استفاده نکردن از قابلیت های صنایع دستی اصفهان در سطح جهانی

صنایع دستی آیینه تمام نمای صنعت و نمایشگر ذوق و هنر مردم هر کشور در گذر تاریخ است و به فرموده مقام معظم رهبری(مدظله العالی)« هر هنرمندی، به تنهایی یک دنیا است، دنیایی عجیب از غم‌ها، شادی‌ها، آرزوها و نگرانی‌ها، فرازها و فروزها، توقف‌ها و عروج‌ها ، آنچه هنرمند می‌سازد جنبه انسانی و الهی او است».

به گزارش خبرنگار ایمنا، اصفهان از دیرباز مهد صنعت و هنر ایران بوده و امروزه نیز بزرگترین و معروفترین شهر هنری ایران به شمار می‌رود.

بازار این شهر، یکی از قدیمی ترین و بزرگترین بازار در شرق میانه است؛ جایی که می شود زرگران، مسگران و صنعتگران را در محل کار تماشا کرد و در تمام روز از طریق مغازه ها که به فروش ظروف مسی و برنزی دست ساز، ظروف مینا و عتیقه، پارچه و بسیاری کالاهای دیگر می پردازند را در یک مجموعه تاریخی شاهد بود.

اصفهان که در دوران صفویه و سلجوقیه، اوج شکوفایی صنایع دستی را به خود دید، از همان زمان کانون صنایع دستی ایران نام گرفت؛ اما متأسفانه در حال حاضر کمتر ایرانی پیدا می‌شود که در خانه اش از صنایع‌دستی استفاده کند.

امروزه ظروف پیرکس و کریستال جای سفال و مینا را گرفته و ردپایی از ذوق و سلیقه ایرانی کمتر در چهاردیواری یک خانواده ایرانی دیده نمی‌شود.

برای آگاهی از وضعیت صنایع دستی شهرمان گفتگویی را با «محمد علی ایزدخواستی- مشاور شهردار و مدیر مرکز خلاقیت ونوآوری شهرداری اصفهان» انجام دادیم که مشروح آن در ادامه از نظرتان می گذرد:

جایگاه گذشته، حال و آینده صنایع دستی اصفهان کجاست؟

اگر بررسی دقیقی درباه اصفهان طی چند صد سال گذشته داشته باشیم، با شهری ارگانیک، زنده و پویا مواجه می شویم.

اصفهان در چندین دوره در جایگاه پایتختی قرار داشته که به دلیل اسناد ومستنداتی که از آن دوران ایجاد شده، امکان بررسی بهتری وجود دارد.

وقتی اصفهان در دوران صفویه را بررسی می کنیم، می بینیم که شهر در بهترین وضع موجود اداره می شده، یک زندگی اجتماعی خوبی در جریان بوده و مکاتب فکری، فلسفی و هنری در این شهر زاییده می شدند اما بعد از دوران صفویه کم کم ردپای رکود را می بینیم.

اگر دقت کنیم می بینیم در آن دوران تمدنی، همه عناصر در کنار همدیگر بهترین کارکرد را داشتند و یکی از عنصرهایی که وجود داشت خلق، طراحی و تولید محصولات بود که عمده آن در قالب صنایع دستی بوده است.

متأسفانه در یک دوره تاریخی که حدود یکصد سال پیش بود، برای مسیرآینده اصفهان صنایع سنگین انتخاب شد و به سمت کارخانجات نساجی و سپس به سمت صنایع فلزی(فولاد) رفتیم، نتیجه آن این شده که در حال حاضر نیمی از سال را نمی توان در شهری که زمانی حیات اجتماعی و اقتصادی خوبی داشت، نفس راحت کشید چرا که صنایع سنگین جایگزین صنایع سبک دستی شدند.

این نگاهی به اصفهان گذشته و اصفهان حال است، اصفهانی که موزه شهری بود که در هر کوی و برزن آن کارگاه های متعدد صنایع دستی را می دیدیم، شهری که می توانیم درآن قدم زده، صنایع دستی را ببینیم و حتی یاد بگیریم.

بازار اصفهان در دوران صفویه با بازارهای جهانی ارتباط خوبی داشت در حالی که امروز به نقطه ای رسیده ایم که مهمترین مسأله در اصفهان نفس کشیدن است، به همین دلیل صنایع سنگین باید تعطیل و به وضعیت زیست محیطی شهر رسیدگی شود.

بهترین راهکار جایگزین صنایع فلزی که اشتغال آفرین باشد، "صنایع دستی" است زیرا سرمایه گذاری اولیه اندکی لازم دارد و صنعتی زودبازده و پاکی به شمار می رود.

