طبیعتی زخم خورده

ییلاق و قشلاق عشایر به امر طبیعت است، هرگاه که باران بهاری تن‌پوش سبز را بر بلندای کوه و دشت مناطق جنوب کشور بپوشاند، آنان نیز بیشتر در ییلاق می‌مانند، اما هرگاه که طبیعت دست سخاوت خود را بربندد، عشایر نیز به ناچار راه سفر در پیش می‌گیرند تا در گوشه‌ای دیگر از خوان نعمت طبیعت، برخوردار شوند.

به گزارش ایمنا، زندگی عشایری را شاید بسیاری از ما تنها در فیلم‌ها دیده یا در کتاب‌ها خوانده باشیم؛ اما هرگز دشواری آن را درک نکرده‌ایم. رمه داری و چرای دام در سوز سرما و گرمای طاقت فرسا، بخشی از زندگی جامعه‌ای است که شیوه زیست خود را از دوران کهن به میراث دارند.

سیل، خشکسالی، بیماری انسان و دام، سارقان، رعد و برق و ... همگی موانع طبیعی و انسانی، پیش پای عشایر هستند.

زندگی عشایر را از هر سو که بنگری، نمادهایی کهن از فرهنگ پارسی در خود دارد، از لباس رنگارنگ زنان گرفته تا تن‌پوش مردان و بازی‌های کودکان، همگی دیرینه این مرز و بوم را از طلیعه تاریخ تا روزگار کنونی، به تصویر می‌کشد؛ به همین دلیل حفظ زندگی ایلی از مهمترین رسالت‌های دستگاه‌های فرهنگی کشور است.

کوچ با زندگی ایلی پیوند خورده و عشایر، سال را به دو نیمه تقسیم و جنوب و مرکز کشور را مقصد ییلاق و قشلاق خود می‌کنند تا هم نوای بهار و خزان طبیعت، امرار معاش کنند.

ییلاق و قشلاق عشایر به امر طبیعت است، هرگاه که باران بهاری تن‌پوش سبز را بر بلندای کوه و دشت مناطق جنوب کشور بپوشاند، آنان نیز بیشتر در ییلاق می‌مانند، اما هرگاه که طبیعت دست سخاوت خود را بربندد، عشایر که زیستشان با رمه‌داری پیوند خورده، به ناچار راه سفر در پیش می‌گیرند تا در گوشه‌ای دیگر از خوان نعمت طبیعت، برخوردار شوند.

امسال به دلیل عدم بارش در مناطق ییلاقی و گرمی زودهنگام، کوچ زودهنگام عشایر آغاز شده است. اما این همه ماجرا نیست این موضوع سبب ایجاد مشکلات زیادی شده است.

نورالدین سهرابی، رییس اداره امور عشایر شهرضا با اشاره به کوچ زودهنگام عشایر می‌گوید: فقر منابع گیاهی در قشلاق نیز باعث عرضه زودهنگام دام‌های عشایر به بازار فروش می‌شود که این مسئله هم باعث افزایش خسارات آنان می‌شود.

این سخنان در حالی است که مختار اسفندیاری، مدیرکل امور عشایر استان اصفهان، از کوچ زودهنگام عشایر به علت خشکسالی مناطق ییلاقی خبر می‌دهد.

اما طبیعت تنها زمان کوچ عشایر را تعیین نمی‌کند، رشد و نمو گیاهان و درختان نیز زمانی خاص دارد؛ اگر با گیاه و درختی که در پهنه دشت می‌روید مدارا نشود، گرده افشانی و رشد و تکثیر گونه‌های گیاهی نیز مختل و در نتیجه، برای سالیان آینده بوته‌ای باقی نمی‌ماند.

حالت طبیعی کوچ عشایر به گونه‌ای است که زمان عبور آنان از دشت‌ها، پس از زمان گرده‌افشانی و بذردهی گیاهان است، اما هرگاه که چنگال‌های دیو سیاه خشکسالی آنان را مجبور به کوچ زودهنگام کند، دیگر فرصتی برای گیاهان باقی نمی‌ماند تا رشد و تکثیر کنند.

فریدون آذرکیان، رییس اداره منابع طبیعی شهرضا زمان کوچ سالانه عشایر را ۲۵ اردیبهشت می‌داند و می‌گوید: این زمان را براساس تقویم کوچ که هرسال با هماهنگی مسئولان نتظیم می‌شود، اعلام می‌کنند.

وی تأکید می‌کند: گل‌ها و گیاهان در موسم بهار باید به مرحله گلدهی و بذرافشانی برسند و پس از آن اجازه چرای دام در مناطق صادر می‌شود، اما امسال کوچ عشایر، زودتر از این زمان و برای حیات گیاهان مضر است.

رییس اداره منابع طبیعی شهرضا از ممیزی ۶۰ هزار واحد دامی در این شهرستان خبر می‌دهد و می‌افزاید: ۱۱۳۸ دامدار ییلاقی و قشلاقی نیز در شهرستان ممیزی شده‌اند که نظارت بر فعالیت آنان برای حفظ منابع طبیعی موجود ضروری است.

آذرکیان ادامه می‌دهد: شهرک رازی شهرضا به تازگی متقاضی دریافت ۲۷۰ هکتار از اراضی منابع طبیعی شهرستان شده است، حدود ۱۰۰ معدن نیز در محدوده شهرستان فعالیت می‌کند، ۲۷۳ هکتار از اراضی منابع طبیعی نیز به شهرک صنعتی اسفرجان واگذار شده، بنابراین باید برای حفظ اراضی منابع طبیعی موجود و پایداری آن‌ها، دقت و حساسیت ویژه وجود داشته باشد.

وی از وجود هشت هزار گونه گیاهی در اراضی منابع طبیعی شهرضا خبر می‌دهد و می‌گوید: این گونه‌ها منبع درآمد بسیاری از افراد هستند که به عنوان نمونه می‌توان به افرادی که به شغل «کتیرازنی» اشتغال دارند، اشاره کرد.

امسال کوچ زودهنگام عشایر در پیش است و این افراد خسته از راه دراز، راهی مناطق قشلاقی در استان‌های فارس و اصفهان شده‌اند.