سودای پر سود «موفقیت» در شهر

زهرا حسومیان/ اصفهان امروز: جلسه‌ی معارفه‌ی سمینار موفقیت در سالنی با ظرفیت 300 نفر در حال شروع است. به نظر می‌رسد تعداد حضار بیشتر از ظرفیت سالن باشد. عده‌ای در کنار سالن ایستاده‌اند. با ورود مدرس به سالن صدای سوت و کف حضار بالا می‌گیرد. مدرس به نشانه قدردانی دستش را رو سینه می‌گذارد و به طرف جایگاه می‌دود. پشت میکروفون فریاد کنان می‌گوید: «سلام بر موفقین فردا.» و حضار همگی با صدای بلند پاسخ می‌دهند: «سلام.»

در یکی دو دهه‌ی اخیر دوره‌هایی با نام‌های موفقیت، مثبت اندیشی، جذب و ... با رویکردی مشابه رواج یافته‌است. تمام این دوره‌ها با شعار زیر‌ و رو کردن زندگی شرکت‌کنندگان پا‌گرفته‌اند اما آن‌چه در نهایت اتفاق افتاده و می‌افتد با اهداف مطرح شده‌ متفاوت است. روزانه در سطح شهر، در روزنامه‌ها و مجلات و حتی پیامک‌ها با تبلیغات این دوره‌ها مواجهیم. هر بار نامی جدید با شعارهایی آشنا از راه می‌رسد و با لبخندی تصنعی و شخصیتی به ظاهر پرنشاط شما را به سمیناری رایگان دعوت می‌کند. در یک جلسه متوجه می‌شوید که چه زندگی خارق‌العاده می‌توانید داشته باشید و تا به حال غافل مانده‌اید.

اما دوره‌های موفقیت چه هستند؟ مدرسین این دوره‌ها نخست ذهن شما را موفق و ثروتمند می‌کنند. اگر به آن‌ها گوش کنید و در دوره‌هایشان بی‌نظیرشان شرکت کنید، دستیابی به موفقیت بسیار آسان خواهد بود. راه موفقیت را پیش از شما عده‌ای دیگر به سختی طی کرده‌اند و راه آن مشخص است. با الگو قرار دادن زندگی این افراد شما هم می‌توانید به آنچه می‌خواهید برسید. مدرسین آن‌چه را که برای موفقیت نیاز دارید از صفر تا صد برای شما برنامه‌ریزی می‌کنند، اما لازمه‌ی آن ذهنی پاک است و جیبی پر‌پول! معمولا در همان جلسه‌ی رایگان، شما را ترغیب می‌کنند که تخفیف فوق‌العاده‌ای را که هر‌کسی سعادت استفاده از آن را نخواهد داشت غنیمت شمرده و فوری ثبت‌نام کنید. به شما ‌می‌گویند که هدف فقط و فقط موفقیت همه‌جانبه‌ی شما و ایجاد حس رضایت و خوشبختی واقعی در شماست.

مدرسین این دوره‌ها چه کسانی هستند؟ اغلب مدرسین دوره‌های موفقیت هم روزی مثل شما سردرگم و درمانده بوده‌اند تا آن‌که راه موفقیت را پیدا کرده‌اند و به شکرانه آن خواسته‌اند راه ساده‌ی موفقیت را به دیگران هم بیاموزند. تجربه‌های شخصی آن‌ها بسیار شبیه به یکدیگر است. مدرسین موفقیت معمولا رزومه‌هایی کلی و مبالغه‌آمیز دارند. اغلب دارای چندین مدرک NLP از چند دانشگاه و موسسه‌ی اروپایی هستند. هزاران سمینار برگزار کرده‌اند و صدها مقاله و کتاب نوشته‌اند. اما در مقابل رزومه‌های چند صفحه‌ای آن‌ها باید پرسید محتوای این تعداد سمینار و کتاب و مقاله چه می‌تواند باشد؟ چطور می‌توان نویسنده‌ی دویست کتاب ارزشمند بود؟ معیار ارزشمندی چیست؟ برای پاسخ این پرسش باید دید مخاطبین این دوره‌ها چه کسانی هستند؟

مشکلات اقتصادی و بیکاری، شرایط فرهنگی جامعه و نبود مطالعه باعث شده افراد به دنبال راهی ساده و سریع برای بهبود شرایط زندگی خود باشند. برگزارکنندگان این دوره‌ها با استفاده از این شرایط و با تبلیغات گسترده توانسته‌اند این دوره‌ها را هر بار شلوغ‌تر از قبل برگزار کنند. شاید وجود واسطه‌ای برای موفقیت، کمی از سنگینی بار بی‌سرانجامی که بر دوش داریم کم می‌کند. شاید دیدن دیگرانی که با ما در این سردرگمی شریک‌اند نیز بی‌تاثیر نباشد. شرکت‌کنندگان به دنبال راهی آسان برای موفقیت هستند ولو این‌که هم راه و هم آن‌ رضایتی که به‌دست می‌آید کاذب باشد.

