صدور مجوز برای تخریب هویت تاریخی اصفهان

در روزهای گذشته تصاویری از تخریب سه خانه تاریخی در محدوده میدان نقش جهان اصفهان منتشر شد. این بناها یک‌خانه ستاره‌دار متعلق به اواخر قاجار و اوایل پهلوی در ضلع جنوب غربی مسجد جامع عباسی و دوخانه کوچک دوران پهلوی که در ضلع جنوبی این خانه قرار داشتند. حالا این خانه‌ها باارزش تاریخی برای ساخت پارکینگ تخریب شده‌اند.این در حالی است که وقتی خانه‌ای از سوی میراث‌فرهنگی ستاره‌دار و واجد ارزش تاریخی اعلام می‌شود اجازه تخریب بازسازی و نوسازی وجود ندارد و فقط اجازه مرمت طبق الگوی اصلی را دارند یا اینکه اگر قرار است تبدیل به فضاهای گردشگری مثل اقامتگاه سنتی یا بوم‌گردی شود باید باتوجه‌به طرحی که به کالبد اصلی لطمه نزند و با الگوی پیشین مطابقت داشته باشد طرح توسعه بگیرد.حالا چه می‌شود که این خانه‌های باارزش موقعیت استراتژیک و در فاصله چندقدمی میدان تاریخی نقش‌جهان، جایی که بهترین مکان برای اقامتگاه‌های سنتی و هتل است به دلیل منافع مالی به‌راحتی مجوز تخریب می‌گیرند و به پارکینگ تبدیل می‌شوند؟! چگونه میراث‌فرهنگی چشم بر این تغییر کاربری‌ها می‌بندد و شهرداری چه‌طور مجوز آن را صادر کرده است؟!

چند سال پیش هم خانه صفوی عطاری در محله جلفای اصفهان با استناد به رأی دیوان عدالت اداری تخریب شد.

خانه عطاری یا علوخان که یادگار عصر صفوی بود و در طرح تفضیلی اصفهان واجد ارزش تاریخی شمرده می‌شد؛ این یعنی خط‌قرمزی که شهرداری نباید از آن عبور کند و هر تصمیمی دررابطه‌با این بنا باید باتوجه‌به واجد ارزش بودن آن اتخاذ شود، اما با رأی دیوان عدالت اداری حکم به تخریب آن داده شد.

خانه کتابی در لایه دوم چهارباغ و محور تاریخی فرهنگی اصفهان هم با حکم دیوان عدالت اداری از فهرست آثار تاریخی خارج شد تا به قیمت به‌مراتب افزوده‌تری از سوی مالک فروخته شود. همچنین در مجاورت گذر سعدی و در حریم میدان نقش‌جهان خانه‌ای ارزشمند تخریب شد و در آن با حکم دیوان عدالت اداری، مجتمع تجاری نیوشا با ارتفاع ۲ برابر ارتفاع مجاز حریم میدان نقش‌جهان ساخته شد.

تخریب خانه‌های تاریخی و واجد ارزش اتفاقی است که این سال‌ها شناسنامه تاریخی اصفهان را نشانه گرفته تا علاوه بر سود کلان از زمین‌های بایر شده، حریم آثار بافت تاریخی بیش‌ازپیش با ارتفاع‌گرفتن ساخت‌وسازهای مخدوش تهدید شود یا با ساخت پارکینگ و عبور خودروها حیات این بافت به خطر افتد.

چیزی که باید از نظر دور ندانست این است که تخریب اثر واجد ارزش و ساخت‌وسازهایی به‌دوراز هویت تاریخی آن بافت، پتانسیل آن را از بین برده و تاریخ و هویت شهر را از آن می‌ستاند و به جایش ساختمان‌های بی‌هویت شکل می‌گیرد که تنها منفعتشان برای مالکانی است که حالا زمینشان قیمت چندبرابر یافته است.

تصمیماتی که همچون شلاقی بر پیکره آثار تاریخی و واجد ارزش اصفهان است که در کنار همه بی‌توجهی‌هایی که به آثار و بافت تاریخی اصفهان می‌شود، زخمی کاری بر آنها وارد می‌کند.

اما اگر این نوع تصمیم‌گیری‌ها در این بافت‌ها ادامه داشته باشد روزی می‌رسد که در اصفهان کمتر گذری را خواهیم یافت که بتوان هویت تاریخی آن را در میان حجم ساختمان‌های عجیب‌وغریب و بی‌هویت و پارکینگ‌های طبقاتی پیدا کرد.