هشدار نخبگان در آستانه ۱۸ مهر، روز زاینده‌رود؛ خشک شدن فلات مرکزی تهدید می‌شود
بحرانی ملی یا «فاجعه تمدنی»؟ مطالبه ورود دستگاه قضا، نقد موانع «عمدی» و فراخوان خودکفایی اصفهان
نشست نخبگانی مطالبه‌گران زاینده‌رود در اصفهان، صحنه هشداری بی‌سابقه درباره بحران آب بود. محمد نورصالحی، رئیس شورای شهر، با انتقاد از خلف وعده‌های ۲۵ ساله، خواستار ورود دستگاه قضا برای حل این مسئله ملی شد و هشدار داد که ادامه وضعیت، افول هویت تمدنی و خالی شدن فلات مرکزی را در پی دارد. امیر کشانی، رئیس اتاق بازرگانی، با اعتراف به مسئولیت جمعی اصفهانی‌ها در قبال توسعه‌های غلط، تاکید کرد که امید بستن به پایتخت بیهوده است. حجت‌الاسلام نقدعلی، رئیس مجمع نمایندگان، نیز از مانع‌تراشی‌های عمدی و غیرواقعی در اجرای پروژه‌های حیاتی انتقال آب انتقاد کرد و خواستار نقشه راه مشخص شد.
اصفهان، شهر تاریخ و تمدن، این روزها نه با زنده بودن رودخانه حیات‌بخش خود، که با یک هشدار جدی درباره مرگ هویت تمدنی تیتر خبرها شده است. در آستانه ۱۸ مهرماه، روز زاینده‌رود، نشست نخبگانی مطالبه‌گران، به محلی برای طرح صریح‌ترین و جنجالی‌ترین مطالبات عمومی تبدیل شد. مقامات ارشد اصفهان، ضمن کنار گذاشتن ادبیات دیپلماتیک مرسوم، با پذیرش ناکامی‌های ۲۵ ساله در مدیریت آب، خواستار یک راهکار فراقوه‌ای و عزم ملی برای جلوگیری از یک فاجعه انسانی و زیست‌محیطی شدند. از مطالبه صریح ورود دستگاه قضا برای مقابله با توسعه‌های غیراصولی تا اعتراف به مسئولیت جمعی اصفهانی‌ها در قبال مشکلات، این نشست نشان داد که صبر نخبگان اصفهان از خلف وعده‌ها لبریز شده و شهر به دنبال اقدامی قاطعانه و ریشه‌ای برای احیای شریان حیاتی خود است.
رئیس شورای شهر اصفهان: مطالبه ورود دستگاه قضا و زاینده‌رود به عنوان مسئله ملی
محمد نورصالحی، رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان، با اشاره به سابقه طولانی بحران زاینده‌رود، این مسئله را فراتر از یک چالش محلی دانست و خواستار عزم ملی مشابه دریاچه ارومیه شد.
ناکامی در اجرای فرامین رهبری و خلف وعده‌های ۲۵ ساله
نورصالحی با مرور تاریخچه بحران، تأکید کرد که حتی در سال ۱۳۸۰، مقام معظم رهبری در جمع مردم اصفهان، بر اهمیت موضوع زاینده‌رود به عنوان یک نکته کلیدی تأکید کردند. اما متأسفانه، به گفته وی، علی‌رغم قول‌ها و وعده‌های مکرر مسئولان در دولت‌های مختلف، پروژه‌های مرتبط با زاینده‌رود به سرانجام نرسیده و کسی پاسخگوی این وضعیت نیست.
رئیس شورای شهر با انتقاد از اینکه در کشور ما ظاهراً قرار نیست به وعده‌ها عمل شود، افزود که این مشکل نه‌تنها در موضوع زاینده‌رود بلکه در بسیاری از مسائل دیگر نیز مشاهده می‌شود و توسعه‌های غیراصولی و بدون توجه به وضعیت رودخانه، بهانه‌ای برای توجیه این وضعیت شده است.
پیامدهای زیست‌محیطی و افول هویت تمدنی فلات مرکزی
نورصالحی با تأکید بر تأثیر عمیق بحران بر زندگی مردم و به‌ویژه کشاورزان، به تشریح پیامدهای زیست‌محیطی پرداخت:
-
تخریب فضای سبز: گزارش‌های شهرداری نشان‌دهنده خشک شدن درختان و از بین رفتن فضای سبز در غرب اصفهان و باغ‌های این منطقه است که زمانی مزیت این شهر در کشور بود.