وودی آلن کمدی‌ساز مشهور می‌گوید: «برای خوشحال بودن باید هر لحظه خود را بفریبیم.» دوره‌های موفقیت هم از ابتدا تا انتها فریفتن است اما هیچ کس از دو طیف برگزار کننده و شرکت‌کننده چنین چیزی را نمی‌پذیرد. شرکت‌کنندگان معمولا نسبت به مدرس و آموزشی که می‌بینند تعصب دارند و در مقابل هر انتقادی در مورد این دوره‌ها جبهه می‌گیرند و سعی می‌کنند موج منفی منتقدین را از خود و گروهشان دور کنند. پذیرفتن دویست عنوان کتاب از یک نفر برای این گروه کار ساده‌ای است چرا که اراده‌ی انسان را دست کم نمی‌گیرند.

هزینه‌ی این دوره‌ها در اصفهان از 300 هزار تومان شروع می‌شود و بسته به مدرس و مکان برگزاری تا چند میلیون‌ تومان هم پرداخت می‌شود. بنابراین با توجه به تعداد بالای شرکت‌کنندگان، موفقیت اصلی این دوره‌ها از آن مدرس و تیم برگزار کننده است که هر بار پر‎‌ انگیزه‌تر از قبل طرح برنامه‌ای جدید را می‌ریزند. علاوه بر هزینه‌ی دوره، در این جلسات کتاب و سی‌‌دی و جزوات آموزشی هم به فروش می‌رسد که سود جانبی قابل ملاحظه‌ای عاید مدرسین می‌کند و خستگی نوشتن مطالب تکراری و ترجمه‌های دست چندم را از بین می‌برد.

راهکاری که در این دوره‌ها ارائه می‌شود برای همه یکسان است. اصل بر مثبت‌اندیشی است نه واقع‌بینی. باید ایمان بیاورید که چالش‌های پیش‌‌ رو را با جملات تاکیدی برخواهید داشت. باید لبخند بزنید، اندیشه‌های منفی را دور کنید و اگر می‌خواهید با آن‌ها ادامه دهید به طور کل اندیشیدن را کنار بگذارید. نخستین چیزی که به صورت شعاری به شما آموزش می‌دهند این است که شما آدم خاصی هستید اما آیا صرف این‌که دوست دارید خاص و موفق باشید، خاص و موفقید؟

انبوه‌سازی برای هر مقوله‌ای جواب مناسبی ندارد. نمی‌توان انبوهی از موفقین کپی پیست شده آفرید. موفقیت حاصل تلاش و خلاقیت است. با یک الگو نمی‌توان جامعه‌ای را موفق کرد. نمی‌توان دست از مطالعه کشید، دست از اندیشیدن برداشت و با تفکر مثبتی که حاصل ساده‌لوحی و ترس و تنبلی است، موفق شد. موضوع سیاه‌نمایی و ناامیدی نیست، آنچه غیر قابل قبول است کتمان حقیقت زیر لایه‌هایی از حماقت است. جوشش و انگیزه برای موفقیت اگر درونی و قلبی کسی نباشد با چند جلسه و سمینار نیز فوران نخواهد کرد. هر نگرشی به زندگی نیازمند اساس و پیشینه‌ای است؛ نگرش مثبتی که در این دوره‌ها تبلیغ می‌شود اینقدر معلق و بی‌ریشه است که شدت کذب و تظاهری بودنش را با تمام وجود حس خواهید کرد. کاملا آگاه خواهید بود که در حال فریفتن خود هستید اما جرئت گفتنش را ندارید مبادا کمتر از دیگران موفق به نظر برسید.

برای احساس رضایت واقعی نیاز است که خود را بهتر بشناسیم، از قابلیت‌هایمان بهتر استفاده کنیم، نیاز است به آرامش ذهنی و رفاه مادی دلخواه برسیم اما انجام این‌ها از کسی جز خود ما ساخته نیست. کسی بهتر از ما راه را تشخیص نخواهد داد و هیچ‌کس به اندازه‌ی ما از سود و زیان انتخابمان متاثر نخواهد شد. با مطالعه‌ی درست (نه آن‌چه از سطحی‌ترین کتاب‌های روانشناسی گرفته شده) و اندیشه و سختکوشی می‌توان راه را پیدا کرد یا پیدا نکرد. می‌توان با آزمون و خطا پیش رفت و در نهایت رشد کرد. می‌توان اصیل بود و برای موفقیت تلاش کرد. ثروت، رابطه و ازدواج سالم، آرامش و رضایت خاطر به‌راحتی به دست نمی‌آید و همه نیازمند برنامه‌ریزی درست، مطالعه و یادگیری و تلاش و پشتکار و روراست بودن است. شانس و احتمال دستیابی به موقعیت دلخواه نیز با کار و پیشروی بیشتر می‌شود. آن‌چه که با گذشت زمان از تلاش و اندیشه‌ی خود برداشت می‌کنیم بسیار دلچسب خواهد بود. پیدا کردن راهی در خودمان و افزودن به داشته‌های درونی‌امان زندگی اجتماعی و مادی‌امان را هم پرشورتر و لذت‌بخش‌تر خواهد کرد، حتی اگر همچنان زندگی ساده و راحتی به نظر نرسد. لینچ می‌گوید: «ایده‌ها مانند ماهی هستند، اگر ماهی‌ کوچک می‌خواهید در آب کم‌عمق می‌توانید بگیرید. اما اگر ماهی‌های بزرگ می‌خواهید باید به آب‌های عمیق بروید. ماهی‌های‌ آب‌های عمیق بزرگتر، قوی‌تر، پاک‌تر و زیباتر هستند.»