سازگاری مصارف در روزگار ناسازگاری منابع
با تغییر سبک زندگی و صنعتی شدن بیش از پیش دنیا، شاهد تغییراتی در وضعیت آب و هوایی زمین هستیم به‌گونه‌ای که تأثیر این‌گونه تغییرات در زندگی بشر بسیار ملموس است.
احمدرضا منزه: «تغییر اقلیم» یا تغییرات آب و هوایی به هر تغییر مشخص در الگوهای مورد انتظار برای وضعیت میانگین آب و هوایی اطلاق می‌شود كه در طولانی‌مدت برای منطقه‌ای خاص یا تمامی کره زمین رخ دهد.
به دلیل اینكه سخن از تغییرات در زمانی طولانی به میان می‌آید، برخی دانشمندان حوزه اقلیم‌شناسی اطلاق عبارت «تغییر اقلیم» را برای ناهنجاری‌های جوی مناسب نمی‌دانند و معتقدند امری به نام «نوسانات آب و هوایی» در حال وقوع است اما درعین‌حال بسیاری از آن‌ها به گرم شدن کره زمین نیز معتقدند.
با این تفاسیر بسیاری از کارشناسان بر این باور هستند که زمین در حال تغییر اقلیم است و برای مقابله با اثرات سوء شرایط جدید در آینده باید از هم‌اکنون برنامه‌ریزی‌های دقیقی در راستای سازگاری با تغییرات احتمالی انجام شود.
اما اگر بخواهیم به تأثیرات این تغییرات آب و هوایی در سطح منطقه‌ای بپردازیم می‌توان به شرایط استان اصفهان توجهی داشت، استانی که به‌عنوان قطب تاریخی، فرهنگی، هنری و اقتصادی کشور با بهره‌مندی از مزیت‌های فراوان، نقش بسیار تأثیرگذاری در کشور ایفا می‌کند و هرگونه تغییر در آن می‌تواند تأثیرات مهمی بر روند حرکت توسعه‌ای کشور داشته باشد.
شاید تا چند سال گذشته، بسیاری از مردمان دیار نصف جهان فکرش را هم نمی‌کردند زمانی بیاید که «زنده رود» را در اغلب روزهای سال بی‌آب و خشک ببینند، اما حالا برای همه اثبات شده تغییرات اقلیم به سراغ اصفهان آمده، حرکت به سمت شرایط خشکی و بی‌آبی سرعت گرفته و خشک‌سالی‌های طولانی‌مدت این استان را تهدید می‌کند.
در این شرایط نقش مردم در راستای صرفه‌جویی و استفاده مطلوب از منابع آبی بسیار مهم و تأثیرگذار است، موضوعی که اصفهانی‌ها به آن توجه ویژه دارند و همین مقوله باعث شده این استان با وجود کاهش منابع آبی همچنان زنده و پویا باشد.
*مردم اصفهان در یک اقلیم خشک از کم‌آبی می‌سوزند
در همین ارتباط، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان در جمع خبرنگاران اظهار کرد: باید توجه داشت که ما در یک اقلیم خشک قرار داریم و باید مصرف بهینه و درست را سرلوحه کار خود قرار دهیم.
هاشم امینی یادآور شد: رفتار دائمی ما در حوزه مدیریت مصرف کمک می‌کند در اقلیم خشک و نیمه‌خشک، زندگی پایداری داشته باشیم، در همین راستا و به جهت اقداماتی که شرکت آب فاضلاب استان اصفهان انجام داد، موفق شد در بحث رویداد سازگاری با خشک‌سالی و کم‌آبی جایگاه برتر در بخش شرب شهری و روستایی در میان شرکت‌های آب و فاضلاب را کسب کند.
او تأکید کرد: پویش سازگاری با کم‌آبی از اصفهان شروع شده است و درحالی‌که مردم اصفهان در یک اقلیم خشک از کم‌آبی می‌سوزند، بعضی فکر می‌کنند اصفهانی‌ها ادعا می‌کنند که آب ندارند.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان مطرح کرد: افق سامانه اول آب‌رسانی اصفهان سال 86 تمام شد و از آن سال باید سامانه دوم وارد مدار می‌شد که نشد و تاکنون فقط با مدیریت مصرف و همکاری مردم است که شرایط به این منوال پیش رفته و کنترل شده است.
او ادامه داد: اقداماتی در جهت فرهنگ‌سازی سازگاری با کم‌آبی و مدیریت مصرف در بخش‌های فنی، فرهنگی و قانونی صورت گرفت که توانست در سال 97 نسبت به سال 96 میزان قابل‌توجهی از مصرف را کاهش دهد و 23 میلیون مترمکعب آب ذخیره شود.
*میزان آب بدون درآمد استان اصفهان به حداقل رسید
امینی با تأکید بر اینکه خط قرمز در حوزه استفاده از آب زیرزمینی کیفیت است، بیان کرد: امروز حدود یک هزار لیتر بر ثانیه آب اصفهان از چاه‌های حفر شده تأمین می‌شود؛ درعین‌حال که آب توزیع شده از طریق چاه‌ها چه در شهرها و روستاها مورد تأیید مرکز بهداشت استان قرار دارد، این رقم در برابر منابع دیگر تأمین آب رقم ناچیزی است.
او افزود: با برنامه‌ریزی صورت گرفته و استقرار سامانه‌های هوشمند، توزیع آب به شکل دقیق صورت می‌پذیرد و کمک می‌کند مشکلات در بخش توزیع به حداقل برسد، علاوه بر این با استفاده از 450 ایستگاه آنلاین مدیریت فشار در استان اصفهان، همه موارد به‌خوبی قابل‌رؤیت و کنترل است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان گفت: با اقدامات صورت گرفته توسط شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان، میزان آب بدون درآمد استان اصفهان که شامل انشعاب غیرمجاز، پرت شبکه و... است، امروز به حداقل رقم خود در کشور رسیده است.
