سفر در آن‌سوی مرز
درحالی‌که مسئولان گردشگری کشور از رکود صنعت گردشگری دریک سال اخیر، گلایه‌مند و اکنون هم از عدم تکمیل ظرفیت مراکز اقامتی رسمی کشور و کاهش ۵۰ درصدی سفرهای داخلی در کشور خبر می‌دهند. اما سال گذشته حدوداً ۶.۵ تا ۷ میلیارد دلار برای سفرهای خارجی ایرانیان هزینه شده است
درحالی‌که مسئولان گردشگری کشور از رکود صنعت گردشگری دریک سال اخیر، گلایه‌مند و اکنون هم از عدم تکمیل ظرفیت مراکز اقامتی رسمی کشور و کاهش ۵۰ درصدی سفرهای داخلی در کشور خبر می‌دهند. اما سال گذشته حدوداً ۶.۵ تا ۷ میلیارد دلار برای سفرهای خارجی ایرانیان هزینه شده است.
بر طبق آخرین داده‌های مرکز آمار ایران ،تعداد گردشگران خروجی از ایران در نیمه نخست امسال ، ۲ برابر گردشگران ورودی بوده است. حال‌آنکه سال 1402 نیز رکورد سفرهای خارجی کشور حتی رکورد دوره برجام شکسته شد.به‌طوری‌که ۱۴ میلیون ایرانی عازم خارج شدند که ۴ میلیون نفر از آن زائر عتبات عالیات و ۱۰ میلیون نفر گردشگر خارجی بوده‌اند.
اما امسال ،بر اساس آمارهای وزارت کشور عراق ،تعداد ۹ میلیون زائر و همچنین گردشگر وارد این کشور شده است که حدود ۴۰ درصد از آنان ایرانی‌اند. بنابراین، نزدیک به ۳.۶ تا ۴ میلیون از گردشگران خارجی ایران، زائران عتبات عالیات عراق بوده‌اند.
در رتبه دوم نیز کشور ترکیه قرار دارد. بر اساس داده‌های وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه، در ۱۱ ماهه امسال ۳ میلیون و ۲۲ هزار ایرانی از این کشور بازدید کرده‌اند که نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد ۳۲ درصدی داشته است. این آمار نشان می‌دهد تعداد گردشگران ایرانی بازدیدکننده از ترکیه طی ۱۱ ماهه امسال بالاترین تعداد از سال ۲۰۰۸ تاکنون و قبل از آن بوده است.
گفتنی است دربرابراین میزان، گردشگر ایرانی که سفرهای خارجی را انتخاب کرده تعداد کل گردشگرانی که در 9 ماه نخست امسال وارد ایران شده‌اند ۵میلیون و ۷۰۰هزار گردشگر بوده که گرچه نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ۱۷درصد رشد داشته است اما عدد ،بسیار ناچیز است. بر طبق آمارهای ارائه‌شده ، بیشترین گردشگران از کشور عراق ،پس‌ازآن گردشگران افغانستان و ترکیه در رتبه‌های دوم وسوم قرارگرفته‌اند.
ارزهایی که توسط مسافران ، ازکشورخارج می‌شود
ترکیه، امارات، جنوب شرق آسیا، ارمنستان، گرجستان ،عراق و برخی از کشورهای اروپایی همواره از مقاصد محبوب ایرانی‌ها برای سفر، به‌ویژه درایام نوروز ،بشمار رفته است.
ودراین میان ،عراق وترکیه بیشترین آمار مسافران ایرانی را به خود اختصاص داده اند.
حال اگر هر زائر ایرانی با خود ۱۵۰ دلار به عراق برده باشد، هزینه زائران حول‌وحوش ۶۰۰ و نهایتاً ۶۵۰ میلیون دلار خواهد بود.
برای ترکیه نیز میانگین هزینه‌های یک گردشگر ایرانی شامل هزینه‌های بلیت رفت‌وبرگشت، عوارض خروج از کشور، غذا، هتل، هزینه حمل‌ونقل در داخل شهرهای ترکیه است که با در نظرگیری 850 دلار به‌عنوان میانگین هزینه برای هر گردشگر ایرانی ،مشخص می‌شود در ۱۱ ماهه امسال حدود ۲.۶ میلیارد دلار و اگر میانگین هزینه‌ها برای هر گردشگر را ۱۰۰۰ دلار در نظر بگیریم، ایرانیان در ۱۱ ماهه امسال بیش از ۳ میلیارد دلار به‌غیراز خریدهای شخصی و سوغات ،فقط در ترکیه هزینه کرده‌اند.البته مخارج تعدادی از سفرهای پرهزینه تا 4 هزار دلار هم می‌رسد .
واکنون بحث اصلی دلایل رکوردشکنی سفرهای خارج از کشور ایرانیان دریکی دو سال اخیر است. درصورتی‌که صنعت گردشگری داخل ،با رکود شدیدی دست‌به‌گریبان و بارها نسبت به حذف سفرها از سبد هزینه‌ها هشدار داده‌شده است.
ازنقطه‌نظر برخی از کارشناسان گردشگری تخصیص ارز مسافرتی با نرخ مرکز مبادله عاملی درجهت سوق علاقه‌مندان به سفرهای خارجی بوده است.به‌خصوص از زمانی که ارز مسافرتی از ۵۰۰ یورو به ۱۰۰۰ یورو افزایش یافت.
به‌طوری‌که فاصله قابل‌توجه نرخ ارز مسافرتی با نرخ‌های غیررسمی بازار ،موجب رونق این سفرها علی‌رغم کسادی سفرهای داخلی شد.
