داد از دود
مردم اصفهان از ۲۸۰ روز گذشته ۱۱۳ روز را در هوای آلوده نفس کشیده‌اند و تنها ۱۰ روز هوای این کلان‌شهر پاک بوده است. درحالی‌که پیش‌بینی می‌شد با نسوزاندن مازوت توسط نیروگاه اصفهان در فصل سرد سال، شاهد کاهش روزهای آلوده باشیم؛ اما این اتفاق هم نیفتاد و فشارهای بی‌امان باز آلودگی را به سطحی رساند که در دو هفته گذشته باعث تعطیلی مدارس و ادارات شد.
مردم اصفهان از ۲۸۰ روز گذشته ۱۱۳ روز را در هوای آلوده نفس کشیده‌اند و تنها ۱۰ روز هوای این کلان‌شهر پاک بوده است. اصفهان در سال‌های گذشته به‌عنوان یکی از آلوده‌ترین کلان‌شهرهای کشور بشمار رفته که در پی خشک‌شدن رودخانه زاینده‌رود و تالاب بین‌المللی گاوخونی و تحت‌تأثیر کاهش بارندگی در دو دهه گذشته کانون‌های بحرانی گردوغبار آن افزایش‌یافته و این بحران در کنار صنایع آلاینده و تردد میلیونی خودروها و فرسودگی ناوگان حمل‌ونقل موجب شده که شهر تاریخی اصفهان حتی در بهار و تابستان نیز بیشترین هوای آلوده را داشته باشد.
درحالی‌که پیش‌بینی می‌شد با نسوزاندن مازوت توسط نیروگاه اصفهان در فصل سرد سال، شاهد کاهش روزهای آلوده باشیم؛ اما این اتفاق هم نیفتاد و فشارهای بی‌امان باز آلودگی را به سطحی رساند که در دو هفته گذشته باعث تعطیلی مدارس و ادارات شد. مردم در حالی روزهای آلوده را تجربه می‌کنند که صبح که بر می‌خیزند و هنوز ترددی از خودروها در شهر اتفاق نیفتاده تلی از دود در آسمان شهر و در برابر دیدگانشان می‌بینند. کیفیت هوای شهر در شب گذشته در وضعیت سالم بوده؛ اما صبحگاه آژیر قرمز آلودگی در شهر زده می‌شود.
سالانه بیش از ۲ هزار نفر در معرض آلودگی هوا در این شهر جان می‌دهند؛ اما گویا این موضوع برای برخی صنایع آلاینده و مسئولان مسئله مهمی نیست و پایتخت‌نشین‌ها هم برای اصفهان نسخه مازوت سوزی می‌پیچند.
آلودگی روی ریه اثر می‌گذارد، جذب خون می‌شود و باعث بیماری‌ها شده و ناتوانی و مرگ زودرس را به همراه دارد. مازوت با سوختنش دی‌اکسید گوگرد و کربن سیاه تولید می‌کند و وارد ریه می‌شود و اگر از حد مجاز بالاتر رود به سرطان ختم می‌شود.
۱۴ درصد مرگ‌ها در اثر سکته قلبی مربوط به آلودگی هوا است. این بدان معنی است که از هر ۱۰۰ مرگ پانزده مرگ به علت آلودگی هوا است. ۵۹۷ همت یعنی ۱۲ میلیارد دلار به طور سالانه شامل هزینه‌های کلی در مبحث آلودگی هوا در کل کشور است.
به گفته معاون وزارت بهداشت آمار آلودگی هوا در اصفهان با میانگین غلظت ۳۵ بوده و ۲ هزار و ۲۹ مرگ داشته و ۲۵۶۴ نفر در معرض این آلودگی هوا بوده‌اند. هزینه بابت آلودگی هوا در اصفهان ۷۹۶ میلیون دلار بوده است.
از این آمار و ارقام که بگذریم، اینکه هر روز شاهد توسعه صنایع و عدم خروج کوره‌های آجرپزی و دیگر صنایع آلاینده از شهر هستیم؛ یعنی هنوز تصمیم قاطعی برای رفع آلودگی اصفهان گرفته نشده است. اصفهانی که از چالش‌های مختلف رنج می‌برد و آینده سرمایه‌گذاری و زیست شهری در آن به خطر افتاده چه برسد به توسعه گردشگری آن. در شهری که نفس‌کشیدن سخت باشد، محیط‌زیست آن در حال فروپاشی باشد نمی‌توان توقع توسعه داشت. نمی‌توان آینده‌ای برای سرمایه‌گذاری در آن متصور شد. زمانی می‌توان به این شهر امید بست و به آینده آن امیدوار بود که مسئولان به‌جای حرف درمانی و وعده‌های کلامی مشکلات آن را ریشه‌ای حل کنند.
اگر نگاه حل مسئله داریم ریشه‌های آن را که سال‌هاست مشخص شده دریابیم و در صدد رفع آنها بر بیاییم. نه اینکه صنایع به فکر منفعت خود باشند و مسئولان به فکر گرفتن عوارض آلایندگی بیشتر. اینکه بی‌تدبیری در ذخیره‌نکردن سوخت پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌ها یا ناترازی در بخش‌های مختلف انرژی را بخواهیم با مازوت سوزی به نفس مردم جاری کنیم نه امید را زنده می‌کند و نه اصفهان را زیست‌پذیر.
بیش از بیست سال است که با هر وسیله‌ای زاینده‌رود را از جریان دائمی انداخته‌ایم و بستر رودخانه و تالاب گاوخونی را خشک کرده‌ایم. همین موضوع باعث شده تا فصل‌های گرم که نه خبری از مازوت‌سوزی هست و نه وارونگی هوا؛ ریزگردها و گردوغبار راه نفس مردم را ببندد و هر دولتی فقط شعار احیای زاینده‌رود را بدهد و در عمل اتفاقی جز تأمین آب برای ادامه حیات صنایع رخ ندهد.
پروژه‌های آبی هم در پیچ‌وخم بودجه‌های دولت مانده و تا کی نیم‌نگاهی به آن بیندازند و اصفهان چشمش به احیای رودخانه و تالاب گاوخونی روشن شود. مسئولان کشوری، استانی و شهری، زمان زیادی برای بازگشت اصفهان به روزهای آبی خود ندارد. پیش از آنکه شهر از فرونشست، خشکسالی و بی‌آبی فروبنشیند. هویت و آثار تاریخی آن فروبریزد. شهروندانش از مازوت و آلودگی بیمار شوند و بمیرند؛ فکری اساسی برای آن کنید. تدبیری که مردم را به ماندن و ساختن در این شهر امیدوار کند.
