چالش آب و زمین در نصف جهان
مقابله با فرونشست با انقلاب آبی؛ آیا ۳۰ درصد صرفه‌جویی در مصرف آب، اصفهان فروریزنده را نجات می‌دهد؟
بحران فرونشست زمین در اصفهان به مرحله‌ای رسیده که تنها با عزم جدی مدیریتی قابل کنترل است. در همین حال، در بخش کشاورزی استان، تلاش‌هایی برای «انقلاب آبی» با هدف صرفه‌جویی ۳۰ درصدی در مصرف آب آغاز شده است. این گزارش تحلیلی، تأثیر این صرفه‌جویی را بر بحران فرونشست و همچنین تبعات اجتماعی کمبود آب در محیط‌های شغلی استان بررسی می‌کند.
اصفهان، شهری در محاصره تضادها، امروز با یک واقعیت دردناک مواجه است: از یک سو، بحران آب و فرونشست، موجودیت زیرساخت‌های آن را تهدید می‌کند و از سوی دیگر، تلاش‌هایی برای اصلاح الگوهای مصرف آغاز شده است. اما آیا این تلاش‌ها در مقیاس مورد نیاز برای نجات استان هستند؟
فرونشست؛ عزم جدی مدیران نیاز است
پدیده فرونشست در اصفهان، دیگر محدود به مناطق حاشیه‌ای نیست و به یک تهدید جدی برای بافت تاریخی و زیرساخت‌های حیاتی شهر تبدیل شده است. خبرگزاری مهر در گزارشی اعلام کرد: «اصفهان فرومی‌ریزد؛ عزم جدی مدیران نیاز است.» این لحن هشدارآمیز، نشان‌دهنده اهمیت بالایی است که مدیران باید برای این بحران قائل شوند. فرونشست، نتیجه مستقیم برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی است.
انقلاب آبی در کشاورزی
در یک اقدام امیدوارکننده، بخش کشاورزی اصفهان که بزرگترین مصرف‌کننده آب است، تلاش‌هایی را برای اصلاح الگوی مصرف آغاز کرده است. خبرگزاری ایسنا گزارش داد که: «انقلاب آبی در کشاورزی اصفهان؛ ۳۰ درصد صرفه‌جویی در مصرف آب» در حال اجراست. این صرفه‌جویی ۳۰ درصدی از طریق به‌کارگیری روش‌های نوین آبیاری و تغییر الگوی کشت محقق می‌شود. این اقدام اگرچه گامی مثبت است، اما نیازمند اجرای گسترده و نظارت دقیق است.
بومی‌سازی تحلیل: کافی نبودن صرفه‌جویی برای فرونشست
کارشناس مدیریت منابع آب؛ دکتر رضا محمدی در گفتگو با ایرنا اظهار داشت: «صرفه‌جویی ۳۰ درصدی در کشاورزی بسیار مثبت است، اما برای جبران کسری آب زیرزمینی که عامل اصلی فرونشست است، کافی نیست. باید همزمان منابع جایگزین تأمین شده و برداشت از چاه‌ها به شدت کنترل شود تا فشار از زیرساخت‌های فروریزنده اصفهان برداشته شود.» این تحلیل نشان می‌دهد که هرچند اصلاح کشاورزی ضروری است، اما به تنهایی نمی‌تواند میراث اصفهان را نجات دهد.
تبعات اجتماعی کمبود منابع
کمبود آب تنها یک مشکل محیط زیستی نیست، بلکه یک مشکل اجتماعی است. خبرگزاری ایرنا در گزارشی به تبعات اجتماعی این کمبود اشاره کرد: «تبعیض، گسل عمیق محیط‌های شغلی» که نشان می‌دهد در برخی صنایع، تبعیض‌های شغلی ناشی از محدودیت منابع یا سهمیه‌بندی‌ها، در حال تشدید است. این امر، لزوم یک نگاه جامع و عدالت‌محور در مدیریت بحران‌ها را گوشزد می‌کند.
اصفهان امروز در یک دوراهی حیاتی قرار دارد: یا با اقدامات مقطعی، فرونشست را تماشا کند، یا با یک اراده ملی و استانی، انقلاب آبی را به سطحی بالاتر برساند که بتواند واقعاً آب‌های زیرزمینی را احیا کند.