او ادامه داد: بر اساس نشت‌یابی‌های متعدد در سطح شبکه آب شرب استان، 85 کیلومتر اصلاح شبکه آب انجام و با پایش بیش از 13 هزار انشعاب، نشتی‌های موجود برطرف شد، همچنین با توجه به اینکه در 10 سال گذشته 700 لیتر بر ثانیه آب مجدد به چرخه توزیع آب برگردانده شده است، موضوع بازچرخانی آب خاکستری طی قراردادی با حوزه نظام مهندسی استان در منازل عملیاتی خواهد شد.
امینی با تأکید بر اينكه استان اصفهان کمترین سرانه مصرف خانگی كشور را در بخش آب دارد، گفت: به ازاي هر نفر 149 لیتر در شبانه‌روز آب مصرف می‌شود درحالی‌که ميانگين مصرف کشور 157 لیتر است.
*صنعتگران و کشاورزان هم به میدان آمدند
در کنار این صحبت‌ها که نشان از صرفه‌جویی حداکثری در بخش مصارف شرب و خانگی است، بخش‌های صنعت و کشاورزی استان اصفهان نیز در زمینه صرفه‌جویی در منابع آبی عملکرد درخشانی از خود نشان دادند، صنایع بزرگ اصفهان از جمله ذوب‌آهن و فولاد مبارکه با حرکت به سمت استفاده از پساب، استفاده از منابع آبی را به کمترین میزان از زمان آغاز فعالیت خود رسانده‌اند، کشاورزان هم با نصب و راه‌اندازی سامانه‌های نوین آبیاری تحت‌فشار و گسترش کشت‌های گلخانه‌ای تمامی تلاش خود را در راستای کاهش مصرف آب و صرفه‌جویی حداکثری به کار بسته‌اند، از طرفی تمامی مدیران اصفهان بر این موضوع پافشاری دارند که در راستای کاهش مصرف آب و کنترل بحران خشک‌سالی قدم بردارند و طرح‌های متنوعی نیز در جهت کنترل مصرف آب در حال اجرا است.
برای نمونه هفته گذشته استاندار اصفهان در جمع خبرنگاران با بیان اینکه اصفهان در یک اقلیم خشک واقع شده است، اظهار کرد: در راستای صرفه‌جویی در مصرف منابع آبی اقدامات خوبی در تمامی بخش‌ها در حال انجام است، برای نمونه می‌توان به بخش کشاورزی اشاره داشت.
عباس رضایی افزود: تصمیم بر این است که از توسعه صنایع و فعالیت‌های آب بر در اصفهان جلوگیری و در راستای توسعه صنایع هایتک و پاک قدم برداشته شود، مردم اصفهان با درک شرایط موجود در زمینه صرفه‌جویی آب همکاری بسیار خوبی دارند و در بخش کشاورزی استان نیز با توسعه کشت‌ها گلخانه‌ای به سمت کاهش مصارف آب حرکت کرده‌ایم و هم‌اکنون نیز از توسعه کشت‌های گلخانه‌ای بدون هیچ‌گونه محدودیت مالی حمایت خواهیم کرد.
*مردم نصف جهان خود را نسبت به مصرف آب بی‌تفاوت نمی‌بینند
موضوع مشخص این است که هم مردم و هم مسئولان اصفهان به‌خوبی با گوشت و پوست خود بحران خشک‌سالی را درک کرده‌اند و به‌خوبی می‌دانند باید در راستای صرفه‌جویی در مصرف آب قدم بردارند، آمارها نیز به‌خوبی نشان‌دهنده آن است که مصرف آب در این استان نسبت به متوسط کشور پایین‌تر است.
خوشبختانه فرهنگ‌سازی مصرف بهینه آب در استان اصفهان با همکاری تمامی نهادها و دستگاه‌های مرتبط با جدیت در حال انجام است و دیگر کسی در دیار نصف جهان خود را نسبت به مصرف آب بی‌تفاوت نمی‌بیند اما با تمام این شرایط لازم است شرایطی فراهم آید که چنین دیدگاه و همکاری در سراسر کشور ایجاد شود.
به نظر می‌رسد لازم است فرهنگ‌سازی مصرف بهینه آب در راستای سازگاری با کم‌آبی در سراسر کشور به‌خوبی انجام شود تا با حداکثر صرفه‌جویی در منابع آبی شاهد رفع خطرات احتمالی در سال‌های آینده باشیم، خطراتی که می‌تواند پایداری زیستی در مناطق مرکزی کشور را به دلیل خشک‌سالی تهدید کند اما با برنامه‌ریزی مناسب می‌توان از تهدیدات نیز فرصت‌های خوبی ساخت و شرایط را تغییر داد.
پس باید توجه داشت زمانی که صحبت از تغییرات آب و هوایی و در شرایط وسیع‌تر تغییر اقلیم می‌شود، نیاز است با برنامه‌ریزی مناسب در راستای تغییر سبک زندگی و سازگاری با شرایط کم‌آبی حرکت کرد و این‌گونه به‌طورقطع می‌توان شرایط سخت را هم پشت سر گذاشت. دقیقاً همان‌گونه که مردم اصفهان توانستند مصارف آب را مدیریت کنند و همچون همیشه پیشتازی خود را این بار در صرفه‌جویی به رخ بکشند.