اغمای تراز تجاری

اصفهان زیبا: افت پنج درصدی صادرات در پنج ماهه نخست سال جاری در شرایطی محقق شده كه یكی از هدف گذاری های توسعه صادراتی از سوی دولت در سال 96 افزایش 25 درصدی صادرات عنوان شده است. پیشی گرفتن واردات از صادرات و تراز تجاری منفی در ماه های ابتدای سال جاری تلنگری است برای بخش صادراتی كشور. درصورت تداوم این روند و درشرایطی كه اقدام مهمی برای رفع موانع صادراتی در دستور كار قرار نگیرد كشور از شرایط مطلوب صادرات فاصله خواهد گرفت. به گفته فعالان بخش خصوصی، واقعی نشدن نرخ ارز و محدود شدن بازارهای صادراتی ایران از جمله مولفه هایی است كه منجر به افت صادرات در پنج ماه نخست سال جاری شده است.

در این میان نکته دیگری که به نظر می رسد برای تحقق هدف 25 درصدی صادرات در سال 96 موردتوجه قرار نگرفته این است که هنوز اقدام چندان جدی و مهمی برای حل و فصل معضلات صادرکنندگان برداشته نشده است.

آمار گمرک گویای این موضوع است که تراز تجاری کشور با سبقت گرفتن واردات بر صادرات منفی شده است. بر این اساس ارزش صادرات غیرنفتی در پنج ماهه نخست سال جاری با کاهش 5 درصدی و واردات با افزایش ۱۶ درصدی نسبت به پنج ماهه سال گذشته همراه بوده است. آمار تجارت خارجی پنج ماهه نخست سال جاری نشان می دهد که حجم تجارت خارجی ایران در سال جاری تا ابتدای شهریور نسبت به مدت مشابه سال قبل 5,34 درصد افزایش یافته است. بر این اساس، در پنج ماهه اول سال جاری تشریفات گمرکی ۶۲ میلیون و ۲۶۶ هزار تن کالا در گمرکات کشور به صورت الکترونیکی و با کنترل کامل به روش هوشمند انجام شده که از این مقدار ۴۸ میلیون و ۴۱ هزار تن سهم واردات و ۱۴ میلیون و ۲۲۵ هزار تن سهم کالاهای صادراتی غیرنفتی بوده است. طبق این آمار در مرداد سال جاری صادرات پتروشیمی سبز شد و با یک روند افزایشی نسبت به چهارماهه گذشته ۲,۰۳ درصد افزایش یافت و شش میلیارد دلاری شد.

با این حال تجارت خارجی ایران با کاهش صادرات سایر کالاها همراه است. در این بخش هم اگرچه شاهد بهبود نسبت به چهارماهه قبل بوده‌ایم؛ اما ۹,۳ درصد نسبت به سال گذشته کاهش داشت که البته این رقم در تیر ۱۴,۹۹ درصد بود.در بخش صادرات میعانات گازی هم شاهد افت ۵,۳۹ درصدی بودایم اقلام عمده صادراتی کشور در مدت یادشده به ترتیب شامل میعانات گازی به ارزش دو میلیارد و ۹۲۰ میلیون دلار، پلی اتیلن گرید فیلم با ۶۵۲ میلیون دلار، پروپان مایع شده به ارزش ۵۷۶ میلیون دلار، سایر روغن‌های سبک و فراورده‌ها به جز بنزین با ۵۵۵ میلیون دلار و متانول با ۴۹۸ میلیون دلار بوده است.اقلام عمده وارداتی در پنج ماهه ابتدایی سال جاری نیز به ترتیب شامل برنج با ۹۶۳ میلیون دلار، ذرت دامی به ارزش ۶۱۲ میلیون دلار، وسایل نقلیه موتوری با حجم سیلندر ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ سی سی به ارزش ۵۱۵ میلیون دلار، قطعات منفصله جهت تولید خودروی سواری با ۴۳۴ میلیون دلار و لوبیای سویا با ۴۱۰ میلیون دلار بوده است.اما درباره چرایی افت صادرات و تراز تجاری منفی در ماه های ابتدایی سال جاری فعالان بخش خصوصی در گفت و گوهای خود بر چند عامل مهم تاکید می کنند که برای جبران عقب ماندگی در بخش صادرات باید مورد توجه قرار گیرد.

