روش هشانا و دیگر آیین‌های یهودی

بیژن خاکشور-کارشناس مذهبی آیین یهود و عضو انجمن کلیمیان اصفهان- اصفهان امروز : برای سال عبری، دو معیار تقویمی و مذهبی وجود دارد. ازنظر تقویمی، ابتدای ماه تیشری مصادف با 30 شهریورماه سال شمسی، آغاز سال نو عبری است و ازنظر مذهبی، ماه نیسان که همزمان با فروردین‌ماه سال شمسی است. اکنون در سال 5778 عبری قرار داریم که مبدأ آن ازنظر تاریخ یهود به خلقت آدم برمی‌گردد. ما معتقدیم از زمان خلقت آدم تا پیامبری حضرت موسی و نزول تورات، 2448 سال طول کشید و از ظهور حضرت موسی هم 3330 سال می‌گذرد.

تقویم عبری، ترکیب شمسی و قمری است و برخلاف تقویم‌های قمری، اعیاد و مناسبت‌های آن، ثبات دارد و چرخشی نیست. بعضی سال‌های عبری هم 12 ماه دارد و بعضی سال‌های آن‌هم کبیسه است و 13 ماه دارد که از این نظر، شبیه به تقویم ایرانی است.

دین یهود، اعیاد مختلفی دارد که از آن میان، عید روش هشانا، در انتهای شهریور، جشن شروع سال است. بیشتر اعیاد یهودی هم در مهرماه برگزار می‌شود. ما در روز کیپور که روز دهم ماه تیشری، نخستین ماه یهودی است، بیش از 24 ساعت عبادت می کنیم و در این مدت چیزی نمی‌خوریم و نمی‌نوشیم و از خدا می‌خواهیم سرنوشت خوبی برایمان مهر کند.

عید پِسَح در فروردین‌ماه هم یک عید توراتی و مذهبی است که اکنون به یک عید تقویمی تبدیل‌شده است. این عید، جشن خروج قوم یهود از مصر است و 8 روز طول می‌کشد.

عید سوکوت یا جشن سایه‌بان‌ها، عید دیگری است که روز پانزدهم ماه تیشری و بعد از روزه بزرگ شروع می‌شود. در این عید، ما به مدت هشت روز در سایه‌بان‌ها زندگی می‌کنیم. سایه‌بان‌هایی که با برگ یا حصیر ساخته می‌شود و انواع میوه‌ها از طاق آن نصب می‌شود. ما یهودیان نمازمان را در زیر آن سایه‌بان می‌خوانیم و کل آداب‌ورسوممان زیر آن اجرا می‌شود. این جشن، نماد 40 سالی است که بنی‌اسرائیل در بیابان زندگی کردند و خداوند از آنها مواظبت کرد. در این هشت روز ما در فضای آزاد حیاط خانه زندگی می‌کنیم، از زندگی عادی دور می‌شویم و به‌نوعی زندگی موقت و چادرنشینی و فارغ از مادیات روزمره رو می‌آوریم.

اول ماه‌های عبری هم برای ما مقدس و عزیز است و مراسمی برای آنها داریم و شنبه‌ها را هم عید حساب می‌کنیم. شاووعوت یا عید نزول تورات، جشن دیگر یهودیان است. عید حنوکا یا جشن نور یهودی هم جشن دیگری است که در آن، شمعدان هفتشاخه استفاده می‌شود. عید پوریم هم مربوط به استرومردخای از بزرگان یهود است. جشن ایلانوت یا عید درختان ‌هم جشن دیگر ما است.

در دوره‌ای که حضرت موسی(ع) در بیابان عبادت می‌کرد، یکی از دستورهای خداوند به قوم بنی‌اسرائیل، روشن کردن این شمعدان هفتشاخه بود که نمادی است از بوته خاری مشتعل که حضرت موسی(ع) در کوه سینا دید و باوجود آنکه می سوخت از آن کاسته نمی‌شد. این بوته خار، هفت شاخه به شکل دایره یا منحنی داشته و نمادی است از نخستین دیدار حضرت موسی(ع) با پروردگار و نشانه‌ای از نور و دست‌های عبادت‌کننده به سوی آسمان است و در عبادت‌های یهودی روشن می‌شود. این شمعدان همچنین تداعی‌گر روزهای هفته است و شاخه وسطی این شمعدان، نماد شنبه است و شش شاخه کناری آن، نماد روزهای دیگر. به اعتقاد ما، برکت اصلی از شنبه می‌آید و شروع هفته ما با یکشنبه است.

طلیت، یا صیصیت، لباس نمازهای صبح آقایان یهودی است، شالی سفید و پشمی با رگه‌های مشکی یا آبی که بندهایی دارد که ازنظر عددی، رمزهایی دارد و در روش هشانا هم پوشیده می‌شود. کیپا هم کلاه خاص یهودیان است. این کلاه، نشانگر سرباز خداوند بودن، اطاعت، وحدت و متحدالشکل بودن است و سرسپردگی به درگاه پروردگار.