گردشگران خارجی و انتظارتشان
مردمانی مهمان‌نواز، معماری مسحورکننده و بازاری شگفت‌انگیز. این‌ها همه در وصف اصفهان صادق است اما همه واقعیت گردشگری در اصفهان نیست. بسیاری از گردشگران از نحوه قیمت گذاری ورودی بناهای تاریخی و نیز خدمات چندان راضی به نظر نمی‌رسند.
رونق دو سه ساله اخیر گردشگری در اصفهان همچنان به روند خود ادامه می‌دهد و این را می‌توان در مشاغل و تحرک تازه‌ای که در خیابان‌ها و میادین شهر بیش از پیش جلوه‌گری می‌کنند می‌توان حس کرد.
در سال‌های اخیر به شدت بر تعداد کافه‌ها و رستوران‌های مرتبط با صنعت توریسم افزوده شده، فروشگاه مجلل مینیاتور و هنرهای دستی هم سر برآورده‌اند و آرام‌آرام بخش قدیمی شهر حال و هوای توریستی خود را بازمی‌یابد. گواینکه خیابان کشی‌ها در محدوده قدیمی از جمله آنچه در هفته‌های اخیر به نام آیت ا... خراسانی گشایش یافت نشان می‌دهد که هنوز برنامه‌ریزان شهری تا چه اندازه از این تحولات دور مانده‌اند همچنان در اندیشه تسهیل رفت و آمد خودروها روزگار می‌گذرانند.
بناهای تاریخی اصفهان البته بی‌شک برای گردشگران اروپایی همچنان بسیار جذاب و زیباست. گردشگرانی که عمدتا به عنوان گردشگران ژانر فرهنگی به این شهر سفر می‌کنند و از انتخاب خود هم مملو از رضایت می‌شوند. پل‌ها و مساجد باشکوه، هنر معماری یگانه و شهری که مایه‌های فراوان و جذابیت‌های شگفت فرهنگ شرقی را در خود به حد کمال دارد، چه در بازارش، چه در مردمی که در کوچه و خیابان رفتاری گرم و دوستانه با گردشگران دارند.
با این‌حال در صنعت گردشگری این‌ها همه دلیل رضایت بی‌چون و چرا نیست. وقتی با سلیقه‌های متفاوت از فرهنگ‌های مختلف و خاستگاه‌ها و اقتصادهای گونه‌گون طرف هستید.
کاسبان اصفهانی قدیم در حرفه‌هایی چون قالی، صنایع دستی و مینیاتور متفق‌القول‌اند که توریست‌های اروپایی اصلا به ولخرجی گردشگران آمریکایی نیستند که عمدتا در دهه 1350 بیشتر مسافران خارجی اصفهان را تشکیل می‌دادند. در سال‌های پیش از انقلاب حدود صدها تکنسین، مهندس و مستشار آمریکایی که با خانواده‌هایشان حدود 11 هزار نفر برآورد می‌شدند در کار راه‌اندازی صنایعی چون بل‌هلیکوپتر و یا پالایشگاه اصفهان بودند و ملاقات خانواده‌هایشان از ایالات متحده به رفت و آمد انبوه گردشگران آمریکایی از میدان نقش جهان و چهارباغ انجامیده بود. حالا اما جای آن توریست‌ها را گردشگرانی از اروپا گرفته‌اند که بسیار کم خرج‌اند. هتل‌های ارزان قیمت را عمدتا بیشتر می‌پسندند و بهای بلیت ورودی به اماکن توریستی برایشان شرط است.
یک گردشگر فرانسوی می‌گوید: «آدم 20 هزارتومان پول ورودی می‌دهد که برود یک آتشکده روشن را ببیند. آنهم بعد از طی مسیری به این دوری از مرکز شهر و هزینه گزاف تاکسی. در حالی که خبری از آتش نیست!»
برای منارجنبان هم داستان به همین منوال است. بعد مسافت، هزینه گزاف و البته منارهایی که دیگر نباید بجنبد و دیگر هیچ. برای این مکان هم گردشگران باید 20 هزار تومان بپردازند که به گفته سومیت یک گردشگر تایلندی، ارزشش را ندارد.