در این باره عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران در گفت و گو با اصفهان زیبا معتقد است مقایسه میزان صادرات در پنج ماه نخست سال جاری با پنج ماهه سال گذشته درست نیست؛ زیرا در نیمه نخست سال گذشته شرایط کشور متفاوت بود به گونه ای که در این مقطع زمانی شاهد شرایط پسابرجام و بهبود تعامل با کشورهای جهان بودیم و هیئت های مختلفی به کشور وارد شده یا از ایران راهی کشورهای توسعه یافته شدند بدین ترتیب بازارجهانی روی خوش به کالاهای ایرانی نشان داد؛ اما شرایط کنونی قابل مقایسه با سال گذشته نیست بنابراین شرایط سیاسی یکی از مولفه های تاثیرگزار و اصلی در میزان صادرات به شمار می رود. این طور که محسن بهرامی ارض مقدس می گوید بیش از 51 درصد از صادرات غیرنفتی کشور را میعانات گازی و محصولات پتروشیمی تشکیل می دهند که پس از تحریم های اقتصادی صادرات این دسته از کالاها رشد پیدا کرد و سهم این محصولات در صادرات غیرنفتی افزایش یافت.

سیاست گذاری ارزی برای جبران عقب ماندگی صادراتی
بهرامی ارض مقدس با اشاره به مولفه هایی که در کاهش صادرات پنج ماهه نخست سال جاری دخیل هستند،ادامه می دهد: یکی از عواملی که در کاهش میزان صادرات تاثیرگذار بوده نرخ دلار است؛ در ابتدای امسال دلار نسبت به سال گذشته ثابت بود ؛ در کشوری که حداقل نرخ تورم 10 درصد است قیمت تمام شده محصولات صادرتی بیش از نرخ تورم افزایش پیدا می کند و اگر نرخ دلار به اندازه نرخ تورم افزایش پیدا نکند رقابت پذیری کالاهای صادراتی در بازارهای جهانی کاهش پیدا می کند. به گفته عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، در شرایط حاضر که نرخ دلار تغییر یافته است به طور مجدد رقابت پذیری کالای صادراتی بهبود پیدا کرده و این احتمال وجود دارد که در دویاسه ماه آینده وضعیت صادرات کشور بهبود پیدا کرده و افت صادرات در پنج ماهه نخست جبران شود.

فتح بازارهای جدیــد، صادرات را رونــــق می بخشد
بازارهای صادراتی ایران تنها به کشورهای همسایه محدود شده است. برای دست یابی به تراز تجاری مثبت شناسایی بازارهای جدید برای تقویت تجاری کشور ضروری به نظر می رسد. اصلاح ساختار صادراتی و برنامه ریزی برای یافتن بازارهای جدید صادراتی از نکاتی است که منجر می شود صادر کنندگان در شرایطی که در ارتباط با بازارهای هدف با مشکل مواجه شوند بازار جایگزین دیگری را مورد توجه قرار دهند. اهمیت فتح بازارهای جدید صادراتی برای رونق صادرات موضوعی است که رئیس کمیسیون حمایت از سرمایه گذاری خارجی، تامین مالی و توسعه روابط خارجی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی اصفهان در گفت و گو با اصفهان زیبا روی آن انگشت می گذارد. قاسمعلی جباری می‌گوید: محدود شدن بازارهای صادراتی ایران یکی از مولفه‌هایی است که در کاهش صادرات پنج ماهه نخست سال جاری تاثیر گذار بوده است؛ بازارهای صادراتی ایران تنها به کشورهای محدودی مانند عراق، افغانستان و سوریه محدود شده است و این امر منجر شده تا نتوان حجم وسیعی از کالاها را صادر کرد. قاسمعلی جباری تصریح می کند: ایران با اتحادیه اروپا هیچ گونه تفاهم نامه یا پیمان نامه اقتصادی ندارد ضمن اینکه تشریفات صادراتی به شکل امروزی و مدرن در کشور وجود ندارد؛ درصورتی که تشکل‌های صادراتی جان بگیرند و به صورت رسمی فعالیت خود را در مناطق مختلف کشور آغاز کنند، صادرات هم افزایش پیدا می کند. وجود برخی از موانع که از میان برداشتن آنها به دست مسئولان کشوری میسر است می تواند انگیزه صادرکنندگان را برای افزایش صادرات بیشتر کند. به گفته رئیس کمیسیون حمایت از سرمایه گذاری خارجی، تامین مالی و توسعه روابط خارجی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی اصفهان مشکل تعامل با بانک‌های جهانی و تکمیل نبودن زیرساخت‌های حمل و نقل، دسترسی نداشتن به راه های ارزان تر برای صادرات کالاها و مشکلات حمل و نقل ریلی و زمینی از جمله دلایلی است که صادرکنندگان را برای افزایش میزان صادرات در تنگنا قرار داده است.