از طرفی هم افزایش آژانس‌های مسافرتی ،رقابت بین تورها برای جذب گردشگر و تنوع سفر و خدمت‌رسانی به گردشگران ورزمان‌هایی هم گران تمام شدن سفرهای داخلی و یا همسانی تقریبی هزینه‌ها با یک مسافرت خارجی ،موجب کشش افراد به گزینه خارج از کشور می‌شود.
سفر خارجی به‌صرفه تراست
علیرضا شیخی کارشناس گردشگری در گفتگو با اصفهان امروز با اشاره بابی رونقی شدید سفرهای داخلی می‌گوید: با قرارگیری در آستانه نوروز ،هنوز هم هتل‌ها و مراکز اقامتی با ظرفیت خالی روبرو هستند. درصورتی‌که روال معمول آن است تا این زمان تقریباً ظرفیت همه مراکز ،تکمیل باشد.
او در ارتباط بارونق سفرهای خارجی می‌گوید: با توجه به شرایط اقتصادی وگرانی هزینه سفر، تعداد افرادی که سفر خارج را انتخاب می‌کنند به میزان زیادی نیست اما به نسبت سفرهای داخل ، تعداد در 2 سال گذشته قابل‌تأمل بوده است.
به گفته این کارشناس دلیل اصلی برای کاهش مسافرت داخلی ، گرانی ارز وتاثیربر افزایش هزینه‌های سفر و درنهایت ،وضعیت اقتصادی و قدرت مالی مردم است که موجب شده است سفر ،از فهرست هزینه‌ها حذف شود.
او می‌افزاید: اما دلیل آنکه سفرهای خارجی هنوز هم پرطرفدار است دروهله نخست به تخصیص ارز مسافرتی بازمی‌گردد که سفر را حتی باوجود گرانی ارز ،برای افراد، مقرون‌به‌صرفه تروانگیزه را بیشتر می‌کند.
شیخی یادآور می‌شود: گردشگر با برآوردی متوجه می‌شود که برای سفر باکیفیت در داخل، نیاز به بودجه‌ای دارد که تقریباً با سفر خارجی در اطراف کشور،یکسان خواهد بود.به‌عنوان‌مثال سفر کیش با در نظرگیری بلیت هواپیما، اقامت و خوراک ، تقریباً 50 میلیون برای هر نفر در نوروز ،هزینه‌بر است .حال زمانی که مسافر برای کشور خارجی امکان بهره‌مندی از ارز مسافرتی را دارد به‌علاوه با توجه به نبود نیاز به ویزا یا ویزای آسان مقاصدی مانند ترکیه ،گرجستان و عراق برای ایرانیان جذاب‌تر از سفر داخلی می‌شود.
این کارشناس می‌گوید: همچنین جذابیت‌های فرهنگی و تفریحی مقاصد خارجی ،امکانات گردشگری متنوع، سواحل زیبا، مراکز خرید بزرگ، و امکان شرکت در کنسرت‌ها یا رویدادهایی که در داخل کشور برگزار نمی‌شوند موجب استقبال مردم از سفر خارجی است .
به عبارتی ضعف زیرساخت‌های گردشگری داخلی، گرانی هتل‌ها و خدمات داخلی، و نبود تنوع کافی در مقاصد داخلی باعث می‌شود ایرانیان که قدرت اقتصادی سفر رادارند کشورهای خارجی به‌خصوص همسایه‌ها را انتخاب کنند.
او تصریح می‌کند: درصورتی‌که اگر همین میزان ارزی که این گردشگران از کشور خارج می‌کنند در داخل هزینه شود ،صنعت گردشگری با شرایط بسیار بهتری روبرو خواهد بود. اما متأسفانه به دلیل یکسری از ضعف‌ها و ایرادات در گردشگری داخل ،سالیانه میلیون‌ها ارز از مرزهای ایران خارج می‌شود.
جذابیت‌های سفرهای داخلی بیشتر شود
بنا به گفته حرمت الله رفیعی رئیس انجمن دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران نوروز ۱۴۰۴ برای آژانس‌ها و دفاتر خدمات مسافرتی، نوروز تلخی نسبت به سال قبل است.
این مسئول تأکید می‌کند: مهم‌ترین عاملی که باعث ریزش گردشگر ورودی و خروجی و حتی گردشگری داخلی شده، عدم ثبات نرخ ارز و کاهش ارزش پول ملی است که متأسفانه به‌صورت افسارگسیخته رو به افزایش است و فعالان صنعت گردشگری ایران هم نمی‌دانند باید چه‌کار کنند؟ در این شرایط مردم نمی‌دانند اصلاً باید سفر بروند یا نه؟
و جالب آنکه در گزارش آمار سفر کشور ترکیه امسال نیز ایرانی‌ها طلایه‌دار ورود به آن کشور شدند. چراکه سفر به روستای وان ترکیه که مقصد گردشگری هم نیست ارزان‌تر از سفرهای داخلی است.
در این حال باوجود چالش ها وموانع رونق یابی سفر ،اما توجه به نکاتی مانند افزایش جذابیت‌ها برای گردشگران داخلی و خارجی و رفع مشکلات زیرساختی به‌علاوه بهره‌مندی از سرمایه‌گذاران از ضروریاتی است که باید موردنظر واقع شود. چه‌بسا همان تعداد افرادی هم که هنوز، سفر را در سبد خانوار خود حفظ کرده‌اند باوجود ادامه شرایط کنونی ، ترجیح بر سفرهای برون‌مرزی می‌دهند درصورتی‌که بسیاری از مسافران خارجی را هم ازدست‌داده‌ایم .