-
تهدید جمعیتی: رئیس شورای شهر هشدار داد که اگر اقدام جدی انجام نشود، فلات مرکزی ایران با جمعیتی حدود پنج میلیون نفر، به‌تدریج خالی از سکنه خواهد شد. وی این وضعیت را به معنای افول هویت تمدنی و تاریخی این منطقه دانست.
لزوم ورود نظام قضایی برای پیگیری پروژه‌های مصوب
نورصالحی در گام عملی برای برون‌رفت از بحران، خواستار ورود نهادی قدرتمند برای پایان دادن به بلاتکلیفی شد:
«نمی‌توان انتظار داشت که یک نفر به‌تنهایی مسئولیت پروژه‌های مصوب و دارای ردیف بودجه را متوقف کند یا تصمیمات کلان بگیرد... این مسئله باید به‌صورت جدی مورد واکاوی قرار گیرد. نظام قضایی می‌تواند با بسیج امکانات و ایجاد آرامش، به حل این مشکل کمک کند.»
وی افزود: زاینده‌رود فقط به اصفهان یا فلات مرکزی مربوط نمی‌شود، بلکه باید مانند خشک شدن دریاچه ارومیه به عنوان یک مسئله و اولویت ملی مورد توجه قرار گیرد.
رئیس اتاق بازرگانی: مسئولیت جمعی اصفهانی‌ها و پایان امید به پایتخت
امیر کشانی، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان اصفهان، در یک سخنرانی شجاعانه، ضمن دفاع از هویت تمدنی اصفهان، خواستار خودانتقادی و پذیرش مسئولیت جمعی شد.
هویت‌زدایی از قلب ایران و نقش محوری اصفهان
کشانی با تأکید بر اینکه هویت اصفهان با سبک‌های خاص در معماری، شعر، هنر، موسیقی، طنز و کسب‌وکار گره خورده و بسیاری از دستاوردهای علمی و فرهنگی ایران ریشه در این شهر دارد، اصفهان را «قلب ایران» نامید. وی با اشاره به تقدیم ۱۱ درصد شهدای کل کشور در دوران دفاع مقدس توسط اصفهان، بر نقش محوری این شهر در لحظات سرنوشت‌ساز تاریخ تاکید کرد.
نقد تصمیمات غلط داخلی و پذیرش مسئولیت مشکلات
برخلاف جریان رایج، رئیس اتاق بازرگانی، مشکلات زاینده‌رود را صرفاً به عوامل خارجی یا دولت‌های گذشته نسبت نداد:
«هر اتفاقی که تاکنون در اصفهان رخ داده، چه خوب و چه بد، مسئولیت آن بر عهده همه ماست؛ از من به‌عنوان رئیس اتاق بازرگانی گرفته تا همه کسانی که دور این میز هستند. باید بپذیریم که مشکلات گذشته و حال نتیجه تصمیمات و اقدامات ماست.»
وی با انتقاد از نظاره‌گر بودن اصفهانی‌ها در برابر تصمیمات آب‌بر، به افتتاح پروژه بن- بروجن اشاره کرد که ۷۰ میلیون مترمکعب آب از منابع اصفهان کاست، در حالی که ما فقط نظاره‌گر بودیم. او همچنین از توسعه صنایع آب‌بر و گسترش پروژه‌های مسکونی و صنعتی بدون توجه به وضعیت بحرانی زاینده‌رود انتقاد کرد.
فراخوان خودکفایی و نقد بی‌توجهی تهران
کشانی با یادآوری تذکر ۲۴ سال پیش رهبر معظم انقلاب درباره مشکلات زاینده‌رود، صراحتاً نتیجه گرفت که «ما نباید به پایتخت امید ببندیم».
«هرگاه مشکلی برای تهران پیش می‌آید، تمام امکانات کشور بسیج می‌شود، اما برای اصفهان هیچ توجهی صورت نمی‌گیرد... ما باید خودمان دست به کار شویم و برای حل مشکلات شهرمان اقدام کنیم.»
وی خواستار ایفای نقش جدی نهادهایی چون شورای شهر، دادگستری و سازمان‌های مردم‌نهاد برای حل مسائلی مانند چاه‌های غیرمجاز و کشاورزی‌های خارج از ضوابط شد.