وقتی بر روی یک ورق مسی در حوزه صنایع دستی میناکاری انجام می شود، چند صد هزار تومان به فروش می رسد؛ این ارزش افزوده چند صد برابری را مقایسه کنیم با الان که شمش های بزرگ فولادی را صادر می کنیم؛ یک برش از آن فلز تبدیل به ظرف مینا و قلمزنی می شود وچه ارزش افزوده بالایی می تواند داشته باشد.

وضعیت حال ما این است که این چرخش و حساسیت به وجود آید.

اصفهان اخیراً ۲ رتبه جهانی را کسب کرد، اول عضو شورای جهانی صنایع دستی شد و دوم اصفهان به عنوان شهر خلاق جهانی در حوزه صنایع دستی به ثبت سازمان فرهنگ ملل متحد یونسکو در آمد.

بنابراین باید آینده خوبی برای صنایع دستی بسازیم زیرا اصفهان دیگر ظرفیت توسعه بخش های صنعتی را ندارد؛ صنایع دودزا باید در اصفهان تعطیل شوند و به سمت صنایع سبک و مردمی برویم تا اصفهان به شهری آرام تبدیل و به زندگی گذشته اش بازگردد.

احساس می کنم این باور در میان شهروندان به وجود آمده است زیرا وقتی تابلوهای نشانگر وضعیت هوا، وضعیت قرمز را نشان می دهد همه ما نگران می شویم، پس باید راه حلی یافت که مهمترین راه حل حرکت به سوی زندگی زنده، پویا و ارگانیک است.

چرا قابلیت های صنایع دستی این شهرآنچنان که باید، مطرح نشده است؟

طی دو سال اخیر در حوزه صنایع دستی کشور اتفاق های خوبی رقم خورده است و در سطح ملی دیپلماسی خوبی در حوزه صنایع دستی به وجود آمد.

عضویت اصفهان به عنوان شهر جهانی صنایع دستی و پس از آن شهرهای تبریز، همدان، لالجین و مشهد مقدس اتفاق های خوبی بود که در حوزه صنایع دستی اتفاق افتاد.

جالب است بدانید بیش از ۱۹۶ رشته صنایع دستی در اصفهان وجود دارد در صورتی که بسیاری از شهرهای موفق در حوزه صنایع دستی دنیا در حد ۲ تا ۳ رشته صنایع دستی بیشتر ندارند؛ اما ما هنوز از قابلیت های این هنر در سطح جهانی به ویژه بازارهای فروش استفاده نکرده ایم.

رونق صنایع دستی دیپلماسی توسط خود صاحبان هنر می تواند پدیدار شود.

امروز بسیاری از صنایع دستی به زندگی مردم وارد نمی شود و به صنایع دستی به عنوان کالای زینتی نگاه می کنیم، در حالی که در دوران صفویه صنایع دستی جزء لوازم مصرفی مردم بوده و آنها به جای استفاده از ظروف کارخانه ای از صنایع دستی استفاده می کردند؛ البته بازگرداندن آن دیدگاهها نیاز به فرهنگسازی دارد و هنرمندان نیز باید بیشتر آثار خود رابه زندگی روزمره مردم سوق دهند.

خلاقیت در صنایع دستی چگونه بروز و ظهور پیدا می کند؟

در درجه اول صنایع دستی از مصادیق خلاقیت در هنر است، وقتی یک هنرمند با چکش از فلزی بدون شکل و جذابیت، آثاری زیبا و فاخر خلق می کند، این خود خلاقیت بزرگی است.

وقتی آثار تولید شده توسط یک هنرمند قلمزنی را بررسی می کنیم می بینیم که هیچکدام از آنها شبیه هم نیستند و هرکدام هنری زیبا و متفاوت هستند و این نشان از خلاقیت این هنر دارد.

ما باید از این قدرت خلاقیت در حوزه های دیگری که به صنایع دستی اضافه می شود، استفاده کنیم.

به عنوان مثال فکر و ایده پردازی کنیم که چگونه می توان صنایع دستی را به زندگی روزمره مردم وارد کرد، از سوی دیگر کسب بازارهای جهانی نیاز به خلاقیت صنایع دستی ما دارد و در بخش بسته بندی صنایع دستی هم باید اقدامات خلاقانه انجام داد چرا که در حال حاضر رقابت در دنیا برای کسب بازارهای جهانی صنایع دستی بسیار شدت گرفته است.

•