وی در ادامه صحبت هایش این سبک فیلم سازی را مختص به خود کیارستمی دانسته و اعلام کرده با این که این سبک انحصاری وی است ولی موفقیتی در آن دیده نمی شود. از طرفی راجر ایبرت کیارستمی را ستایش کرده و گفته که با این روش او به خوبی می تواند به فیلم فضا و حس دهد . در همین سال فیلم کپی برابر اصل توانست جواز حضور در جشنواره کن را بدست آورد و ژولیت بینوش، بازیگر زن این فیلم، توانست جایزه نقش اول را از جشنواره کن بدست آورد. همچنین جدای از نامزد شدن کیارستمی برای دریافت نخل طلایی آن هم برای چهارمین بار در جشنواره فیلم کن، توانست جایزه بهترین فیلم خارجی زبان انجمن منتقدان فیلم دالاس فورت وورث را بدست بیاورد. در ادامه موفقیت های وی، عباس کیارستمی در سال بعد برای پنجمین بار نیز برای فیلم یک عاشق نامزد دریافت نخل طلایی جشنواره فیلم کن شد. در سال ۱۳۹۱ توانست نشان افتخار دولت ژاپن و در سال بعد نشان دکوراسیون علوم و هنر اتریش را از آن خود کند .

کیارستمی و فیلم کلوزآپ ساخته وی، در جریان بیستمین جشنواره بین المللی فیلم پوسان ۲۰۱۵ در رده بندی برترین هنرمندان و فیلم های قاره آسیا، در میان ۱۰ هنرمند و اثر شاخص قاره قرار گرفتند. عباس کیارستمی در فهرست ۱۰ کارگردان برتر سینمای آسیا، پس از یاسوجیرو اوزو و هو شیائو-شین در رده سوم برترین ها قرار گرفته است. آکیرا کوروساوا، ساتیا جیت رای، وونگ کار وای، اپیچاتپونگ ویراستاکول، جیا ژانکه، کنجی میزوگوچی و ادوارد یانگ رتبه های بعدی این رده بندی را به خود اختصاص داده اند . روزنامه گاردین در سال ۲۰۱۱ در گزارشی فهرست ۴۰۰ کارگردان بزرگ معاصر سینمای دنیا را منتشر کرد. عباس کیارستمی در مکان ششم این لیست و بالاتر از بسیاری از چهره های نامدار سینما همچون دیوید کراننبرگ، دیوید فینچر، استیون سودربرگ، پدرو آلمودوار و گاس ون سنت قرار گرفت . همچنین در سال ۲۰۱۵ در یک نظرسنجی که توسط وب سایت فرانسوی لاسینتک(سینماتک) از ۲۶۶ کارگردان برجسته معاصر سینمای جهان انجام شد، عباس کیارستمی محبوب ترین چهره سینمای ایران از دیدگاه این گروه از موفق ترین کارگردانان حال حاضر سینمای جهان بود . عباس کیارستمی علاوه بر سینما در عرصه های دیگر هنری از جمله شعر، عکاسی، چیدمان، موسیقی، طراحی گرافیک، طراحی و نقاشی نیز فعال بود. او را باید در زمره سینماگران موسوم به موج نوی سینما در ایران به شمار آورد . کیارستمی برنده چندین جایزه بزرگ سینمایی است. کیارستمی پنج بار نامزد دریافت جایزه نخل طلای جشنواره فیلم کن شد و در سال ۱۹۹۷۷ در پنجاهمین دوره جشنواره فیلم کن برای فیلم طعم گیلاس موفق به دریافت این جایزه گردید . وی در جشنواره های متعدد معتبر فیلم جهان به عنوان داور حضور داشته است و با ۴۴ دوره حضور به عنوان داور در جشنواره فیلم کن در سالهای ۱۹۹۳، ۲۰۰۲، ۲۰۰۵ و ۲۰۱۴ در بین هنرمندان ایرانی پیشتاز است. وی همچنین با دریافت ۳۲ دست آورد شخصی به عنوان پر افتخارترین هنرمند ملی ایران است .

در تاریخ ۷ فروردین ۱۳۹۵ کیارستمی در پی شدت گرفتن مشکلات جسمی، با نظر پزشکان معالج در بیمارستان بستری شد و در تاریخ شنبه ۱۴ فروردین ۱۳۹۵ خبری مبنی بر اینکه عباس کیارستمی از سرطان دستگاه گوارش رنج می برد منتشر شد. کیارستمی به دلایل متعدد، از جمله خونریزی داخلی، چهار عمل جراحی را پشت سر گذاشت. اولین عمل، عمل جراحیِ درمانی بود. دومین عمل به دلیل خونریزی داخلی صورت گرفت و سومین عمل برای برداشتن کیسه صفرا و آخرین عمل به دلیل عفونتِ پیشرفته بوده است. در ادامه روند درمان وی رو به پیشرفت گزارش شده و طول درمان بنا به تشخیص تیم معالج برای کنترل شرایط بیماری، عباس کیارستمی در خواب مصنوعی به سر می برد . او در تیرماه سال ۱۳۹۵ برای درمان راهیِ فرانسه شد و سرانجام روز ۱۴ تیر در یکی از بیمارستان‌های فرانسه درگذشت. پیکر او ۲۰۰ تیرماه ۱۳۹۵ در لواسان به خاک سپرده شد .