رئیس مجمع نمایندگان: موانع «عمدی» و لزوم نقشه راه مشخص
حجت‌الاسلام محمدتقی نقدعلی، رئیس مجمع نمایندگان استان اصفهان، ضمن تأیید جدی بودن بحران آب، از تلاش‌های خود در مجلس و قرارگاه آب برای رفع موانع سخن گفت و از کارشکنی‌های غیرمنطقی انتقاد کرد.
مقابله با اتهام زیاده‌طلبی و نقد مدیران گذشته
نقدعلی با اشاره به اینکه اصفهان زودتر از سایر مناطق خطر کمبود آب را احساس کرده، این تلاش‌ها را مورد سوءتفاهم قرار داده و برخی اصفهانی‌ها را متهم به «زیاده‌طلبی» کرده‌اند. وی این اتهام را رد کرد و با انتقاد شدید از عملکرد برخی مدیران دولت‌های گذشته (از جمله وزیر وقت نیرو که حاضر به برگزاری جلسه با نمایندگان اصفهان نبود)، از تلاش‌های دولت شهید رئیسی در پیگیری مسائل آب و برگزاری جلسات هفتگی در قرارگاه آب استانداری تقدیر کرد.
موانع غیرواقعی محیط‌زیستی و هشدار سه‌ماهه
نماینده اصفهان، موانع اجرایی پروژه‌های حیاتی استان را با صراحت بیشتری زیر سوال برد:
-
انتقاد از سازمان محیط‌زیست: حجت‌الاسلام نقدعلی با انتقاد از برخی موانع محیط‌زیستی که اجرای پروژه‌های آبی اصفهان (مانند سد کوهرنگ سه، بهشت‌آباد و سامانه دوم) را مختل کردند، گفت: «بعضی از این موانع غیرواقعی هستند و به نظر می‌رسد برخی به طور عمدی مانع‌تراشی می‌کنند.» او از سازمان محیط‌زیست خواست تا به جای تمرکز بر مسائل غیرمرتبط، برای حل بحران آب شرب که حیات مردم را تهدید می‌کند، اقدام کند.
-
هشدار آب شرب: وی هشدار داد که اگر روند کنونی ادامه یابد، در سه ماه آینده مناطقی مانند چهارمحال و بختیاری، یزد، کاشان، دلیجان و اصفهان با مشکلات جدی در تأمین آب شرب مواجه خواهند شد.
نقشه راه ملی و بسیج همگانی
نقدعلی تأکید کرد که حل بحران آب نیازمند یک نقشه راه مشخص و عزم ملی است و این مشکل، یک مسئله بین‌استانی و بین چندین حوضه آبریز است. وی افزود که نمایندگان از ابزارهایی مانند استیضاح وزیر نیرو نیز برای توقف برداشت‌های غیرمجاز بالادست استفاده کرده‌اند، اما این کافی نیست و خواستار همکاری همه‌جانبه دستگاه‌ها، نهادها و نخبگان برای برطرف کردن موانع و مشخص شدن تقسیم وظایف شد.
جمع‌بندی: راهکارهای نخبگان برای نجات زاینده‌رود
نشست نخبگان اصفهان، با وجود طرح اختلافات و ناکامی‌ها، بار دیگر بر اهمیت هویت زاینده‌رود برای بقای فلات مرکزی ایران تأکید کرد و نشان داد که اصفهان در تلاش برای برون‌رفت از این بحران، دیگر به وعده‌های صرف دلخوش نیست و به دنبال اقدام عملی و قاطع است.
راهکارها و مطالبات کلیدی:
-
ورود فراقوه‌ای و قضایی: درخواست رسمی برای ورود دستگاه قضا برای توقف توسعه‌های غیراصولی و پیگیری پروژه‌های آبی مصوب که با مانع‌تراشی عمدی مواجه شده‌اند.
-
اصلاح رویه توسعه: توقف توسعه صنایع آب‌بر، پروژه‌های مسکونی جدید و مدیریت قاطعانه چاه‌های غیرمجاز و کشاورزی‌های خارج از ضوابط در استان.
-
تغییر نگاه ملی: تلاش برای تبدیل بحران زاینده‌رود به یک اولویت ملی و حیاتی مشابه دریاچه ارومیه.
-
بسیج داخلی: خودداری از امید بستن به پایتخت و اتکا به همت مردم و نخبگان اصفهان برای تدوین و اجرای برنامه‌های عملیاتی و استفاده از ظرفیت نهادهای استانی مانند قرارگاه آب استانداری.