چرا اصفهان «جمعه‌بازار هنر و صنایع‌دستی» ندارد؟
چرا اصفهان، بااین‌همه سابقه و اصالت، از داشتن یک «جمعه‌بازار هنر و صنایع‌دستی» درخور و اختصاصی محروم است؟ این غیاب، نه‌تنها یک خلأ فرهنگی است، بلکه یک فرصت عظیم اقتصادی و گردشگری است که به‌سادگی ازدست‌رفته است
اصفهان امروز_ راضیه چنگیز نائین: اصفهان، شهر هنر، پایتخت صنایع‌دستی ایران و جهان و گنجینه‌ای بی‌مانند از ظرافت و زیبایی است. نام اصفهان در ذهن هر شنونده‌ای تداعی‌گر شاهکارهای دست‌ساز است. از فیروزه‌کوبی‌های درخشان و قلم‌زنی‌های پیچیده تا خاتم‌کاری‌های مینیاتوری و قلمکارهای رنگین، این شهر نه‌تنها موزه زنده هنر، بلکه زادگاه هنرمندان بی‌شماری است که چرخ اقتصاد را به چرخش درمی‌آورند. اما در این میان، همیشه یک جای خالی بزرگ و پرسش‌برانگیز وجود داشته است که بیش‌ازپیش خودنمایی می‌کند: چرا اصفهان، بااین‌همه سابقه و اصالت، از داشتن یک «جمعه‌بازار هنر و صنایع‌دستی» درخور و اختصاصی محروم است؟ این غیاب، نه‌تنها یک خلأ فرهنگی است، بلکه یک فرصت عظیم اقتصادی و گردشگری است که به‌سادگی ازدست‌رفته است، فرصتی که پیش‌تر با برگزاری رویدادهای هنری همچون «بازآرت» بخشی از تأثیرگذاری آن را دیده‌ایم.
ما در اصفهان، وارث یک تاریخ هنری درخشان هستیم، اما از پویایی و جریان‌سازی آن غافل مانده‌ایم. نگاه کنید به تجربه موفق پایتخت؛ «جمعه‌بازار پروانه» که اکنون با نام جدیدش در «باغ هنر» تهران برپا می‌شود و به یک رویداد هفتگی، یک برند فرهنگی و یک جاذبه گردشگری تبدیل شده است که ده‌ها هزار نفر را از سراسر ایران گردهم می‌آورد. این بازار، نه‌تنها فضایی برای کسب‌وکار فراهم می‌کند، بلکه یک بستر تعاملی میان هنرمند و خریدار و یک محرک قوی برای گردشگری آخر هفته است. حال، این سؤال جدی مطرح می‌شود که چگونه اصفهان با ریشه‌های هنری عمیق‌تر و تنوع صنایع‌دستی بیشتر، هنوز نتوانسته است یک مکان اختصاصی و عظیم را برای این منظور فراهم آورد؟
ایجاد یک فضای متمرکز و بزرگ برای عرضه هفتگی آثار هنری و دست‌سازه‌ها در روز جمعه، می‌تواند هم‌زمان سه هدف کلان را محقق سازد. اول، این بازار به‌شدت بر جذابیت گردشگری شهر می‌افزاید. گردشگر داخلی یا خارجی، برنامه‌ریزی سفر خود را طوری تنظیم خواهد کرد که حتماً روز جمعه را در اصفهان حضور یابد و بتواند از این مجموعه پربار خرید کند. این امر، نه‌تنها به‌صورت مستقیم باعث افزایش فروش صنایع‌دستی می‌شود، بلکه به طور غیرمستقیم، زمان ماندگاری گردشگر در شهر و به‌تبع آن، درآمدزایی هتل‌ها، رستوران‌ها و سایر خدمات گردشگری را افزایش خواهد داد و به یک برندسازی قدرتمند برای اصفهان در سطح جهانی خواهد بود. دوم اینکه، این بازار، حکم شریان حیاتی را برای کسب‌وکارهای کوچک و هنرمندان خرد ایفا می‌کند. بسیاری از صنعتگران خلاق و هنرمندان، توان پرداخت اجاره‌های سنگین مغازه‌ها در بازارهای سنتی یا مراکز تجاری را ندارند و کار خود را در کارگاه‌های کوچک یا منازل پی می‌گیرند. جمعه‌بازار با ارائه فضاهای ارزان و قابل‌دسترس، فرصتی عادلانه برای عرضه مستقیم محصولاتشان به خریدار فراهم می‌کند، واسطه‌ها را حذف کرده و حاشیه سود هنرمند را افزایش می‌دهد؛ این حمایت عملی از اشتغال‌زایی و تولید ملی است و سوم اینکه، چنین محفلی، به یک کانون فرهنگی و اجتماعی تبدیل می‌شود؛ محلی برای دیدوبازدید هنرمندان، تبادل نظر، برگزاری کارگاه‌های زنده و تزریق انرژی و انگیزه به جامعه هنری شهر.
اصفهان می‌تواند از تجربه تهران الگو بگیرد، شهرداری می‌تواند فضایی با دسترسی مناسب، چه به‌صورت فضای باز بزرگ یا یک سالن وسیع را در نظر بگیرید و با یک مدیریت منسجم شهری، به این نیاز پاسخ دهد. مسئولان شهری، شورای شهر، میراث‌فرهنگی و گردشگری و همچنین اتاق بازرگانی و اصناف صنایع‌دستی، باید این طرح را نه به‌عنوان یک هزینه، بلکه به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری راهبردی و یک اولویت توسعه شهری قلمداد کنند. اصفهان، باهویت هنری پررنگش، بیش از هر شهری در ایران شایسته داشتن یک جمعه‌بازار پررونق و دائمی برای هنرمندانش است. زمان آن فرارسیده که جمعه‌های نصف جهان را با رنگ‌وبوی صنایع‌دستی‌اش، رنگین‌تر سازیم. این مطالبه‌ای جدی، ضروری و حیاتی برای رونق اقتصادی و احیای فرهنگی شهری است که وجب به وجبش پر از هنر و هنرمند است.