دام، یک گردشگر اروپایی، حتی از پرداخت چنین مبلغی در مرکز شهر و برای بازدید از اثری نفیس چون مسجد شیخ لطف‌ا... هم پشیمان به نظر می‌رسد. وی می‌گوید: «مسجد شیخ لطف‌ا... بسیار زیباست اما مبلغ ورودی 20 هزار تومانی برای دیدن یک مجموعه کاشیکاری نفیس چندان هیجان انگیز نیست اما البته برای مسجد امام این مبلغ کاملا معقول است.»
در مقام مقایسه بلیت موزه لوور در فرانسه 15 یورو (حدود 64 هزار تومان) است، اما لوور بزرگترین موزه هنری جهان است با بیش از 380 هزار قطعه بی‌نظیر که اگر برای دیدن هر یک تنها 30 ثانیه وقت صرف شود، یک بازدیدکننده را می‌تواند 100 روز سرگرم کند. بگذریم که همان موزه لوور برای دانشجویان هنری، فعالین میراث فرهنگی و نیز زیر 18 ساله‌ها کاملا رایگان است.
این مبحث قیمت‌گذاری برای دیگر جذابیت‌های توریستی اصفهان از جمله موزه هنرهای معاصر و یا کلیسا وانک نیز از جانب برخی گردشگران شنیده می‌شود با این حال زمان بازدید از این اماکن هم خود جای بحث دارد. کنستانتین، یک گردشگر روس از اینکه کلیسا وانک روز جمعه ساعت 12:30 ظهر درهای خود را می‌بندد، انتقاد می‌کند.
اما برخی اماکن توریستی در اصفهان هم به سبب آنکه بخشی از آن‌ها به هر دلیلی دور از دسترس بازدیدکنندگان است، از نظر برخی گردشگران یک نقطه ضعف به شمار می‌رود. عالی‌قاپو و چهلستون از جمله این اماکن هستند.
یکی از مواردی که از سوی توریست‌ها عمدتا مطرح می‌شود منوی مشابه و تقریبا یکسان رستوران‌هاست. همه‌جا عمدتا چلوکباب است و جوجه کباب و یکی دو سه منوی استاندارد که برای گردشگرانی که می‌خواهند غذاهایی نو تجربه کنند و به درک تازه‌ای از تنوع فرهنگی و اقلیمی برسند، ناچیز است. زرونیک دیپخه، گردشگر فرانسوی می‌گوید: «گرچه اصفهان را دوست داشتم، اما چیزهایی از آنهم موردپسندم نبود، برای مثال غذاهای رستوران‌های این شهر خیلی شبیه به هم بود، از رستوران‌های گران قیمت گرفته تا زستوران‌های ارزان قیمت.» همچنین سرعت و نحوه خدمات در رستوران‌های اصفهان به طور جدی مورد بحث است و گردشگران به نظر چندان راضی به نظر نمی‌رسند. اینجا همچنین در منتظر نگاه‌داشتن گردشگران برای خالی شدن میز در ساعات شلوغ و نیز مطالبه انعام از آن‌ها توسط پیشخدمتان رستوران‌ها مورد نقد بسیار است.
با وجود تمام این گفته‌ها گردشگری اصفهان مایه‌های فراوانی برای موفقیت‌های روز افزون دارد. تقریبا جاذبه‌های مطرح گردشگری اصفهان بالای 95 درصد رضایت کامل بینندگان از شرق و غرب عالم را به خود جلب می‌کند.
گاتفرید معلم آلمانی که از مسجد شیخ لطف‌ا... دیدن کرده است، می‌گوید: «من 75 ساله‌ام و سفرهای بسیاری به شهرهای چهارگوشه دنیا داشته‌ام و بیش از 60 شهر دیدنی جهان را گشته‌ام. هم تاج‌محل را دیده‌ام هم جامع نوتردام پاریس را. وقتی این مسجد را دیدم گفتم که این قطعا زیباترین بنای جهان است بدون هیچ شک و تردیدی. هماهنگی حجم‌ها و طرح‌ها کامل است و زیر این گنبد شگفت است که به نظر من شما می‌توانید از هر مکان دیگری به خدایتان از هر مذهبی که هستید نزدیک‌تر شوید. نیم‌ساعتی در این بنا بنشینید همان‌طور که من نیز چنین کردم و اجازه دهید زیبایی این مکان در عمق ذهن شما حلول کند.»