حکمرانی منطقه‌ای آب بی‌نتیجه است
کشور ما در حال تجربه‌کردن روزهای سختی است. مشکلات جدی آب این روزها با وجود سرد شدن هوا و قرارگرفتن در فصل بارش‌ها نه‌تنها کم نشده که بیشتر هم شده است.
کشور ما در حال تجربه‌کردن روزهای سختی است. مشکلات جدی آب این روزها با وجود سرد شدن هوا و قرارگرفتن در فصل بارش‌ها نه‌تنها کم نشده که بیشتر هم شده است. در اطلس خطرات آبی، ایران در رده چهارم کشورهایی قرار دارد که ممکن است منابع آبی آن‌ها به پایان برسد. بدون شک در سال‌های اخیر رشد فزاینده جمعیت و توسعه بی‌رویه کشاورزی و صنعت، کیفیت و کمیت منابع زیرزمینی را تحت‌الشعاع قرار داده است. به طور متوسط ۵۶ درصد از ظرفیت مخازن سدهای ایران از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۴ خالی بوده و این باعث افزایش فشار به آب‌های زیرزمینی می‌شود. آب، به جز نقش حیاتی که در تداوم زندگی هر فرد دارد، دارای نقش‌های گستردة اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در جوامع است. تنش و نزاع بر سر آب در سال‌های اخیر ابعاد جدیدی به خود گرفته و کشورها تلاش دارند تا حد توان سهم بیشتری از منابع آبی مشترک از آن خود کنند این در حالی است که این درگیری گاهی در ابعاد کوچک‌تر و میان استان‌ها هم شدت گرفته وضعیتی که کم‌وبیش شاهد آن هستیم. حاکمیت بر منابع آبی یکی از موضوعات مهمی به‌حساب می‌آید که حل آن مشکل است. حاکمیت آب وظیفه ایجاد تعادل در میزان مصرف آب دارد تا مشخص کند در وضعیت
تعادل، هر چهار بخش محیط‌زیست، صنعت، کشاورزی و شرب در برابر میزان محدود منابع آبی، چه سهمی، چه حقی و چه وضعیتی داشته باشند. اما تا چه حد این مهم در اولویت قرار دارد و اصلا مشکل آب در کشور ما از کجا نشئت‌گرفته و چه آینده‌ای در انتظار آن است تمام سؤالاتی است که در صورت داشتن پاسخ دقیق و حساب شده به آن می‌توان به آینده با نگاه خوش‌بینانه‌تری نگریست. برای درک بهتر وضعیت آبی کشور و استان شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان میزگردی با حضور برخی از خبرنگاران و دکتر محمد حیدری، پژوهشگر برگزار کرد. این استاد دانشگاه اصفهان در مورد بحران کم‌آبی در اصفهان تبیین عوامل و ارائه راه کارها گفت: در گام نخست باید نگاه دقیق و اصولی به پدیده مصرف‌گرایی در حوزه آب داشت البته نباید فراموش کرد مردم اصفهان در بحث الگو مصرف 70 درصد طبق الگو مصرف می‌کنند. حیدری مهم‌ترین عوامل شکل‌گیری بحران کم‌آبی را عوامل طبیعی و حکمرانی ناکارآمد آب دانست. او با بیان اینکه عوامل طبیعی همچون تغییرات آب‌وهوایی و شرایط اقلیمی و کاهش نزولات تا حدودی به عملکرد بشر ارتباطی ندارد ادامه داد: اما در بخش حکمرانی ناکارآمد سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، مدیریت و نظارت
غلط باعث شده وضعیت بحران آب در منطقه تشدید شود. این استاد دانشگاه اصفهان به پیامدهای بحران کم‌آبی نیز اشاره کرد و گفت: پیامدهای زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی آسیب‌های زیادی در دل خود دارد که در تمام ابعاد زندگی بشر را دچار چالش می‌کند. به گفته این پژوهشگر بازنگری و یکپارچه کردن قوانین، تقویت ضمانت اجرای قوانین حوزه آب، تدوین سند ملی آب و سند جامع خشکسالی در حوزه سیاست‌گذاری ضروری است. حیدری راهکار دیگر برای حوزه حکمرانی آب در بخش برنامه‌ریزی را اجتناب از بخشی‌نگری و تغییر تدریجی الگو برنامه‌ریزی اقتصادی عنوان کرد. او تأکید کرد: بدون شک باید اجتناب از مواجهه مصلحتی با مسائل حوزه آب و جلوگیری از برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی صورت بگیرد و از سوی دیگر در خصوص میزان و نحوه اختصاص آب به بهره‌برداران را در اولویت قرارداد. حیدری اضافه کرد: در بسیاری از مواقع ساماندهی آب‌های سطحی و فصلی و مدیریت مطلوب و کارآمد پساب مغفول باقی می‌ماند که جای کار بسیاری دارد. او با انتقاد از اینکه همیشه به دنبال راهکارهای سطحی و لحظه‌ای بوده‌ایم تصریح کرد: رفتار مصرفی باید تغییر اساسی داشته باشد غیرمنطقی‌ترین نحوه مصرف در منطقه‌ای
که با بحران و کمبود آب روبرو است یکی بودن آب شرب و مصرفی است. تغییر الگو کشت دیگر راهکاری بود که این پژوهشگر به آن پرداخت و توضیح داد: در برخی از استان‌هایی که با بحران آب روبرو هستیم همچنان شاهد کشت محصولات آب بر هستیم به طور مثال برای برخی از محصولات آب بر که تأثیر اقتصادی و ارزآوری چندانی هم ندارد چندین برابر برخی از محصولات دیگر آب مصرف می‌شود که باید این موضوع مورد بازنگری قرار داده شود. او اظهار کرد: ریشه معضلات متعدد از خلال مشکلات آب نشئت می‌گیرد به طور مثال درصورتی‌که در حوزه اشتغال به سمت صنایع پاک همچون گردشگری و صنایع‌دستی گام برداریم اثرات مثبتی را شاهد خواهیم بود. این پژوهشگر در ادامه به موضوع سدسازی در کشور نیز اشاره کرد و گفت: با نگاه دقیق و چشم‌اندازی چند ده‌ساله می‌توان به تأثیرات مخرب سدسازی پی برد سدسازی که در کشور ما رشد بی‌سابقه‌ای داشته است؛ ذخیره آب پشت سدها در ایران 90 درصد است و این رقم در سایر کشورها چیزی حدود 20درصد ثبت شده است.
در مسئله آب هر چه که بیشتر توجه کنیم تعارض هایی را خواهیم یافت که این تعارضات اگر اصلاح نشود آینده خوبی را نمی توان انتظار داشت.
